Apelacja (prawo): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Dodaję nagłówek przed Szablon:Przypisy |
|||
Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Apelacja''' ([[łacina|łac.]] ''appellatio'' |
'''Apelacja''' ([[łacina|łac.]] ''appellatio'' – odwołanie) – odwołanie się od wydanego wyroku. W [[prawo|prawie]] procesowym apelacja jest [[środek odwoławczy|środkiem odwoławczym]] od [[wyrok]]u [[sąd]]u pierwszej instancji do [[sądy II instancji w Polsce|sądu drugiej instancji]]. |
||
Terminem apelacja określa się też ''system kontroli odwoławczej odznaczającej się specyficznymi cechami''<ref name=autonazwa1>S. Waltoś, ''Proces karny. Zarys systemu'', wyd. 9, Warszawa 2008, s. 534.</ref>. |
Terminem apelacja określa się też ''system kontroli odwoławczej odznaczającej się specyficznymi cechami''<ref name=autonazwa1>S. Waltoś, ''Proces karny. Zarys systemu'', wyd. 9, Warszawa 2008, s. 534.</ref>. |
||
Linia 25: | Linia 25: | ||
Dodatkowo w apelacji podnosić można wszelkie zarzuty, które nie mogły być przedmiotem zażalenia. |
Dodatkowo w apelacji podnosić można wszelkie zarzuty, które nie mogły być przedmiotem zażalenia. |
||
Sąd odwoławczy orzeka w granicach środka odwoławczego, tzn. związany jest kierunkiem apelacji (na korzyść czy na niekorzyść oskarżonego) i jej zakresem (zaskarżenie wyroku w całości czy w części), a jeśli apelację na niekorzyść oskarżonego wniósł prokurator lub pełnomocnik jednej ze stron |
Sąd odwoławczy orzeka w granicach środka odwoławczego, tzn. związany jest kierunkiem apelacji (na korzyść czy na niekorzyść oskarżonego) i jej zakresem (zaskarżenie wyroku w całości czy w części), a jeśli apelację na niekorzyść oskarżonego wniósł prokurator lub pełnomocnik jednej ze stron – także wymienionymi w niej zarzutami. Zasada związania granicami środka odwoławczego nie obowiązuje gdy stwierdzone zostanie istnienie jednej spośród tzw. bezwzględnych przesłanek odwoławczych. |
||
Sąd odwoławczy, w rezultacie rozpoznania apelacji, może zaskarżony wyrok utrzymać w mocy, uchylić (wtedy kieruje sprawę do ponownego rozpoznania |
Sąd odwoławczy, w rezultacie rozpoznania apelacji, może zaskarżony wyrok utrzymać w mocy, uchylić (wtedy kieruje sprawę do ponownego rozpoznania bądź umarza postępowanie), a jeżeli pozwala na to zgromadzony materiał dowodowy, ma prawo zmienić zaskarżony wyrok, nie może jednak skazać [[oskarżony|oskarżonego]], który został uniewinniony przez sąd pierwszej instancji. W razie przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji, sąd ten jest związany wskazówkami i zapatrywaniami prawnymi sądu odwoławczego. |
||
Sąd odwoławczy może przeprowadzić postępowanie dowodowe. Sąd odwoławczy oddala jednak wniosek dowodowy, jeżeli przeprowadzenie dowodu przez ten sąd byłoby niecelowe w razie konieczności orzeczenia o uchyleniu wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania<ref name="komentarz">{{Cytuj | autor = Dariusz Świecki (red.) | tytuł = Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz aktualizowany | opublikowany = LEX/el. | data = 2018}}</ref>. |
|||
Sąd odwoławczy nie przeprowadza postępowania dowodowego. Od tej zasady istnieje wyjątek przewidziany przez art. 452 § 2 k.p.k. |
|||
{{CytatD |
|||
|Sąd odwoławczy może jednak w wyjątkowych sytuacjach, uznając potrzebę uzupełnienia przewodu sądowego, przeprowadzić dowód na rozprawie, jeżeli przyczyni się to do przyśpieszenia postępowania, a nie jest konieczne przeprowadzenie na nowo przewodu w całości lub znacznej części. Dowód można dopuścić również przed rozprawą. |
|||
| |
|||
}} |
|||
Na wniosek oskarżonego pozbawionego wolności choćby w innej sprawie sąd odwoławczy zarządza sprowadzenie go na rozprawę. Może się zdarzyć, że sąd za wystarczającą uzna obecność obrońcy. W takim wypadku, jeżeli oskarżony nie ma obrońcy, sąd wyznacza obrońcę z urzędu. |
Na wniosek oskarżonego pozbawionego wolności choćby w innej sprawie sąd odwoławczy zarządza sprowadzenie go na rozprawę. Może się zdarzyć, że sąd za wystarczającą uzna obecność obrońcy. W takim wypadku, jeżeli oskarżony nie ma obrońcy, sąd wyznacza obrońcę z urzędu. |
||
