Żegota Pauli: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Publikacje: uzupełnienia |
drobne uzupełnienia, wikizacja |
||
Linia 2: | Linia 2: | ||
[[File:Żegota pauli.jpg|thumb|250px|right|Żegota Pauli wg. drzeworytu autorstwa Edwarda Nicza i Józefa Kruszewskiego, [1887]]] |
[[File:Żegota pauli.jpg|thumb|250px|right|Żegota Pauli wg. drzeworytu autorstwa Edwarda Nicza i Józefa Kruszewskiego, [1887]]] |
||
'''Żegota Pauli''', właśc. (do 1831 r.) '''Ignacy Pauli''' (ur. [[1 lipca]] [[1814]] w [[Nowy Sącz|Nowym Sączu]], zm. [[20 października]] [[1895]] w [[Kraków|Krakowie]]) – polski [[Historia|historyk]] i [[archeologia|archeolog]], [[bibliotekarz]] i [[bibliografia|bibliograf]], badacz polskiej i słowiańskiej [[Kultura ludowa|kultury ludowej]], jeden z pierwszych polskich [[etnografia|etnografów]] i [[Krajoznawstwo|krajoznawców]]. |
'''Żegota Pauli''', właśc. (do 1831 r.) '''Ignacy Pauli''' (ur. [[1 lipca]] [[1814]] w [[Nowy Sącz|Nowym Sączu]], zm. [[20 października]] [[1895]] w [[Kraków|Krakowie]]) – polski [[Historia|historyk]] i [[archeologia|archeolog]], [[bibliotekarz]] i [[bibliografia|bibliograf]], badacz polskiej i słowiańskiej [[Kultura ludowa|kultury ludowej]], jeden z pierwszych polskich [[etnografia|etnografów]] i [[Krajoznawstwo|krajoznawców]]. |
||
== Życiorys == |
|||
Był synem Macieja i Zofii z Wojciechowskich. Po ukończeniu gimnazjum w Nowym Sączu (1832) wyjechał do [[Lwów|Lwowa]], gdzie podjął studia filologiczne, następnie medyczne.<ref name = Chow>Chowański Adam: ''Ludzie turystyki i krajoznawstwa (108). Pauli Żegota'' (hasło), w: "Gościniec" R. XX, nr 5 (222), maj 1988, s. 26</ref> W latach 1835-1836 był więziony za kontakty z patriotyczną spiskową organizacją młodzieży lwowskiej. Od 1843 r. brał czynny udział w życiu literackim i politycznym Lwowa. Od 1845 r. w Krakowie, gdzie był zatrudniony jako bibliotekarz i konserwator archiwum [[Potoccy|Potockich]] (do 1852 r.). Później pracował jako tłumacz i korektor, a następnie (od 1872 r.) w [[Biblioteka Jagiellońska|Bibliotece Jagiellońskiej]] (od 1881 r. z tytułem "Historiografa UJ"). W międzyczasie w 1859 r. ukończył studia medyczne.<ref name = Chow/> Ostatnie ćwierć wieku swego życia przemieszkał gościnnie w murach krakowskiego klasztoru [[Bonifratrzy|bonifratrów]]. |
|||
⚫ | Od najwcześniejszych lat interesował się wszystkimi tymi dziedzinami wiedzy, które łącznie mieścimy dziś w haśle "[[krajoznawstwo]]". Jeszcze jako uczeń nowosądeckiego gimnazjum odbył swą pierwszą podróż po [[Galicja (Europa Środkowa)|Galicji]] (m. in. w [[Pieniny]]), której opis ogłosił później pt. ''Wyimki z podróży po Galicyi w r. 1831''. Zawarł w nim m.in. szereg danych historycznych, opisy strojów i zwyczajów górali pienińskich oraz podania ludowe (w tym o [[Święta Kinga|św. Kindze]]). Ważny wpływ na jego późniejsze zainteresowania posiadał sądecki wikary i katecheta ks. [[Michał Głowacki]] "Świętopełk", później jeden z organizatorów [[Powstanie chochołowskie|„poruseństwa” chochołowskiego]] |
||
== Działalność == |
|||
⚫ | Od najwcześniejszych lat interesował się wszystkimi tymi dziedzinami wiedzy, które łącznie mieścimy dziś w haśle "[[krajoznawstwo]]". Jeszcze jako uczeń nowosądeckiego gimnazjum odbył swą pierwszą podróż po [[Galicja (Europa Środkowa)|Galicji]] (m. in. w [[Pieniny]]), której opis ogłosił później pt. ''Wyimki z podróży po Galicyi w r. 1831''. Zawarł w nim m.in. szereg danych historycznych, opisy strojów i zwyczajów górali pienińskich oraz podania ludowe (w tym o [[Święta Kinga|św. Kindze]]). Ważny wpływ na jego późniejsze zainteresowania posiadał sądecki wikary i katecheta ks. [[Michał Głowacki]] "Świętopełk", później jeden z organizatorów [[Powstanie chochołowskie|„poruseństwa” chochołowskiego]]. W latach 1840–42 podróżował po [[Beskidy|Beskidach]], docierając do [[Żywiec|Żywca]]. W 1854 r. odbył