Stary Rynek w Łodzi
| Stare Miasto | |
 Widok Rynku od strony Parku Staromiejskiego, na dalszym planie Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Łodzi | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
Położenie na mapie Łodzi  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
 51°46′54,0″N 19°27′16,0″E/51,781667 19,454444
| |
Stary Rynek – plac znajdujący się w środkowo-północnej części Łodzi.
Ukształtowanie[edytuj | edytuj kod]
Stary Rynek ma formę dużego placu o kształcie zbliżonym do prostokątu o wymiarach ok. 105 na 85 m. Z trzech stron – od północy, ze wschodu i z zachodu – otaczają go charakterystyczne kamienice z podcieniami, przy czym budynki po zachodniej stronie placu oddzielone są od niego przebiegającą wzdłuż placu ulicą Zgierską. Od południa do placu przylega Park Staromiejski.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Stary Rynek i jego najbliższa okolica stanowiły miejsce najstarszego osadnictwa, z którego rozwinęła się współczesna Łódź.
Do początku XIX wieku, tj. do lat 1821–1823, kiedy to dokonano regulacji nowej osady (nazwanej Nowym Miastem) i ulokowano kilkaset metrów na południe nowe centrum – Rynek Nowego Miasta[1], Rynek Staromiejski stanowił centrum rolniczej Łodzi. Plac otaczała drewniana, miejska zabudowa. Stojący przy rynku ratusz także był wykonany z drewna. W okresie tym na południe od Rynku przepływała rzeka Łódka. Na niej, w miejscu współczesnego parku, utworzony był staw, a przy nim młyn. Na początku XIX wieku drewniane budynki zostały zastąpione murowanymi klasycystycznymi kamienicami. W tym okresie okolice rynku zamieszkiwała niemal wyłącznie ludność żydowska (m.in. Kalman Poznański – ojciec łódzkiego fabrykanta Izraela Poznańskiego). W okresie II wojny światowej ta zamieszkana przez Żydów okolica weszła w skład łódzkiego getta. Po jego likwidacji otaczające rynek domy zostały częściowo rozebrane. Prace rozbiórkowe były kontynuowane przez władze polskie po 1945 w celu nadania placowi nowego kształtu architektonicznego. Do połowy lat 50. XX wieku wzniesiono nową zabudowę Starego Rynku w formie uproszczonego historyzmu socrealistycznego o trzech kondygnacjach, stromych dachach i z podcieniami na parterze. Dzięki temu utrzymując czytelność placu nadano mu kameralny charakter; historyczna, zamknięta forma Rynku została jednak zagubiona wskutek rezygnacji z zabudowy pierzei południowej.
Autorem projektu zabudowy Starego Miasta i Starego Rynku w Łodzi był Ryszard Karłowicz wraz z zespołem projektowym[2].
Percepcję miejsca wyraźnie zmieniło także monotonne, „osiedlowe” ukształtowanie fasad oraz funkcjonalne odcięcie go od centrum miasta poprzez Park Staromiejski, w obu przypadkach sprzeczne z dawnym, centralnym i handlowym charakterem placu. W 1964 na rynku odsłonięto pomnik Juliana Marchlewskiego; został on usunięty w pierwszej połowie lat 90. XX w.
W 1998 na rynku umieszczono głaz z tabliczką upamiętniający 575 rocznicę przyznania Łodzi praw miejskich. W lutym 2008 władze miasta przyjęły koncepcję zamknięcia południowej ściany Starego Rynku gmachem delegatury urzędu miasta Łódź-Bałuty. Na placu, według koncepcji, ma zostać wzniesiony konny pomnik króla Władysława Jagiełły.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Anna Rynkowska, Ulica Piotrkowska, wyd. I, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1970, s. 6, ISBN 978-83-939822-4-0.
- ↑ Wioletta Kazimierska-Jerzyk, Smak słodko-gorzko-kwaśny. Miejsce filozofii w sztuce życia według Bohdana Dziemidoka, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Philosophica. Ethica-Aesthetica-Practica” (33), 2019, s. 109–128, DOI: 10.18778/0208-6107.33.08, ISSN 2353-9631 [dostęp 2021-07-01].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Archiwalne widoki rynku w bibliotece Polona