Przewód elektryczny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Pojedynczy miedziany przewód giętki ze ściągniętą izolacją.
Końcówka 3-przewodowego kabla elektrycznego domowej instalacji elektrycznej

Przewód elektryczny – element obwodu elektrycznego służący do prowadzenia prądu elektrycznego wzdłuż określonej drogi. Wykonany jest z materiału przewodzącego (żyła), najczęściej miedzi lub aluminium, w postaci drutu, linki lub szynoprzewodu. Może być izolowany (np. kabel elektryczny) lub bez izolacji jak ma to miejsce w linii napowietrznej (funkcję izolacji pełni wówczas powietrze).

Budowa[edytuj]

Zastosowanie[edytuj]

Główne znaczenie w zakresie przesyłania energii w instalacjach elektrycznych i liniach elektroenergetycznych mają przewody elektroenergetyczne. Przewody mogą być wykonane jako gołe lub izolowane. Przewody gołe (nieizolowane) są przeznaczone głównie do stosowania w liniach napowietrznych.

 Zobacz też: Kabel elektryczny.

Podział przewodów ze względu na zastosowanie[edytuj]

Przewody instalacyjne[edytuj]

Do wykonania instalacji elektrycznych wewnątrz budynków stosuje się przewody izolowane do układania na stałe, zwane przewodami instalacyjnymi. Przewody instalacyjne powszechnego stosowania są produkowane na napięcia znamionowe 300/300 V, 300/500 V, 450/750 V, 600/1000 V i mają żyły miedziane lub aluminiowe o przekrojach w zakresie 0,5-300 mm².

Podział przewodów ze względu na pełnioną funkcję w instalacjach elektrycznych nn:

  • Przewód fazowy (L) – przewód elektryczny roboczy, będący w czasie normalnej pracy pod napięciem fazowym służący do przesyłania energii elektrycznej w sieci elektroenergetycznej. W sieci trójfazowej przewody liniowe oznaczane są odpowiednio L1, L2, L3. Przewodami liniowymi są również przewody linii napowietrznej znajdujące się pod napięciem fazowym i odizolowane od konstrukcji wsporczej za pomocą izolatorów. Zgodnie z normą PN-HD 308 S2:2007, przewody powinny mieć odpowiednio kolory: L1 – brązowy, L2 – czarny, L3 – szary. W niektórych państwach zachodnich stosowana była kolejność alfabetyczna wg języka angielskiego (ang. black, brown, grey), także w Polsce często występuje kolejność czarny, brązowy, szary (wg rosnącej jasności). Dawniej używano również także przewodów o kombinacji kolorów brązowy, czarny, czarny oraz brązowy, czarny, czerwony (ta ostatnia może być stosowana także obecnie). W przypadku sieci jednofazowej, przewód fazowy może być oznaczony kolorem czerwonym lub czarnym lub brązowym.
  • Przewód neutralny (N) – przewód elektryczny roboczy połączony z punktem neutralnym sieci elektroenergetycznej, służący do przesyłania energii elektrycznej dla odbiorników jednofazowych zasilanych napięciem fazowym i ma duże znaczenie dla prawidłowego ich funkcjonowania wynikającego z niesymetrycznego obciążenia. W przypadku przerwania przewodu neutralnego na trójfazowej linii zasilającej (np. na transformatorze), może dojść do uszkodzenia odbiorników jednofazowych w wyniku pojawienia się napięcia fazowego o wartości pomiędzy 0 a 400 V (w Polsce). W układzie sieci TN-S, w szczególności po zastosowaniu wyłącznika różnicowoprądowego przewód neutralny musi być izolowany podobnie jak przewód fazowy. W instalacjach elektrycznych o wymaganych okresowych badaniach rezystancji izolacji (obiekty użyteczności publicznej, zakłady pracy) powinna być przewidziana możliwość tymczasowego rozłączenia przewodu neutralnego dla poszczególnych obwodów na potrzeby pomiaru. Kolor izolacji zawsze jasnoniebieski.
  • Przewód ochronny (PE) – przewód elektryczny służący wyłącznie ochronie przed porażeniem elektrycznym. Może to być przewód uziemiający (łączący główny zacisk uziemiający z uziomem) lub wyrównawczy (zapewniający wyrównanie potencjałów elektrycznych różnych części mogących znaleźć się pod napięciem). Barwa izolacji zawsze dwukolorowa – żółto-zielona.
  • Przewód ochronno-neutralny (PEN) – przewód elektryczny roboczy łączący funkcje przewodu neutralnego N i przewodu ochronnego PE w układzie sieci TN-C, wymagający zwielokrotnionego uziemiania wzdłuż prowadzenia linii zasilającej. Obecnie rzadko spotykany w nowych instalacjach mieszkaniowych. Zgodnie z obecnymi normami barwa izolacji dwukolorowa – żółto-zielona. Dodatkowo podczas montażu instaluje się niebieską końcówkę. W przypadku oznaczania farbą naprzemienne pasy żółte i zielone w równych odstępach dodatkowy pas niebieski. Dawniej w instalacjach „starego typu” używano przewodu w kolorze niebieskim.
  • Przewód zerowy jest pojęciem nieprawidłowym i przestarzałym, pochodzącym z czasów, gdy nie wyróżniano osobnych przewodów neutralnych (N) i ochronnych (PE), lecz oprócz przewodów fazowych był jedynie uziemiony przewód zerowy. Przewód zerowy został zastąpiony przez przewody N oraz PE lub PEN, w zależności od tego, jaką funkcję spełniają.
  • Przewód odgromowy – przewód występujący w liniach WN, nie będący pod napięciem w stanie normalnej pracy. Jego zadaniem jest ochrona od bezpośrednich wyładowań atmosferycznych do linii (zwód poziomy). Uziemiony na konstrukcjach wsporczych. W przypadku niesymetrycznych prądów fazowych (np. podczas zwarć niesymetrycznych lub asymetrii obciążenia) sprowadza indukujące się w nim prądy przez uziemione konstrukcje wsporcze do ziemi, zmniejszając przez to impedancję kolejności zerowej linii (rozmagnesowujący wpływ przewodu odgromowego).