większą podróż w [[Tatry]] i na [[Spisz]]. Poza wydanymi pozycjami pozostawił liczne materiały rękopiśmienne, m.in. tekę materiałów dotyczących Tatr i [[Podhale|Podhala]], przechowywane obecnie w [[Biblioteka Jagiellońska|Bibliotece Jagiellońskiej]]. Pauli przekazał przed śmiercią znaczną część swoich zbiorów bibliotecznych jak: rękopisy, druki i ryciny swojemu przyjacielowi [[Władysław Ignacy Wisłocki|Władysławowi Ignacemu Wisłockiemu]], który opracował ich bibliografię i także włączył w zbiór [[Biblioteka Jagiellońska|Biblioteki Jagiellońskiej]]<ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = Ułaszyn| imię = Henryk| autor link = Henryk Ułaszyn| tytuł = Dr. Władysław Wisłocki. Notka biograficzno-bibliograficzna| czasopismo = Przegląd Bibliograficzny| wolumin = 6| wydanie = | strony = 94 | data = 1901| miejsce = Kraków| issn =}}</ref>. |
||
Od 1845 r. należał do Towarzystwa Naukowego Krakowskiego. Od 1876 r. był członkiem honorowym Towarzystwa Archeologicznego Krajowego we Lwowie.<ref name = Chow>/ |
|||
[[Plik:Pieśni ludu polskiego.jpg|thumb|Strona tytułowa "Pieśni ludu polskiego w Galicji"]] |
[[Plik:Pieśni ludu polskiego.jpg|thumb|Strona tytułowa "Pieśni ludu polskiego w Galicji"]] |
||
== Pamięć == |
|||
W 1896 r. Pauli został uczczony w Krakowie tablicą pamiątkową na murze klasztoru [[Bonifratrzy|bonifratrów]] przy ul. Krakowskiej 48, gdzie przez szereg lat mieszkał i gdzie zmarł, głoszącą: "W tych celkach Braci Miłosierdzia przemieszkał ostatnich 25 lat życia swego Żegota Pauli, nestor archeologów i etnografów polskich; historiograf Uniwersytetu Jagiellońskiego"<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Krawczuk| imię = Aleksander| autor link = Aleksander Krawczuk| tytuł = Opowieści o zmarłych. Cmentarz Rakowicki część 3 i 4| wydawca = Krajowa Agencja Wydawnicza w Krakowie| miejsce = Kraków| rok = 1988| strony = 129| isbn = 83-03-02300-4}}</ref>. Pochowany został na [[Cmentarz Rakowicki|Cmentarzu Rakowickim]] w Krakowie, w kwaterze Kr<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Grodziska-Ożóg| imię = Karolina| autor link = Karolina Grodziska| tytuł = Cmentarz Rakowicki w Krakowie (1803-1939)| wydanie = II| wydawca = Wydawnictwo Literackie| miejsce = Kraków| rok = 1987| strony = 131| isbn = 83-08-01428-3}}</ref>. Upamiętnia go również epitafium w [[Kościół św. Anny w Krakowie|kościele św. Anny w Krakowie]]. |
W 1896 r. Pauli został uczczony w Krakowie tablicą pamiątkową na murze klasztoru [[Bonifratrzy|bonifratrów]] przy ul. Krakowskiej 48, gdzie przez szereg lat mieszkał i gdzie zmarł, głoszącą: "W tych celkach Braci Miłosierdzia przemieszkał ostatnich 25 lat życia swego Żegota Pauli, nestor archeologów i etnografów polskich; historiograf Uniwersytetu Jagiellońskiego"<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Krawczuk| imię = Aleksander| autor link = Aleksander Krawczuk| tytuł = Opowieści o zmarłych. Cmentarz Rakowicki część 3 i 4| wydawca = Krajowa Agencja Wydawnicza w Krakowie| miejsce = Kraków| rok = 1988| strony = 129| isbn = 83-03-02300-4}}</ref>. Pochowany został na [[Cmentarz Rakowicki|Cmentarzu Rakowickim]] w Krakowie, w kwaterze Kr<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Grodziska-Ożóg| imię = Karolina| autor link = Karolina Grodziska| tytuł = Cmentarz Rakowicki w Krakowie (1803-1939)| wydanie = II| wydawca = Wydawnictwo Literackie| miejsce = Kraków| rok = 1987| strony = 131| isbn = 83-08-01428-3}}</ref>. Upamiętnia go również epitafium w [[Kościół św. Anny w Krakowie|kościele św. Anny w Krakowie]]. |
Wersja z 18:43, 4 lis 2018
Żegota Pauli, właśc. (do 1831 r.) Ignacy Pauli (ur. 1 lipca 1814 w Nowym Sączu, zm. 20 października 1895 w Krakowie) – polski historyk i archeolog, bibliotekarz i bibliograf, badacz polskiej i słowiańskiej kultury ludowej, jeden z pierwszych polskich etnografów i krajoznawców.
