Szakłak

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Szakłak
Ilustracja
Szakłak pospolity
Systematyka[1][2]
Domena eukarionty
Królestwo rośliny
Podkrólestwo rośliny zielone
Nadgromada rośliny telomowe
Gromada rośliny naczyniowe
Podgromada rośliny nasienne
Nadklasa okrytonasienne
Klasa Magnoliopsida
Nadrząd różopodobne
Rząd różowce
Rodzina szakłakowate
Rodzaj szakłak
Nazwa systematyczna
Rhamnus L.
Sp. Pl. 193. 1753[3]
Typ nomenklatoryczny

Rhamnus catharticus L.[3]

Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Szakłak (Rhamnus L.) – rodzaj roślin należący do rodziny szakłakowatych. Liczy ok. 125[4]–150 gatunków[5]. Występują głównie na półkuli północnej[4], osiągając największe zróżnicowanie we wschodniej Azji i Ameryce Północnej, tylko kilka gatunków rośnie w Europie i Afryce[5], we florze Polski występuje tylko jeden gatunek – szakłak pospolity.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Kwiaty szakłaka pospolitego
Rhamnus utilis
Pokrój
Krzewy lub małe drzewa do 6 m wysokości, czasem płożące[6][4]. U wielu gatunków występują ciernie[4].
Liście
Zimozielone lub opadające na zimę, naprzeciwległe lub skrętoległe. Pojedyncze, często o piłkowanych brzegach, rzadko całobrzegie. Przylistki zwykle szybko opadające, rzadko trwałe[4].
Kwiaty
Niepozorne, jedno- lub obupłciowe, wyrastające w gronach w kątach liści. Działek 4 lub 5, zrośniętych u nasady kubeczkowato. Płatki zredukowane, czasem zupełnie ich brak.. Pręcików 4 lub 5, przyrośniętych do działek. Zalążnia górna z 2 lub 3 owocolistków. Szyjka słupka trójdzielna[4].
Owoce
Niewielkie, mięsiste pestkowce[5], zwykle czarne, rzadziej czerwone. Zawierają 2–4 nasiona[4].

Biologia[edytuj | edytuj kod]

Kwiaty zapylane są przez muchówki i błonkówki[4]. Owoce chętnie zjadane przez ptaki, które przyczyniają się do rozsiewania nasion[6].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rhamnus imeretina
Rhamnus lycioides
Rhamnus pumila
Rhamnus crenulata
Synonimy[3][7]

Cervispina C. G. Ludwig, Oreoherzogia W. Vent, Oreorhamnus Ridl.

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)

Rodzaj należący do plemienia Rhamneae, podrodziny Rhamnaceae, rodziny szakłakowatych (Rhamnaceae L.), rzędu różowców, kladu różowych w obrębie okrytonasiennych[2]. Rodzaj blisko spokrewniony z głożyną (Zizyphus)[4].

Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Rhamnanae Takht. ex Reveal, rząd szakłakowce (Rhamnales Dumort.), rodzina szakłakowate (Rhamnaceae Juss.), podrodzina Rhamnoideae Eaton, plemię Rhamneae Horan., rodzaj szakłak (Rhamnus L.)[8].

Gatunki flory Polski[9]
Wykaz gatunków[10]
Mieszańce międzygatunkowe[10]

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne. Z niektórych produkuje się barwniki. Niektóre są wykorzystywane do produkcji lekarstw (szczególnie przeczyszczających).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-23] (ang.).
  3. ↑ a b c Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-25].
  4. ↑ a b c d e f g h i Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and Shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 343. ISBN 0-333-73003-8.
  5. ↑ a b c Rhamnus (pol.). W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-02-17].
  6. ↑ a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  7. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-05].
  8. ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Rhamnus (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-02-25].
  9. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  10. ↑ a b Rhamnus (ang.). The Plant List. [dostęp 27 września 2014].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szakłak&oldid=62817652”