Przewody nawojowe[edytuj]

Przewody tego typu przeznaczone są do wykonywania uzwojeń maszyn, aparatów i innych urządzeń elektrycznych. W zależności od przeznaczenia przewody nawojowe są produkowane o izolacji w postaci emalii, o izolacji włóknistej (papier, jedwab sztuczny i naturalny), złożonej (emalia i materiał włóknisty), z włókna szklanego i tworzyw termoplastycznych. Najważniejszym i najszerzej stosowanym rodzajem przewodów nawojowych są przewody emaliowane. Wynika to głównie z ich bardzo dobrych właściwości elektrycznych, fizyko-chemicznych i termicznych oraz małej grubości izolacji.

Oznaczenia przewodów ze względu na materiał (według PN)[edytuj]

Ze względu na przeznaczenie przewodów i ich budowę, oznaczenie składa się z członu literowego i cyfrowego.

Człon literowy określa:

  • przeznaczenie przewodu,
  • materiał żyły i sposób jej wykonania (drut, linka),
  • materiał izolacji i żyły,
  • rodzaj i materiał powłoki.

Człon cyfrowy składa się z dwóch części:

  • pierwsza oznacza dopuszczalne napięcie, na jakie przewód jest przeznaczony,
  • druga oznacza liczbę i przekroje żył.

Przewody układane na stałe[edytuj]

Oznaczenia przewodów układanych na stałe składają się z 7 pozycji:

