Szkoła Twardowskiego

Szkoła Twardowskiego – nieczynny kamieniołom wapienia w Parku Bednarskiego, w Dzielnicy XIII Podgórze w Krakowie. Nazwa kamieniołomu pochodzi od legendy, według której Pan Twardowski miał tutaj pracownię alchemiczną^[1].

Geologia[edytuj | edytuj kod]

Wapienie budujące zrębowe wzgórza Krakowa pochodzą z jury późnej, z piętra oksford. Powstały jako osad na dnie płytkiego i ciepłego morza epikontynentalnego. Tworzyły się w kilku wyraźnie różniących się facjach, a ich miąższość dochodzi do 250-300 m. Dolną część profilu stanowiły wapienie płytowe, wyżej były wapienie cienkoławicowe, skaliste gruboławicowe z krzemieniami i skaliste. Największą wartość użytkową miały gruboławicowe wapienie skaliste z krzemieniami. Główną ich część stanowią wapienie drobnodetrytyczne, prócz nich występują wapienie grubodetrytyczne, pelityczne i kredowe^[1].

Historia[edytuj | edytuj kod]

W kamieniołomie wydobywano gruboławicowe wapienie z dodatkiem krzemieni. Eksploatacja trwała od średniowiecza do 1884 roku, a główne wyrobisko osiągnęło powierzchnię 3,6 ha. W 1792 r. Austriacy wybudowali wokół kamieniołomu kleszczowo-bastionowe fortyfikacje będące częścią systemu umocnień Twierdzy Kraków^[1]. Wyrobisko kamieniołomu zagospodarowano, zamieniając go na Park Bednarskiego. Była to pierwsza na polskich ziemiach udana rekultywacja terenu poprzemysłowego. Jej inicjatorem był Wojciech Bednarski, dyrektor szkoły w Podgórzu i działacz społeczny. W 1906 r. parkowi nadano jego imię. Park istnieje do dzisiaj. Jego powierzchnia wynosi 9,2 ha, a wraz z tzw. Zalesieniem 13,5 ha^[2].

Szkoła Twardowskiego jest jednym z ośmiu kamieniołomów na zrębie Krzemionek. Niewielki kamieniołom przy Rynku Podgórskim istniał również poniżej Parku Bednarskiego, na terenie obecnego Rynku Podgórskiego. Pozostałe kamieniołomy Krzemionek to: Liban, Łom Redemptorystów, Kamieniołom pod św. Benedyktem, Kamieniołom Miejski, Bonarka oraz kamieniołomy obozu Plaszow. Ostatni z kamieniołomów zamknięto w 1986 r.^[1]

Wapienie z krakowskich Krzemionek wykorzystano m.in. do budowy murów obronnych Wawelu, katedry romańskiej i innych budowli Wawelu, murów miejskich Krakowa, kościołów św. Andrzeja, Najświętszego Salwatora, św. Wojciecha, św. Jana, Najświętszej Marii Panny, skarpy Collegium Maius, kościołów i systemu obronnego Kazimierza. Bliskość miasta była przyczyną, że w pierwszych wiekach jego rozwoju kamieniołomy Krzemionek odegrały decydującą rolę jako źródło surowca skalnego^[1].

Wspinaczka[edytuj | edytuj kod]

Na pionowych ścianach Szkoły Twardowskiego możliwe jest wytyczenie pięciu łatwych dróg wspinaczkowych o wysokości 6 m dla dzieci i 6-8 trudniejszych dróg o wysokości 15 m. Wymagałoby to oczyszczenia skał, wykonania prac zabezpieczających (to konieczne jest także ze względu na bezpieczeństwo spacerowiczów) oraz zamontowania na skałach stałych punktów asekuracyjnych. Zabiega o to Fundacja Wspierania Rozwoju Wspinaczki „Wspinka”. We wskazaniach urbanistyczno-planistycznych dla tego obszaru nie przewiduje się wykorzystania Parku Bednarskiego na cele związane z kulturą fizyczną, ale równocześnie brak zakazów w tym zakresie^[3].