Bai Juyi: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Kinhyou (dyskusja | edycje)
48 edycji
uzupełnienie danych
Znaczniki: Wycofane VisualEditor Link do ujednoznacznienia
Kinhyou (dyskusja | edycje)
48 edycji
ilustracja
Linia 29: Linia 29:


Po morderstwie premiera [[Wu Yuanheng|Wu Yuanhenga]] w 815 r. Bai napisał wiersz wychwalający go, nie czekając, aż ludzie na wyższych stanowiskach pierwsi wyrażą swoje uczucia. To naruszenie protokołu sprawiło, iż pojawiło się więcej wrogów, którzy wykorzystali pierwszą lepszą szansę na wygnanie go. Nie był to jedyny zarzut, jaki zastosowali przeciw niemu jego przeciwnicy. Po śmierci matki, która wpadła do studni, prawdopodobnie patrząc na kwiaty, opublikował dwa wiersze: ''Pochwała kwiatów'' i ''Nowa studnia''. Zostały one użyte przeciwko niemu jako znak braku pobożności synowskiej – jednego z ideałów [[Konfucjanizm|konfucjańskich]]. Rezultatem było zdegradowanie, a następnie wygnanie do Xun Yang nad rzeką [[Jangcy]]. W 819 został odwołany z powrotem do stolicy, kończąc wygnanie.<ref>{{Cytuj |autor = Arthur Waley |tytuł = Translations From The Chinese |data = 1941 |s = 130-131}}</ref>
Po morderstwie premiera [[Wu Yuanheng|Wu Yuanhenga]] w 815 r. Bai napisał wiersz wychwalający go, nie czekając, aż ludzie na wyższych stanowiskach pierwsi wyrażą swoje uczucia. To naruszenie protokołu sprawiło, iż pojawiło się więcej wrogów, którzy wykorzystali pierwszą lepszą szansę na wygnanie go. Nie był to jedyny zarzut, jaki zastosowali przeciw niemu jego przeciwnicy. Po śmierci matki, która wpadła do studni, prawdopodobnie patrząc na kwiaty, opublikował dwa wiersze: ''Pochwała kwiatów'' i ''Nowa studnia''. Zostały one użyte przeciwko niemu jako znak braku pobożności synowskiej – jednego z ideałów [[Konfucjanizm|konfucjańskich]]. Rezultatem było zdegradowanie, a następnie wygnanie do Xun Yang nad rzeką [[Jangcy]]. W 819 został odwołany z powrotem do stolicy, kończąc wygnanie.<ref>{{Cytuj |autor = Arthur Waley |tytuł = Translations From The Chinese |data = 1941 |s = 130-131}}</ref>
[[Plik:Longmen-lu-she-na-1.jpg|mały|Wizerunki Buddy i Bodhisattwy wykute w skale w Longmen]]


=== Emerytura i śmierć ===
=== Emerytura i śmierć ===

Wersja z 03:26, 21 wrz 2021

Bai Juyi / Bo Juyi
Ilustracja
Nazwisko chińskie
Pismo uproszczone

白居易

Pismo tradycyjne

白居易

Hanyu pinyin

Bái Jūyì / Bó Jūyì

Wade-Giles

Pai Chü-i / Po Chü-i

Jyutping

[pǎi tɕý.î] / [pwǒ tɕý.î]

Multimedia w Wikimedia Commons

Bai Juyi lub Bo Juyi[a] (ur. 772 w Xinzheng w prow. Henan, zm. 846 w Luoyangu[1]) – chiński poeta i urzędnik z czasów dynastii Tang, autor prawie 3000 utworów[2]. Praktykował buddyzm chan, jego nauczycielem był Foguang Ruman[3].

Życie

Narodziny i dzieciństwo

Bai Juyi urodził się w 772 r. w Hrabstwie Xinsheng (新鄭) w pobliżu współczesnej stolicy prowincji Henan (河南), Zhengzhou (鄭州). Jego rodzina była biedna, ale wykształcona. Dlatego dopilnowali, aby Bai także mógł się uczyć. Zaczął tworzyć poezję w wieku pięciu lat. W wieku dziesięciu lat został odesłany od rodziny, aby uniknąć wojny, która wybuchła na północy Chin i zamieszkał z krewnymi w okolicy znanej jako Chang'an (长安). Z powodu śmierci ojca w 794 r. i trudnej sytuacji rodzinnej, Bai nie zdał oficjalnych egzaminów na biurokratę do późnego wieku 28 lat.

Kariera

Oficjalna kariera Baia była początkowo udana. Zdał stopień jinshi w 800 roku z bardzo dobrym wynikiem, dzięki czemu otrzymał niewielkie stanowisko w bibliotece pałacowej. Niedługo po tym nawiązał długą przyjaźń z uczonym Yuan Zhenem. Dzielili wspólne poglądy na temat potrzeby reformy zarówno literackiej, jak i politycznej.[4]

W roku 807 został członkiem Akademii Hanlin (翰林院) [1]. Na skutek intryg dworskich został w 814 roku złożony z zajmowanych urzędów i skazany na banicję do Jiujiangu. Powrócił do służby na dworze w 818 roku, obejmując stanowisko namiestnika Zhongzhou[1]. W późniejszym okresie był także namiestnikiem Hangzhou (822–824[5]) i Suzhou (825–827[6]), a od 829 do przejścia na emeryturę w 842 roku prefektem Luoyangu[1].