  1. Materiał powłoki zewnętrznej
    1. brak symbolu – przewód jednożyłowy bez powłoki
    2. Gs – guma silikonowa
    3. H – materiał bezhalonowy
    4. Y – polwinit
  2. Materiał żyły
    1. brak symbolu – miedź
    2. A – aluminium
    3. F – stal
  3. Budowa żyły
    1. D – jednodrutowa (drut okrągły)
    2. Dc – jednodrutowa ocynowana (drut okrągły)
    3. L – wielodrutowa linka
    4. Lc – wielodrutowa linka ocynowana
    5. Lg – wielodrutowa o zwiększonej giętkości (linka giętka)
    6. Lgg – wielodrutowa o specjalnej giętkości (linka bardzo giętka)
  4. Materiał izolacji
    1. G – guma zwykła
    2. Gs – guma silikonowa
    3. S – guma silikonowa (w przewodach z żyłą Lgg)
    4. Y – polwinit
    5. Zb – tworzywo fluoroorganiczne
  5. Dodatkowe informacje o izolacji
    1. brak symbolu – izolacja zwykła
    2. c – izolacja z polwinitu ciepłoodpornego
    3. d – izolacja wzmocniona
    4. r – izolacja z wzdłużnymi rowkami na powierzchni
  6. Dodatkowe informacje o przewodzie
    1. ek – przewód ekranowany oplotem z drutów miedzianych
    2. ekf – przewód ekranowany obwojem z folii aluminiowej
    3. M – przewód wprowadzeniowy do maszyn i aparatów
    4. N – przewód do zasilania rur jarzeniowych
    5. p – przewód płaski
    6. pp – przewód do przyklejania
    7. t – przewód wtynkowy
    8. u – przewód uzbrojony drutami stalowymi
    9. w – przewód na napięcie wyższe niż 1kV
  7. Materiał osłony
    1. brak symbolu – przewód bez osłony
    2. g – guma
    3. c – odzież włóknista
    4. y – polwinit

Przykłady oznaczeń typowo występujących przewodów w zastosowaniach domowych:

  • YDY 2×1,5 – przewód okrągły dwużyłowy o przekroju żyły 1,5 mm², każda żyła miedziana w postaci drutu jednożyłowego, każda żyła jest w powłoce polwinitowej, wszystkie żyły razem w zewnętrznej powłoce polwinitowej
  • YDYp 3×1,0 – przewód płaski trójżyłowy o przekroju żyły 1,0 mm², każda żyła miedziana w postaci drutu jednożyłowego, każda żyła jest w powłoce polwinitowej, wszystkie żyły razem w zewnętrznej powłoce polwinitowej
  • LgY 0,5 – przewód o przekroju żyły 0,5 mm² w postaci linek splatanych z wielu drobnych drucików miedzianych, o zwiększonej giętości, izolowany polwinitem
  • DY 0,75 – przewód o przekroju żyły 0,75 mm² w postaci drutu miedzianego, izolowany polwinitem

Oznaczenia przewodów ze względu na materiał (według CENELEC)[edytuj]

Oznaczenia przewodów składają się z 9 pozycji[1][2][3]:

