Stanisław Zdyb
 Stanisław Zdyb w mundurze legionisty | |
| Data i miejsce urodzenia |
20 września 1884 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
8 grudnia 1954 |
| Zawód, zajęcie | |
| Odznaczenia | |
| |
Stanisław Zdyb (ur. 20 września 1884 w Zadolu na Lubelszczyźnie, zm. 8 grudnia 1954 w Zakopanem) – polski taternik, wieloletni członek Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (TOPR), fotograf, jeden z pierwszych producentów nart w Zakopanem.
.jpg)
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się 20 września 1884 w Zadolu, w wielodzietnej rodzinie Wojciecha i Wiktorii z Pasztelanów. Od 1898 mieszkał w Zakopanem. Ukończył Szkołę Przemysłu Drzewnego, w której następnie pracował jako nauczyciel. Góry urzekły go od pierwszej chwili. Dużo chodził po Tatrach turystycznie (z aparatem fotograficznym), rozpoczął również uprawianie taternictwa. Jego fotografie, których kilka znajduje się w Muzeum Tatrzańskim w Zakopanem, są cennym dokumentem epoki. Pokazują pierwsze wspinaczki i zjazdy narciarskie. Do utrwalonych przez niego wydarzeń należą również pierwsze zawody narciarskie na Kalatówkach (1911) oraz pierwsze skoki narciarskie w Tatrach.
Z czasem zajął się produkcją nart, sanek, ciupag i czekanów. Jego wytwórnia „Zdyb i spółka” jako pierwsza w Polsce produkowała narty na skalę masową[1][a]. Był również narciarzem i zawodnikiem Zakopiańskiego Oddziału Narciarzy Towarzystwa Tatrzańskiego, późniejszej Sekcji Narciarskiej Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego. Brał udział w pierwszych zawodach narciarskich, które zostały rozegrane 28 marca 1910 r. na Hali Goryczkowej (w biegu głównym zajął 3. miejsce)[2].
23 lipca 1910 r. jako pierwszy w historii wspólnie z Henrykiem Bednarskim, Józefem Lesieckim oraz Leonem Lorią dokonał przejścia południowej ściany Zamarłej Turni[3]. Jako taternik dokonał 23 zimowych i 4 letnich pierwszych wejść[4], głównie w towarzystwie Mariusza Zaruskiego, Bednarskiego, Lesieckiego i Lorii, np. na Gąsienicową Turnię, Zawratową Turnię, Małą Buczynową Turnię, Ptaka, Mnicha (1910), Mały Kozi Wierch, Zamarłą Turnię, Zadni Kościelec, Wielką Buczynową Turnię, Rohacze (1911). Miał też na koncie liczne pierwsze wejścia narciarskie, np. na Kościelec w 1911 z Zaruskim.
Należał do Towarzystwa „Strzelec” w Zakopanem. Po wybuchu I wojny światowej służył w Legionach Polskich, w I Brygadzie. W latach 1918–1923 służył w Wojsku Polskim. Następnie wrócił do Zakopanego, gdzie w latach 1923–1925 pracował jako kierownik techniczny w wytwórni nart braci Schiele, a w latach 1925–1948 był instruktorem rzeźby w Państwowej Szkole Przemysłu Drzewnego.
Został pochowany na Nowym Cmentarzu w Zakopanem (kwatera N5-B-16)[5].
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Srebrny Krzyż Zasługi (8 lipca 1925)[6]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jak podają Zofia i Witold H. Paryscy w Wielkiej encyklopedii tatrzańskiej, wytwórnia nart „Zdyb i spółka” w latach 1912–1914 produkowała rocznie około 400 par nart.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ Wojciech Szatkowski: Z wiatrem zawody... o pierwszych zawodach narciarskich w Tatrach Polskich. (w zbiorach Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem).
- ↑ Wojciech Szatkowski: Stanisław Zdyb – narciarz, taternik, ratownik TOPR i wolny duch.... Watra.pl. [dostęp 2010-08-04].
- ↑ Wojciech Szatkowski: Stanisław Zdyb: Zdobywca tatrzańskich ścian, producent nart i fotograf.... Skijumping.pl. [dostęp 2010-08-04].
- ↑ śp. Stanisław Zdyb
- ↑ M.P. z 1925 r. nr 156, poz. 704 „w uznaniu obywatelskiej, ofiarnej, z narażeniem życia pełnionej służby ratowniczej w „Tatrzańskiem Pogotowiu Ratunkowem” w Zakopanem”.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Wojciech Szatkowski: Stanisław Zdyb – narciarz, taternik, ratownik TOPR i wolny duch.... Watra.pl. [dostęp 2010-08-04].
- Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.