Leon Loria

Leon Loria

podpułkownik obserwator
Data i miejsce urodzenia	5 listopada 1883 Warszawa
Data i miejsce śmierci	8 kwietnia 1932 Zakopane
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie Lotnictwo Wojska Polskiego
Jednostki	1 pułk ułanów legionów polskich 12 eskadra wywiadowcza 1 pułk lotniczy
Stanowiska	dowódca eskadry dowódca dywizjonu zastępca dowódcy pułku komendant Głównego Portu Lotniczego
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia

Leon Loria (ur. 5 listopada 1883 w Warszawie, zm. 8 kwietnia 1932 w Zakopanem) – polski prawnik, taternik, narciarz i podpułkownik obserwator Wojska Polskiego żydowskiego pochodzenia, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Urodził się w rodzinie żydowskiej, jako syn Abrahama (Adolfa) Lorie (Loria) i Felicji Fried. Leon Loria po ukończeniu gimnazjum i uzyskaniu matury w Krakowie rozpoczął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1913 roku obronił doktorat i został koncypientem adwokackim w Nowym Targu.

W latach 1909–1914 dokonał wielu pierwszych wejść w Tatrach, głównie z Mariuszem Zaruskim, Henrykiem Bednarskim, Józefem Lesieckim oraz Stanisławem Zdybem. 23 lipca 1910 roku zdobył z nimi południową ścianę Zamarłej Turni.

Zaliczył również pierwsze zimowe wejścia na takie szczyty jak: Mnich, Zadni Mnich, Mały Kozi Wierch, Wielka Buczynowa Turnia, Banówka, Rohacze, Salatyński Wierch. Leon Loria organizował wiele wypraw narciarskich.

W latach 1911–1914 był prezesem klubu Sekcji Narciarskiej PTT. Brał udział w licznych trudnych wyprawach TOPR-u, w którym służył jako ratownik górski. Wyruszył między innymi w wyprawie po ciało Mieczysława Karłowicza pod Mały Kościelec. Należał do Polowych Drużyn Sokoła.

Podczas pierwszej wojny światowej, 5 sierpnia 1914 wstąpił do Legionów Polskich, gdzie służył w 1 pułku ułanów, a następnie w 1 pułku artylerii. Po kryzysie przysięgowym był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej.

Po wojnie, od listopada 1918 do kwietnia 1919 był oficerem ordynansowym Naczelnego Wodza. W tym samym czasie szkolił się w pilotażu we Francuskiej Szkole Pilotów w Warszawie. Od 1 lutego 1920 służył na froncie podczas wojny polsko-bolszewickiej jako obserwator lotniczy w 1 eskadrze wielkopolskiej. Wielokrotnie wsławił się męstwem podczas wojny polsko-bolszewickiej. 17 kwietnia1920 r. dokonał nalotu na bolszewicką piechotę i artylerię w rejonie Szaciłek, „przez co zniewolił ich do zaprzestania w ostrzeliwaniu naszej piechoty. Przed akcją wykonał szereg lotów dalekich poza frontem” (z wniosku o odznaczenie orderem Virtuti Militari). Później wykazał się odwagą pod Borysowem.

Po wojnie polsko-bolszewickiej dowodził tą eskadrą, a od sierpnia 1921 – I dywizjonem 1 pułku lotniczego. 15 czerwca 1923 roku został odkomenderowany do Wyższej Szkoły Pilotów w Grudziądzu, w charakterze ucznia–pilota. 31 marca 1924 został mianowany podpułkownikiem ze starszeństwem z 1 lipca 1923 roku i 1. lokatą w korpusie oficerów aeronautycznych. Od 1925 był zastępcą dowódcy tego pułku. Od 20 października 1926 był komendantem Głównego Portu Lotniczego na Polu Mokotowskim w Warszawie. W 1928 przeszedł do Departamentu Aeronautyki Ministerstwa Spraw Wojskowych. 6 lipca 1929 został zwolniony z zajmowanego stanowiska i oddany do dyspozycji szefa Sztabu Głównego. Z dniem 30 kwietnia 1930 został przeniesiony w stan spoczynku z uwagi na zdrowie. Zmarł 8 kwietnia 1932 roku w Zakopanem na skutek choroby. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera B17-8-4).

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 3055 – 8 kwietnia 1921
• Krzyż Niepodległości – 24 października 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”
• Krzyż Walecznych – dwukrotnie (po raz pierwszy w 1921)
• Polowa Odznaka Obserwatora nr 2 „za loty bojowe nad nieprzyjacielem czasie wojny 1918–1920” – 11 listopada 1928

Bibliografia

• Marek Gałęzowski, Loria Leon, [w:] Na wzór Berka Joselewicza. Sylwetki żołnierzy i oficerów pochodzenia żydowskiego w Legionach Polskich, IPN: Warszawa 2010 ISBN 978-83-7629-170-3
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
• Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1. Brak numerów stron w książce
• Ku Czci Poległych Lotników Księga Pamiątkowa. Marian Romeyko (red.). Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika Poległych Lotników, 1933.

Linki zewnętrzne

• Leon Loria, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2022-02-19].