  1. Identyfikacja
    • A – typ autoryzowany
    • H – typ zharmonizowany
    • N – typ nieautoryzowany
    • S – typ według specjalnych norm
  2. Napięcie znamionowe
    • 00 – do 100/100 V
    • 01 – powyżej 100/100 V (do 300/300 V)
    • 03 – 300/300 V
    • 05 – 300/500 V
    • 07 – 450/750 V
    • 11 – 600/1000 V
  3. Materiał izolacyjny
    • B – guma etylenowo-propylenowa, do +90 °C (EPR)
    • B2 – guma etylenowo-propylenowa wzmocniona lub niepalna
    • B3 – guma butylowa
    • E – polietylen o małej gęstości (LDPE)
    • E2 – polietylen o dużej gęstości (HDPE)
    • E4 – teflon (PTFE)
    • E5
    • E6
    • E7 – polipropylen (PP)
    • G – octan winylu (EVA)
    • J – oplot z włókna szklanego
    • J2
    • M
    • N – guma chloroprenowa
    • N2 – specjalna mieszanka polichloropropylenu
    • N4 – polietylen chlorosulfonowany
    • N5 – guma nitrylowa
    • N6
    • N7
    • N8 – specjalny polichloropropylen odporny na wodę
    • P
    • Q – poliuretan
    • Q2
    • Q3
    • Q4
    • Q5
    • Q6
    • R – guma z kauczuku naturalnego i syntetycznego, do +60 °C
    • S – guma silikonowa
    • T – oplot tekstylny (bawełna)
    • T2 – oplot tekstylny niepalny
    • T3 – oplot tekstylny niepalny
    • T4 – oplot tekstylny niepalny
    • T5 – oplot tekstylny niepalny
    • T6 – oplot tekstylny niepalny
    • V – polichlorek winylu (PVC)
    • V2 – polichlorek winylu (HR PVC), do +90 °C
    • V3 – polichlorek winylu, mrozoodporny
    • V4 – polichlorek winylu usieciowany
    • V5 – polichlorek winylu, olejoodporny
    • X – polistyren usieciowany (XLPE)
    • Z – izolacja bezhalogenowa[4]
    • Z1
  4. Elementy struktury (opcjonalnie):
    • Dla przewodów opancerzonych:
    • A2
    • A3
    • A4
    • A5
    • C2
    • C3
    • F
    • F3
    • K
    • L
    • L2
    • L4
    • L5
    • L6
    • Dla przewodów koncentrycznych:
    • A
    • A6
    • C
    • C6
    • C9
    • Dla przewodów ekranowanych:
    • A7 – aluminiowy ekran
    • A8 – aluminiowy ekran dla każdej żyły
    • C4 – miedziany ekran
    • C5 – miedziany ekran dla każdej żyły
    • C7
    • C8
    • D
  5. Materiał powłokowy – oznaczenia takie jak dla materiału izolacyjnego
  6. Specjalne właściwości struktury (opcjonalnie)
    • D2
    • D3 – centralny rdzeń przenoszący naprężenie, tekstylny lub metalowy (linka nośna)
    • D4
    • D5 – centralny wypełniacz nie przenoszący obciążenia
    • D6
    • D7
    • D8
    • H – płaski, podatny na rozdzielanie żył
    • H2 – płaski, niepodatny na rozdzielanie żył
    • H3
    • H4
    • H5 – dwa lub więcej rdzeni skręconych ze sobą
    • H6 – konstrukcja płaska, żyły nierozdzielone do wind
    • H7 – izolacja dwuwarstwowa
    • H8 – konstrukcja spiralna
  7. myślnik
  8. Budowa żyły
    • A – aluminiowa
    • D – wielodrutowa, do przewodów spawalniczych
    • E – wielodrutowa, do przewodów spawalniczych
    • F – wielodrutowa giętka, do odbiorników ruchomych (kl. 5)
    • H – wielodrutowa bardzo giętka, do odbiorników ruchomych (kl. 6)
    • K – wielodrutowa giętka, do układania na stałe (kl.5)
    • M specjalna (Milliken)
    • R – wielodrutowa sztywna (kl. 2)
    • S
    • U – jednodrutowa (kl. 1)
    • W
    • Y – specjalna super giętka (Tinsel)
    • Z – żyła ze specjalnego materiału i/lub specjalnego kształtu
  9. Liczba żył
  10. Żyła ochronna
    • X – bez żółto-zielonej żyły
    • G – z żółto-zieloną żyłą
    • Y – przewód typu Tinsel
  11. Przekrój żyły w mm²

Przykład oznaczenia:

  • H03VV-F 2x0,5 – przewód zharmonizowany o napięciu znamionowym 300/300V, dwie żyły giętkie (do odbiorników ruchomych) w osłonie winylowej każda o przekroju 0,5 mm², wszystkie żyły razem w osłonie zewnętrznej winylowej, brak żółto-zielonej żyły
  • H05RR-F 3g1,0 – przewód zharmonizowany o napięciu znamionowym 300/500V, trzy żyły giętkie (do odbiorników ruchomych) w osłonie z gumy (z kauczuku naturalnego i syntetycznego), wszystkie żyły razem w osłonie zewnętrznej gumowej (z kauczuku naturalnego i syntetycznego), w tym jedna żyła żółto-zielona

Zobacz też[edytuj]

Zobacz hasło przewód w Wikisłowniku

Przypisy

  1. ↑ Katalog Onninen 2003/2004. 2003, s. 380.
  2. ↑ http://przemyslawtabaka.info/publikacje/P_Tabaka_do_PE_5_2004.pdf.
  3. ↑ http://mdmetric.com/prod/helukabel/T.Technical%20Information.pdf.
  4. ↑ http://products.lappgroup.com/online-catalogue/power-and-control-cables/control-cabinet-single-cores/halogen-free/h07z-k-90c.html.

Bibliografia[edytuj]

Linki zewnętrzne[edytuj]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Przewód_elektryczny&oldid=48038081”