Wygnanie

W odpowiedzi na to, co uważał za niepotrzebny konflikt, napisał wiersz zatytułowany Zakończyć wojnę, w którym skrytykował urzędników wyższej rangi niż on. Stworzył też serię wierszy, w których wyśmiewał działania chciwych urzędników i podkreślał cierpienia pospolitego ludu.[7]

Po morderstwie premiera Wu Yuanhenga w 815 r. Bai napisał wiersz wychwalający go, nie czekając, aż ludzie na wyższych stanowiskach pierwsi wyrażą swoje uczucia. To naruszenie protokołu sprawiło, iż pojawiło się więcej wrogów, którzy wykorzystali pierwszą lepszą szansę na wygnanie go. Nie był to jedyny zarzut, jaki zastosowali przeciw niemu jego przeciwnicy. Po śmierci matki, która wpadła do studni, prawdopodobnie patrząc na kwiaty, opublikował dwa wiersze: Pochwała kwiatów i Nowa studnia. Zostały one użyte przeciwko niemu jako znak braku pobożności synowskiej – jednego z ideałów konfucjańskich. Rezultatem było zdegradowanie, a następnie wygnanie do Xun Yang nad rzeką Jangcy. W 819 został odwołany z powrotem do stolicy, kończąc wygnanie.[8]

Wizerunki Buddy i Bodhisattwy wykute w skale w Longmen

Emerytura i śmierć

Bai Juyi bardzo sobie cenił przyrodę i nalegał, by jego posiadłość składała się głównie z ogrodów. Uczony Charles Benn pisze: "Dzielnice mieszkalne zajmowały zaledwie 18% prawie dwóch i pół akrów posiadłości. Pozostałą część traktu stanowił ogród z jeziorem (29% powierzchni) i ogromny zagajnik bambusowy (53% powierzchni)."[9] W ostatnich latach życia Bai zabawiał przyjaciół i pisał wiersze. Kazał je kopiować i rozpowszechniać w całym regionie. W 839 r. miał atak paraliżu, w wyniku którego stracił kontrolę nad lewą nogą i na kilka miesięcy stał się przykutym do łóżka inwalidą.[10]

Zmarł w 846 roku n.e. w wieku 75 lat. Poprosił o prosty grób w pobliżu jednego z pobliskich klasztorów, bez nadawania mu tytułu pośmiertnego. Został pochowany w pobliżu jaskini Longmen, słynnej Grocie Tysiąca Buddów, gdzie znajduje się jego pomnik o wysokości 2,80 metra z napisem "Bai Juyi".

Twórczość

Bai Juyi jest znany ze swojego prostego, bezpośredniego i łatwego do zrozumienia stylu pisania, a także z krytyki społecznej i politycznej. Uważał, że poezja powinna odnosić się do rzeczywistości, a nie opisywać fikcyjne wydarzenia i miejsca[2]. Nade wszystko powinna pełnić cele dydaktyczne[1]. W swoich utworach opisywał życie społeczne czasów, w których żył, ukazując często niewygody codziennej egzystencji i ciężkie położenie najuboższych warstw[2].

Oprócz zachowanych wierszy zachowało się również kilka listów i esejów. Napisał ponad 2800 wierszy, które skopiował i rozpowszechnił, by zapewnić im przetrwanie.

Słynne wiersze

Pośród jego najpopularniejszych prac znajdziemy długie wiersze narracyjne “Chang hen ge” z tłumaczenia: Pieśń wiecznego smutku opowiadające historię Yang Guifei (jednej z czterech piękności starożytnych Chin) oraz Ballada o lutni. Pisał również bardzo romantyczne wiersze do kolegów urzędników, z którymi studiował i podróżował. Mówiły o piciu wina, wspólnym spaniu i oglądaniu księżyca i gór.

Jego prace były również bardzo znane, a wiele jego wierszy zostało zacytowanych w japońskim klasyku Genji monogatari autorstwa Murasaki Shikibu.[11]





Uwagi

  1. ↑ Znak 白 czytany był dawniej jako bó, natomiast we współczesnym chińskim ma on lekcję bái.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Bai Juyi. britannica.com. [dostęp 2011-05-09]. (ang.).
  2. ↑ a b c Bai Juyi. chiny.pl. [dostęp 2011-05-09]. (pol.).
  3. ↑ Dōgen: The shōbōgenzō, or, The treasure house of the eye of the true teachings. T. 1. Mount Shasta, California: Shasta Abbey, 1996, s. 168. ISBN 978-0-930066-17-8. (ang.).
  4. ↑ Britannica, Bai Juyi [online], 1 stycznia 2021.
  5. ↑ Xiaoshan Yang: Metamorphosis of the private sphere: gardens and objects in Tang-Song poetry. Cambridge: Harvard Univ Asia Center, 2003, s. 46. ISBN 978-0-674-01219-6. (ang.).
  6. ↑ Tony Barnstone, Ping Chou: The Anchor book of Chinese poetry. New York: Anchor Books, 2005, s. 166. ISBN 978-0-385-72198-1. (ang.).
  7. ↑ Arthur Waley, Translations From The Chinese, 1941, s. 130.
  8. ↑ Arthur Waley, Translations From The Chinese, 1941, s. 130-131.
  9. ↑ Charles Benn, China's Golden Age: Everyday Life in the Tang Dynasty [online], 1 października 2004, s. 92.
  10. ↑ Arthur Waley, Translations From The Chinese, 1941, s. 132-133.
  11. ↑ Britannica, Bai Juyi [online].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bai_Juyi&oldid=64595314”