Stanisława Trzcińska
| Data urodzenia |
1888 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
5 grudnia 1943 |
| Zawód, zajęcie |
rolniczka |
| Miejsce zamieszkania | |
| Narodowość |
Polka |
| Wyznanie | |
| Dzieci | |
| Odznaczenia | |
| |
Stanisława Trzcińska (ur. 1888, zm. 5 grudnia 1943 w KL Stutthof) – Polka zamordowana za pomoc Żydom podczas II wojny światowej.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Jesienią 1939 roku północne Mazowsze zostało wcielone do III Rzeszy. We wrześniu 1940 roku w okolicznym Płońsku powstało getto, gdzie znalazło się ok. 12 tys. Żydów. W grudniu 1942 roku zostało ono zlikwidowane, a praktycznie wszystkich zamieszkujących je Żydów deportowano do Auschwitz-Birkenau. Niektórym Żydom udało się uciec[2].
Część Polaków zaangażowała się w pomoc uciekinierom. Wśród nich znalazła się Stanisława Trzcińska oraz jej dorośli synowie: Stefan i Jan. Rodzina prowadziła gospodarstwo rolne w Skwarach na północnym Mazowszu. Trzcińscy dostarczali pożywienie i czasowo ukrywali w stodole rodzinę Klinów, którą znali jeszcze sprzed wojny[2].
23 sierpnia 1943 roku domostwo Trzcińskich otoczył oddział niemieckiej żandarmerii, której doniesiono o miejscowych Polakach pomagających Żydom. Janowi udało się uciec z obławy. Podczas przesłuchania Stanisławę kilkukrotnie uderzono w twarz, Stefana zaś bito do utraty przytomności. Oboje wywieziono do aresztu w Pomiechówku[2].
Stefan został publicznie powieszony 21 listopada 1943 roku w Złotopolicach wraz z sześcioma innymi osobami (m.in. z Ignacym Ambroziakiem i Władysławem Muchowskim). Jan Trzciński zdołał przeżyć wojnę[2].
Stanisławę Trzcińską (w niemieckich dokumentach występuje jako Stanisława Trzenska) wywieziono do obozu koncentracyjnego w Stutthofie, gdzie została zamordowana 5 grudnia 1943 roku[2]. Według innego źródła została zamordowana w Modlinie na przełomie 1943/1944 roku[3].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
W 1991 roku Instytut Jad Waszem odznaczył tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata Stanisławę Trzcińską oraz jej dwóch synów[4], a także innych mieszkańców okolicznych wsi zaangażowanych w pomoc Żydom: Ignacego Ambroziaka i jego żonę Rozalię oraz Władysława Muchowskiego[5].
W 2023 roku w Złotopolicach w ramach projektu Zawołani po imieniu uroczyście odsłonięto tablicę upamiętniającą Ignacego Ambroziaka, Stanisławę Trzcińską, Stefana Trzcińskiego oraz Władysława Muchowskiego. W wydarzeniu uczestniczyli między innymi: dyrektor Instytutu Pileckiego Magdalena Gawin, naczelny rabin Polski Michael Schudrich, przedstawiciele władz miejscowych samorządowych oraz potomkowie zamordowanych, w tym Joanna Trzcińska, prawnuczka Stanisławy. List do uczestników uroczystości skierował prezydent RP Andrzej Duda[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Trzcińska Stanisława, Trzciński Jan, Trzciński Stefan [online], Życie za życie [dostęp 2023-09-10] (pol.).
- ↑ a b c d e Stanisława Trzcińska - Instytut Pileckiego [online], instytutpileckiego.pl [dostęp 2023-09-10] (pol.).
- ↑ Zawołani po imieniu. Złotopolice 10 maja 2023 [online], instytutpileckiego.pl [dostęp 2023-09-10].
- ↑ Trzciński Stefan | Polscy Sprawiedliwi [online], sprawiedliwi.org.pl [dostęp 2023-09-10].
- ↑ Righteous Among the Nations Honored by Yad Vashem by 1 January 2022. POLAND [online], yadvashem.org, 2022 [dostęp 2023-09-10] (ang.).
- ↑ Upamiętnienie Ignacego Ambroziaka, Stefana Trzcińskiego i Stanisławy Trzcińskiej oraz Władysława Muchowskiego zamordowanych za pomoc Żydom w czasie okupacji niemieckiej - Instytut Pileckiego [online], instytutpileckiego.pl [dostęp 2023-09-10] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Zawołani po imieniu. Złotopolice 10 maja 2023 [online], instytutpileckiego.pl [dostęp 2023-09-10].