Szczelina Jaroszowska
50°19′52″N 19°37′57″E/50,331167 19,632528.jpg)
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Położenie | |
| Właściciel | |
| Głębokość |
1,2 m |
| Wysokość otworów |
ok. 417 m n.p.m. |
| Kod |
J.Olk.II-03.12 |
Położenie na mapie gminy Klucze  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu olkuskiego  | |
| 50°19′52″N 19°37′57″E/50,331167 19,632528
| |
| Strona internetowa | |
Szczelina Jaroszowska – schronisko na wzgórzu Nad Kopalnią[1], w obrębie miejscowości Jaroszowiec, w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim, w gminie Klucze[2]. Pod względem geograficznym znajduje się na Płaskowyżu Ojcowskim na Wyżynie Olkuskiej będącej częścią Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej[3].
Opis obiektu[edytuj | edytuj kod]
Znajduje się w grupie skał zwanych Turniami nad Kopalnią[2] lub Skałami nad Kopalnią[4]. Tworzą one długi skalny mur nad wyrobiskiem nieczynnej kopalni rudy żelaza i cementowni „Klucze”. Wysoka szczelina schroniska znajduje się mniej więcej na jego środku[1].
Szczelina powstała na tektonicznym pęknięciu skał, które później uległo międzywarstwowemu rozszerzeniu. Jej główny otwór ma ekspozycję północną i znajduje się powyżej bardzo stromej skarpy wyrobiska kopalni. Oprócz tego są dwa otwory o ekspozycji południowo-wschodniej. Szczelina jest bardzo ciasna i wewnątrz skał zmienia kierunek o 90°. Pod zalegającymi w szczelinie skałami widoczne są puste przestrzenie ciągnące się w zachodnim kierunku[1].
Szczelina powstała w wapieniach z okresu późnej jury (oksford). Woda nie odegrała roli w jej powstaniu, brak bowiem śladów jej przepływu (strefy saturacji), na ścianach występują tylko ślady wód perkolacyjnych. Szczelina jest sucha, przewiewna i aż do końca oświetlona rozproszonym światłem słonecznym. Namulisko głównie kamieniste, z niewielką ilością próchnicy. W pobliżu otworów rozwijają się na ścianach glony i porosty, w głębi obserwowano pająki sieciarze jaskiniowe Meta menardi[1].
Historia poznania i dokumentacji[edytuj | edytuj kod]
Szczelina znana była od dawna, znajdujące się w niej śmieci świadczą, że jest odwiedzana. Po raz pierwszy wymienili ją A. Górny i M. Szelerewicz w 1986 r.[5], zmierzyli i opisali A. Polonius i J. Sławiński w 1998 r. Plan opracował A. Polonius[1].
Kilkadziesiąt metrów na wschód, w tej samej północnej ścianie skalnego muru Turni nad Kopalnią znajduje się Jaskinia Jaroszowska[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Adam Polonius, Szczelina Jaroszowska, [w:] Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [dostęp 2019-07-11].
- ↑ a b Geoportal. Mapa topograficzna i lotnicza [online] [dostęp 2019-07-02].
- ↑ Jerzy Kondracki, Geografia regionalna Polski, Warszawa: PWN, 1998, ISBN 83-01-12479-2
- ↑ Paweł Haciski, Południowa część Jury Krakowsko-Częstochowskiej, Warszawa, RING, 2015, ISBN 978-83-937960-0-7
- ↑ M. Szelerewicz, A. Górny, Jaskinie Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej. Warszawa – Kraków: Wydawnictwo PTTK Kraj, 1986