W postępowaniu karnym prawo wniesienia apelacji przysługuje [[strona postępowania|stronom postępowania]], czyli: [[oskarżony|oskarżonemu]], [[prokurator]]owi, [[oskarżyciel posiłkowy|oskarżycielowi posiłkowemu]], [[oskarżyciel prywatny|oskarżycielowi prywatnemu]] |
W postępowaniu karnym prawo wniesienia apelacji przysługuje [[strona postępowania|stronom postępowania]], czyli: [[oskarżony|oskarżonemu]], [[prokurator]]owi, [[oskarżyciel posiłkowy|oskarżycielowi posiłkowemu]], [[oskarżyciel prywatny|oskarżycielowi prywatnemu]], jak również pokrzywdzonemu od wyroku warunkowo umarzającego postępowanie, wydanego na posiedzeniu, podmiotowi zobowiązanemu, a do 2015 r. także [[powód|powodowi]] cywilnemu<ref name="komentarz" />. |
||
==Historia== |
== Historia == |
||
Apelację w prawie polskim stosowano pod koniec średniowiecza przed sądami miejskimi i kościelnymi. Do prawa ziemskiego weszła w XVI w. już jako instrument prawny w pełni ukształtowany. Była środkiem służącym do zmiany wydanego wyroku lub jego uchylenia. Toczyła się pomiędzy tymi samymi uczestnikami co w niższej instancji. Złożenie apelacji np. od wyroku sądu grodzkiego oznaczało przekazanie sprawy do Trybunału Koronnego a na Litwie do Trybunału Litewskiego, z jednoczesnym wstrzymaniem wykonania wyroku do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy. Zdarzało się, że część spraw nim trafiła do Trybunału była w drodze apelacji rozpatrywana przez sądy ziemskie, czemu protestowano, gdyż uważano, że sądy równe sobie nie powinny rozpatrywać swych spraw nawzajem<ref>{{cytuj książkę | autor = Michał Pawlikowski | tytuł = Sądownictwo grodzkie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej | miejsce = Strzałków | rok = 2012 | isbn = 978-83-933262-1-1 |
Apelację w prawie polskim stosowano pod koniec średniowiecza przed sądami miejskimi i kościelnymi. Do prawa ziemskiego weszła w XVI w. już jako instrument prawny w pełni ukształtowany. Była środkiem służącym do zmiany wydanego wyroku lub jego uchylenia. Toczyła się pomiędzy tymi samymi uczestnikami co w niższej instancji. Złożenie apelacji np. od wyroku sądu grodzkiego oznaczało przekazanie sprawy do Trybunału Koronnego a na Litwie do Trybunału Litewskiego, z jednoczesnym wstrzymaniem wykonania wyroku do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy. Zdarzało się, że część spraw nim trafiła do Trybunału była w drodze apelacji rozpatrywana przez sądy ziemskie, czemu protestowano, gdyż uważano, że sądy równe sobie nie powinny rozpatrywać swych spraw nawzajem<ref>{{cytuj książkę | autor = Michał Pawlikowski | tytuł = Sądownictwo grodzkie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej | miejsce = Strzałków | rok = 2012 | isbn = 978-83-933262-1-1}}</ref>. |
||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
Wersja z 21:28, 12 kwi 2018
Apelacja (łac. appellatio – odwołanie) – odwołanie się od wydanego wyroku. W prawie procesowym apelacja jest środkiem odwoławczym od wyroku sądu pierwszej instancji do sądu drugiej instancji.
Terminem apelacja określa się też system kontroli odwoławczej odznaczającej się specyficznymi cechami[1].
Apelacja przysługuje wyłącznie od wyroku sądu pierwszej instancji. W Polsce od wyroków wydanych w pierwszej instancji przez sąd rejonowy apelacja przysługuje do sądu okręgowego, natomiast jeśli wyrok w pierwszej instancji zapadł przed sądem okręgowym, sądem drugiej instancji jest sąd apelacyjny.
Apelację należy wnosić na piśmie, do sądu odwoławczego za pośrednictwem sądu pierwszej instancji, w terminie dwóch tygodni od daty doręczenia wyroku z uzasadnieniem. Gdy jednak strona nie zażądała uzasadnienia wyroku w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji wyroku, termin do wniesienia apelacji biegnie od dnia, w którym upłynął termin do żądania uzasadnienia.
Prawidłowo wniesiona i spełniająca wszelkie wymogi apelacja prowadzi do ponownego rozpatrzenia sprawy, przy uwzględnieniu dodatkowych, zawartych w niej, przesłanek. Niewniesienie apelacji skutkuje uprawomocnieniem się wyroku sądu pierwszej instancji.
W postępowaniu cywilnym, które toczy się w trybie postępowania nieprocesowego, apelacja przysługuje również od niektórych postanowień sądu pierwszej instancji orzekających co do istoty sprawy.
