Ignacy Ambroziak

Ignacy Ambroziak

Data urodzenia	1896
Data i miejsce śmierci	21 listopada 1943 Złotopolice
Przyczyna śmierci	powieszenie przez Niemców
Miejsce spoczynku	Radzymin
Zawód, zajęcie	rolnik
Miejsce zamieszkania	Cholewy
Narodowość	Polak
Małżeństwo	Rozalia Ambroziak
Dzieci	Henryk Ambroziak
Odznaczenia

Ignacy Ambroziak (ur. 1896, zm. 21 listopada 1943 w Złotopolicach) – Polak zamordowany za pomoc Żydom podczas II wojny światowej.

Życiorys

Ignacy Ambroziak pochodził ze wsi Skwary na północnym Mazowszu. Mieszkał z żoną Rozalią i synem Henrykiem w nieodległych Cholewach. Prowadzili tam gospodarstwo rolne.

Jesienią 1939 roku północne Mazowsze zostało wcielone do III Rzeszy. We wrześniu 1940 roku w okolicznym Płońsku powstało getto, gdzie znalazło się ok. 12 tys. Żydów. W grudniu 1942 roku zostało ono zlikwidowane, a praktycznie wszystkich zamieszkujących je Żydów deportowano do Auschwitz-Birkenau. Niektórym Żydom udało się uciec.

Część Polaków zaangażowała się w pomoc uciekinierom. Wśród nich znalazła się rodzina Ambroziaków. Zimą 1942/1943 roku udzielali pomocy m.in. dwóm młodym Żydom używającym imion: Ignac i Julek (według innego źródła trzem braciom: Szmulowi, Moszkowi i Abramowi Lajzerom). W październiku 1943 roku do Ambroziaków trzykrotnie przyjechała żandarmeria oraz Gestapo, którym o ukrywanych Żydach doniósł miejscowy volksdeutsch o nazwisku Gacyk. Niemcy pojawiali się jedynie za dnia, zaś Żydzi w gospodarstwie spędzali jedynie noce, stąd podczas rewizji ich nie znaleziono. Niemniej rodzinę pobito, Ignacego zaś wywieziono do obozu w Pomiechówku.

Pod koniec miesiąca Niemcy zorganizowali odprawę sołtysów okolicznych gmin, podczas której zapowiedzieli, że 21 listopada przedstawiciele wsi mają stawić się na skraju lasu między Złotopolicami a Kamienicą-Wygodą, gdzie odbędzie się egzekucja Polaków ukrywających Żydów. Tego dnia przywieziono z Pomiechówka siedmiu skazanych: Stefana Trzcińskiego, Ignacego Ambroziaka, Władysława Muchowskiego, Symchę Frosta, a także nieznanego z imienia i nazwiska Żyda i dwóch Polaków (prawdopodobnie Stefana Dubrackiego i Jana Wójcika). Żydów zabito pod pretekstem napadów i przechowywania broni, a Polaków za ukrywanie i pomoc udzieloną Żydom. Niemcy całą grupę publicznie powiesili, przestrzegając, że tak kończą osoby pomagające Żydom.

Po pewnym czasie sołtysi – na rozkaz Niemców – zdjęli ciała zamordowanych i pochowali je na cmentarzu w Smoszewie. Po wojnie mężczyzn ekshumowano. Ignacego Ambroziaka wraz z Władysławem Muchowskim pochowano w nieodległym Radzyminie.

Upamiętnienie

W 1991 roku Instytut Jad Waszem odznaczył tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata Ignacego Ambroziaka i jego żonę Rozalię oraz innych mieszkańców okolicznych wsi zaangażowanych w pomoc Żydom: Władysława Muchowskiego, a także Stanisławę Trzcińską i jej synów: Stefana i Jana.

W 2023 roku w Złotopolicach w ramach projektu Zawołani po imieniu uroczyście odsłonięto tablicę upamiętniającą Ignacego Ambroziaka, Stanisławę Trzcińską, Stefana Trzcińskiego oraz Władysława Muchowskiego. W wydarzeniu uczestniczyli między innymi: dyrektor Instytutu Pileckiego Magdalena Gawin, naczelny rabin Polski Michael Schudrich, przedstawiciele władz miejscowych samorządowych oraz potomkowie zamordowanych. List do uczestników uroczystości skierował prezydent RP Andrzej Duda.

Bibliografia

• Zawołani po imieniu. Złotopolice 10 maja 2023 [online], instytutpileckiego.pl [dostęp 2023-09-09] .