Stanisław Obrzud (literat)

Stanisław Obrzud

Data i miejsce urodzenia	19 lutego 1868 Nowy Sącz
Data i miejsce śmierci	luty 1944 Kraków
Zawód, zajęcie	prawnik, ekonomista, literat
Odznaczenia

Stanisław Obrzud (ur. 7 lutego^?/19 lutego 1868 w Nowym Sączu, zm. w lutym 1944 w Krakowie) – polski prawnik, ekonomista, działacz społeczny i literat.

Po ukończeniu szkoły powszechnej i gimnazjum w Nowym Sączu studiował prawo i administrację oraz filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie oraz na uniwersytecie w Wiedniu.

W służbie austriackiej

W 1892, po zdaniu egzaminów fachowych, rozpoczął służbę w austriackiej administracji skarbowej. Pracował najpierw w Brzeżanach, Brodach i Nowym Sączu. W 1913 został starszym radcą i szefem departamentu w Krajowej Dyrekcji Skarbu we Lwowie.

Poza pracą zawodową działał w Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół” i Towarzystwie Szkoły Ludowej. Towarzystwa te wspierał też finansowo.

Brał czynny udział w obronie Lwowa wraz ze swym synem – Stanisławem Alfredem (1898–1920), poległym w wojnie polsko-bolszewickiej.

W służbie polskiej

W 1920 pracował już w Departamencie Skarbowym Ministerstwa byłej Dzielnicy Pruskiej w Poznaniu i współorganizował powstanie Wielkopolskiej Izby Skarbowej. W Poznaniu pracował 2 miesiące, po czym został przeniesiony do Grudziądza, aby zorganizować władze skarbowe na Pomorzu. Pomorską Izbę Skarbową otwarto w październiku 1920 w grudziądzkim Dworze Kuntersztyńskim.

Doceniając jego fachowość i umiejętności organizacyjne, władze centralne powoływały go kilkakrotnie do specjalnych komisji. W 1922 uczestniczył w rokowaniach polsko-niemieckich. W latach 1923–1924 pracował nad usprawnieniem władz skarbowych na Górnym Śląsku. Od czerwca 1924 był przewodniczącym komisji szacunkowej dla spraw likwidacji fabryk tytoniowych. W lipcu 1926 zaś przewodził komisji dla kontroli monopolu spirytusowego. Nieco później był prezesem komisji przeprowadzającej lustrację Izba Skarbowych w Wilnie i Białymstoku.

W 1926 przeszedł na emeryturę. Na emeryturze opracował Księgę pamiątkową polskiej administracji skarbowej w Wielkopolsce i na Pomorzu, wydaną w Poznaniu w 1929.

O jego późniejszym życiu brak pewnych informacji. Prawdopodobnie mieszkał w Toruniu po roku 1933. Z Torunia, w pierwszych miesiącach okupacji został wysiedlony do Krakowa, gdzie zmarł w 1944.

Działalność literacka

Już jako młody urzędnik, Stanisław Obrzud był stałym korespondentem małopolskich pism narodowo-demokratycznych. Publikował nowele, wiersze i artykuły o tematyce naukowej oraz recenzje. Jego prace zamieszczały: Gazeta Lwowska, Gazeta Poranna i Wieczorna, Głos Narodu, Placówka, Rodzina i Szkoła, Słowo Polskie, Tygodnik Ilustrowany, Zdrój, Słowo Pomorskie i Myśl Narodowa.

W 1908 wydał w Nowym Sączu czteroaktowy dramat Słoneczna pieśń, napisany w latach 1904–1905. Dramat ten był wystawiony w 1907 w Teatrze Miejskim we Lwowie.

Napisał kilka nowel. Jedna z nich, Jej tajemnica (1926) została wyróżniona w konkursie „Naokoło świata”. Inna to Biedna dziewczyna (1920). Obie opublikowane w Tygodniku Ilustrowanym.

W 1922 Instytut Literacki „Lektor” wydał zbiór czterech jego nowel Honor Karola Pęksy, zawierający, oprócz tytułowej, także Tersytes, Gusła, Ojcze nasz.

Pisał też cykle wierszy: Sonety lwowskie, Sonety morskie, Sonety słoneczne, Sonety pomorskie.

Około 1925 był współzałożycielem „Fraterni Literackiej” w Grudziądzu.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (27 grudnia 1924)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1922)

Bibliografia

• Kazimierz Przybyszewski. Stanisław Obrzud (1868–1944), literat, pierwszy prezes Pomorskiej Izby Skarbowej w Grudziądzu. „Rocznik Grudziądzki”. XIV, s. 251-253, 2001. PTH w Grudziądzu. ISSN 0080-4364. (pol.). 

Linki zewnętrzne

• S. Obrzud w Encyklopedii Gutenberga
• Honor Karola Pęksy (1922) w bibliotece Polona