Postępowanie apelacyjne w postępowaniu karnym
Zasadniczą funkcją postępowania apelacyjnego jest funkcja kontrolna[2].
W 1949 roku apelacja została usunięta z polskiego procesu karnego i zastąpiona przez rewizję. W 1995 roku w noweli kodeksu postępowania karnego zmieniono określenie "rewizja" na "apelacja", jednak była to zmiana mechaniczna, nie licząc ograniczenia orzekania na niekorzyść przez sąd odwoławczy[1].
W Polsce system apelacyjny jest systemem postępowania dwuinstancyjnego. Strona, która zaskarża wyrok, może żądać jego kontroli pod względem prawnym i faktycznym. Apelacja może zostać oparta na jednym albo kilku spośród czterech zarzutów:
- obrazy przepisów prawa materialnego;
- obrazy przepisów postępowania, jeśli mogło to mieć wpływ na treść zaskarżonego wyroku;
- błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, jeśli mogło to mieć wpływ na jego treść;
- rażącej niewspółmierności kary.
Dodatkowo w apelacji podnosić można wszelkie zarzuty, które nie mogły być przedmiotem zażalenia.
Sąd odwoławczy orzeka w granicach środka odwoławczego, tzn. związany jest kierunkiem apelacji (na korzyść czy na niekorzyść oskarżonego) i jej zakresem (zaskarżenie wyroku w całości czy w części), a jeśli apelację na niekorzyść oskarżonego wniósł prokurator lub pełnomocnik jednej ze stron – także wymienionymi w niej zarzutami. Zasada związania granicami środka odwoławczego nie obowiązuje gdy stwierdzone zostanie istnienie jednej spośród tzw. bezwzględnych przesłanek odwoławczych.
Sąd odwoławczy, w rezultacie rozpoznania apelacji, może zaskarżony wyrok utrzymać w mocy, uchylić (wtedy kieruje sprawę do ponownego rozpoznania bądź umarza postępowanie), a jeżeli pozwala na to zgromadzony materiał dowodowy, ma prawo zmienić zaskarżony wyrok, nie może jednak skazać oskarżonego, który został uniewinniony przez sąd pierwszej instancji. W razie przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji, sąd ten jest związany wskazówkami i zapatrywaniami prawnymi sądu odwoławczego.
Sąd odwoławczy może przeprowadzić postępowanie dowodowe. Sąd odwoławczy oddala jednak wniosek dowodowy, jeżeli przeprowadzenie dowodu przez ten sąd byłoby niecelowe w razie konieczności orzeczenia o uchyleniu wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania[3].
Na wniosek oskarżonego pozbawionego wolności choćby w innej sprawie sąd odwoławczy zarządza sprowadzenie go na rozprawę. Może się zdarzyć, że sąd za wystarczającą uzna obecność obrońcy. W takim wypadku, jeżeli oskarżony nie ma obrońcy, sąd wyznacza obrońcę z urzędu.
W postępowaniu karnym prawo wniesienia apelacji przysługuje stronom postępowania, czyli: oskarżonemu, prokuratorowi, oskarżycielowi posiłkowemu, oskarżycielowi prywatnemu, jak również pokrzywdzonemu od wyroku warunkowo umarzającego postępowanie, wydanego na posiedzeniu, podmiotowi zobowiązanemu, a do 2015 r. także powodowi cywilnemu[3].
Historia
Apelację w prawie polskim stosowano pod koniec średniowiecza przed sądami miejskimi i kościelnymi. Do prawa ziemskiego weszła w XVI w. już jako instrument prawny w pełni ukształtowany. Była środkiem służącym do zmiany wydanego wyroku lub jego uchylenia. Toczyła się pomiędzy tymi samymi uczestnikami co w niższej instancji. Złożenie apelacji np. od wyroku sądu grodzkiego oznaczało przekazanie sprawy do Trybunału Koronnego a na Litwie do Trybunału Litewskiego, z jednoczesnym wstrzymaniem wykonania wyroku do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy. Zdarzało się, że część spraw nim trafiła do Trybunału była w drodze apelacji rozpatrywana przez sądy ziemskie, czemu protestowano, gdyż uważano, że sądy równe sobie nie powinny rozpatrywać swych spraw nawzajem[4].
Przypisy
- ↑ a b S. Waltoś, Proces karny. Zarys systemu, wyd. 9, Warszawa 2008, s. 534.
- ↑ S. Waltoś, Proces karny. Zarys systemu, wyd. 9, Warszawa 2008, s. 533.
- ↑ a b Dariusz Świecki (red.), Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz aktualizowany, LEX/el., 2018 .
- ↑ Michał Pawlikowski: Sądownictwo grodzkie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej. Strzałków: 2012. ISBN 978-83-933262-1-1.