Szynoprzewód

Szynoprzewód, szyna prądowa – element przewodzący elektrycznie, przewód sztywny, zwykle o dużych wymiarach (długość rzędu 3 m, przekrój – kilkaset milimetrów kwadratowych) i jednolitej strukturze, służący do przekazywania prądu elektrycznego, dzięki której można zasilić wiele urządzeń jedno- i trójfazowych za pomocą jednej linii^[1]. Istnieją również szyny prądowe o niewielkich wymiarach (rzędu centymetrów) dla niewielkich prądów, elastyczne, służące do szybkiego montażu/demontażu, zapewniające łatwy i estetyczny sposób tworzenia instalacji elektrycznej. Większość szyn prądowych wykonana jest z miedzianych płaskowników, rzadziej – z ceowników lub rur.

Według najnowszej polskiej nomenklatury poprawna nazwa szyny prądowej to szynoprzewód.

Zastosowania[edytuj | edytuj kod]

Najstarsze zastosowanie szyn prądowych to podłączenie transformatorów do sieci elektroenergetycznej.

Coraz częściej duże obiekty o wysokich wymaganiach dotyczących niezawodności dostarczania energii elektrycznej, takie jak na przykład budynki firm telekomunikacyjnych, mają redundancyjnie łączone niezależne źródła zasilania właśnie za pomocą szynoprzewodów. Typowe prądy osiągają wartości rzędu kiloamperów.

Kolej[edytuj | edytuj kod]

W metrze i różnych rodzajach kolei szyna prądowa jest umieszczona nisko nad ziemią wzdłuż torów. Dostarcza energię elektryczną pojazdom korzystającym z danej sieci. W kolejnictwie jest nazywana trzecią szyną, gdy zasilanie jest unipolarne (przewodem powrotnym są wtedy szyny toru jezdnego), lub czwartą, gdy zasilanie jest bipolarne. Najczęściej dostęp do szyny możliwy jest jedynie od dołu, boki i góra osłonięte są izolatorami. Szyn prądowych próbowano używać na bardzo wczesnym etapie rozwoju naziemnej kolei elektrycznej, jednak ze względu na niebezpieczeństwo porażenia prądem elektrycznym, kłopoty z wykonaniem skrzyżowań z drogami kołowymi i koniecznością wykonywania odpowiednich zabezpieczeń, dziś stosowana jest zasadniczo na ograniczonych sieciach kolei miejskich przebiegających na wydzielonych terenach i gdzie jest możliwość umieszczania odbieraków wzdłuż całego pociągu, a nie tylko w lokomotywie.

W Polsce trzecią szynę zastosowano w Metrze Warszawskim; jest umieszczona na wysokości 14 cm i przewodzi prąd pod napięciem +750 V. W metrze wchodzenie na torowisko jest zabronione, a szyna prądowa jest częściowo osłonięta i oznaczona odpowiednimi ostrzeżeniami.

Istnieją też systemy zasilania z szyny prądowej umieszczonej nad pojazdem – analogicznie jak sieci trakcyjnej. Stosuje się najczęściej w miejscach o ograniczonej skrajni – w tunelach, na mostach itp., ale istnieją systemy, gdzie jest to podstawowy sposób zasilania, np. metro w Barcelonie, niektóre linie metra w Osace. W Polsce taki system zastosowano m.in. na stacji Łódź Fabryczna, tunelu pod Białą Górą, czy w tunelach linii tramwajowej na Franowo w Poznaniu.