Życiorys
Był synem Macieja i Zofii z Wojciechowskich. Po ukończeniu gimnazjum w Nowym Sączu (1832) wyjechał do Lwowa, gdzie podjął studia filologiczne, następnie medyczne.[1] W latach 1835-1836 był więziony za kontakty z patriotyczną spiskową organizacją młodzieży lwowskiej. Od 1843 r. brał czynny udział w życiu literackim i politycznym Lwowa. Od 1845 r. w Krakowie, gdzie był zatrudniony jako bibliotekarz i konserwator archiwum Potockich (do 1852 r.). Później pracował jako tłumacz i korektor, a następnie (od 1872 r.) w Bibliotece Jagiellońskiej (od 1881 r. z tytułem "Historiografa UJ"). W międzyczasie w 1859 r. ukończył studia medyczne.[1] Ostatnie ćwierć wieku swego życia przemieszkał gościnnie w murach krakowskiego klasztoru bonifratrów.
Działalność
Od najwcześniejszych lat interesował się wszystkimi tymi dziedzinami wiedzy, które łącznie mieścimy dziś w haśle "krajoznawstwo". Jeszcze jako uczeń nowosądeckiego gimnazjum odbył swą pierwszą podróż po Galicji (m. in. w Pieniny), której opis ogłosił później pt. Wyimki z podróży po Galicyi w r. 1831. Zawarł w nim m.in. szereg danych historycznych, opisy strojów i zwyczajów górali pienińskich oraz podania ludowe (w tym o św. Kindze). Ważny wpływ na jego późniejsze zainteresowania posiadał sądecki wikary i katecheta ks. Michał Głowacki "Świętopełk", później jeden z organizatorów „poruseństwa” chochołowskiego. W latach 1840–42 podróżował po Beskidach, docierając do Żywca. W 1854 r. odbył większą podróż w Tatry i na Spisz. Poza wydanymi pozycjami pozostawił liczne materiały rękopiśmienne, m.in. tekę materiałów dotyczących Tatr i Podhala, przechowywane obecnie w Bibliotece Jagiellońskiej. Pauli przekazał przed śmiercią znaczną część swoich zbiorów bibliotecznych jak: rękopisy, druki i ryciny swojemu przyjacielowi Władysławowi Ignacemu Wisłockiemu, który opracował ich bibliografię i także włączył w zbiór Biblioteki Jagiellońskiej[2].
Od 1845 r. należał do Towarzystwa Naukowego Krakowskiego. Od 1876 r. był członkiem honorowym Towarzystwa Archeologicznego Krajowego we Lwowie.
Błąd w przypisach: Brak znacznika zamykającego </ref> po otwartym znaczniku <ref>. Pochowany został na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie, w kwaterze Kr[3]. Upamiętnia go również epitafium w kościele św. Anny w Krakowie.
Publikacje
- Wyimki z podróży po Galicyi w r. 1831 ("Rozmaitości" nr 47–52/1835)
- Pieśni ludu polskiego w Galicji (1838)
- Pieśni ludu ruskiego w Galicji (t. 1–2, Lwów 1839–40)
- Starożytności galicyjskie (zeszyt 1 -dalsze nie ukazały się, 1840)
- Zamek Odrzykoński. Album na korzyść pogorzelców (1844)
- Pamiątki do życia i sprawy Samuela i Krzysztofa Zborowskich, Lwów 1846
- Pamiętniki o wyprawie chocimskiej r. 1621, Kraków 1853
- Spór o Morskie Oko (Kraków 1891, odbitka z "Czasu")
- Przyczynki do etnografii tatrzańskich górali ("Lud" t. 5, 1899 - wyd. pośmiertnie)
Przypisy
- ↑ a b Chowański Adam: Ludzie turystyki i krajoznawstwa (108). Pauli Żegota (hasło), w: "Gościniec" R. XX, nr 5 (222), maj 1988, s. 26
- ↑ Henryk Ułaszyn. Dr. Władysław Wisłocki. Notka biograficzno-bibliograficzna. „Przegląd Bibliograficzny”. 6, s. 94, 1901. Kraków.
- ↑ Karolina Grodziska-Ożóg: Cmentarz Rakowicki w Krakowie (1803-1939). Wyd. II. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1987, s. 131. ISBN 83-08-01428-3.
Bibliografia
- Encyklopedia powszechna PWN, t. 5. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974.
- Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wyd. Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
- Ks. Witold Józef Kowalów, Ks. Michał Stanisław Głowacki "Świętopełk" (1804–1846). Folklorysta i współorganizator powstania, Biały Dunajec – Ostróg 1999.