Przewód elektryczny

Kabel sieci komputerowej standardu UTP zawierający 8 przewodów

Końcówka 3-przewodowego kabla elektrycznego domowej instalacji elektrycznej

Przewód elektryczny – element obwodu elektrycznego służący do prowadzenia prądu elektrycznego wzdłuż określonej drogi. Wykonany jest z materiału przewodzącego, najczęściej miedzi lub aluminium, w postaci drutu, linki lub szynoprzewodu. Może być izolowany (np. kabel elektryczny) lub bez izolacji jak ma to miejsce w linii napowietrznej (funkcję izolacji pełni wówczas powietrze).

Zastosowanie

Główne znaczenie w zakresie przesyłania energii w instalacjach elektrycznych i liniach elektroenergetycznych mają przewody elektroenergetyczne. Przewody mogą być wykonane jako gołe lub izolowane. Przewody gołe (nieizolowane) są przeznaczone głównie do stosowania w liniach napowietrznych.

Do wykonania instalacji elektrycznych wewnątrz budynków stosuje się przewody izolowane do układania na stałe, zwane przewodami instalacyjnymi. Przewody instalacyjne powszechnego stosowania są produkowane na napięcia znamionowe 300/300 V, 300/500 V, 450/750 V, 600/1000 V i mają żyły miedziane lub aluminiowe o przekrojach w zakresie 0,5-300 mm².

Podział przewodów ze względu na pełnioną funkcję w instalacjach elektrycznych nn

• Przewód fazowy (L) – przewód elektryczny będący w czasie normalnej pracy pod napięciem fazowym służący do przesyłania energii elektrycznej w sieci elektroenergetycznej. W sieci trójfazowej przewody liniowe oznaczane są odpowiednio L1, L2, L3. Przewodami liniowymi są również przewody linii napowietrznej znajdujące się pod napięciem fazowym i odizolowane od konstrukcji wsporczej za pomocą izolatorów. Kolor izolacji czarny, brązowy lub szary/czerwony.
• Przewód neutralny (N) – przewód elektryczny połączony z punktem neutralnym sieci elektroenergetycznej, mogący służyć do przesyłania energii elektrycznej. Popularnie nazywany "zero robocze". Kolor izolacji zawsze niebieski (jasny).
• Przewód ochronny (PE) – przewód elektryczny służący ochronie przed porażeniem elektrycznym. Może to być przewód uziemiający (łączący główny zacisk uziemiający z uziomem) lub wyrównawczy (zapewniający wyrównanie potencjałów elektrycznych różnych części mogących znaleźć się pod napięciem). Izolacja dwukolorowa - żółto-zielona (zawsze).
• Przewód ochronno-neutralny (PEN) – przewód elektryczny łączący funkcje przewodu neutralnego N i przewodu ochronnego PE. Izolacja dwukolorowa - żółto-zielona. Dodatkowo podczas montażu instaluje się niebieską końcówkę. W przypadku oznaczania farbą naprzemienne pasy żółte i zielone w równych odstępach dodatkowy pas niebieski.
• Przewód zerowy jest pojęciem nieprawidłowym i przestarzałym, pochodzącym z czasów, gdy nie wyróżniano osobnych przewodów neutralnych (N) i ochronnych (PE), lecz oprócz przewodów fazowych był jedynie uziemiony przewód zerowy. Przewód zerowy został zastąpiony przez przewody N oraz PE lub PEN, w zależności od tego, jaką funkcję spełniają.
• Przewód odgromowy – przewód występujący w liniach WN, nie będący pod napięciem w stanie normalnej pracy. Jego zadaniem jest ochrona od bezpośrednich wyładowań atmosferycznych do linii (zwód poziomy). Uziemiony na konstrukcjach wsporczych. W przypadku niesymetrycznych prądów fazowych (np. podczas zwarć niesymetrycznych lub asymetrii obciążenia) sprowadza indukujące się w nim prądy przez uziemione konstrukcje wsporcze do ziemi, zmniejszając przez to impedancję kolejności zerowej linii (rozmagnesowujący wpływ przewodu odgromowego).

Oznaczenia przewodów ze względu na materiał (według PN)

Ze względu na przeznaczenie przewodów i ich budowę, oznaczenie składa się z członu literowego i cyfrowego.

Człon literowy określa:

• przeznaczenie przewodu,
• materiał żyły i sposób jej wykonania (drut, linka),
• materiał izolacji i żyły,
• rodzaj i materiał powłoki.

Człon cyfrowy składa się z dwóch części:

• pierwsza oznacza dopuszczalne napięcie, na jakie przewód jest przeznaczony,
• druga oznacza liczbę i przekroje żył.

Przewody układane na stałe

Oznaczenia przewodów układanych na stałe składają się z 7 pozycji:

1. Materiał powłoki zewnętrznej
   1. brak symbolu – przewód jednożyłowy bez powłoki
   2. Gs – guma silikonowa
   3. H – materiał bezhalonowy
   4. Y – poliwinit
2. Materiał żyły
   1. brak symbolu – miedź
   2. A – aluminium
   3. F – stal
3. Budowa żyły
   1. D – jednodrutowa (drut okrągły)
   2. Dc – jednodrutowa ocynowana (drut okrągły)
   3. L – wielodrutowa linka
   4. Lc – wielodrutowa linka ocynowana
   5. Lg – wielodrutowa o zwiększonej giętkości (linka giętka)
   6. Lgg – wielodrutowa o specjalnej giętkości (linka bardzo giętka)
4. Materiał izolacji
   1. G – guma zwykła
   2. Gs – guma silikonowa
   3. S – guma silikonowa (w przewodach z żyłą Lgg)
   4. Y – poliwinit
   5. Zb – tworzywo fluoroorganiczne
5. Dodatkowe informacje o izolacji
   1. brak symbolu – izolacja zwykła
   2. c – izolacja z poliwinitu ciepłoodpornego
   3. d – izolacja wzmocniona
   4. r – izolacja z wzdłużnymi rowkami na powierzchni
6. Dodatkowe informacje o przewodzie
   1. ek – przewód ekranowany oplotem z drutów miedzianych
   2. ekf – przewód ekranowany obwojem z folii aluminiowej
   3. M – przewód wprowadzeniowy do maszyn i aparatów
   4. N – przewód do zasilania rur jarzeniowych
   5. p – przewód płaski
   6. pp – przewód do przyklejania
   7. t – przewód wtynkowy
   8. u – przewód uzbrojony drutami stalowymi
   9. w – przewód na napięcie wyższe niż 1kV
7. Materiał osłony
   1. brak symbolu – przewód bez osłony
   2. g – guma
   3. c – odzież włóknista
   4. y – poliwinit

Przykłady oznaczeń typowo występujących przewodów w zastosowaniach domowych:

• YDY 2*1,5 – przewód okrągły dwużyłowy o przekroju żyły 1,5mm², każda żyła miedziana w postaci drutu jednożyłowego, każda żyła jest w powłoce poliwinitowej, wszystkie żyły razem w zewnętrznej powłoce poliwinitowej
• YDYp 3*1,0 – przewód płaski trójżyłowy o przekroju żyły 1,0mm², każda żyła miedziana w postaci drutu jednożyłowego, każda żyła jest w powłoce poliwinitowej, wszystkie żyły razem w zewnętrznej powłoce poliwinitowej
• LgY 0,5 – przewód o przekroju żyły 0,5mm² w postaci linek splatanych z wielu drobnych drucików miedzianych, o zwiększonej giętości, izolowany poliwinitem
• DY 0,75 – przewód o przekroju żyły 0,75mm² w postaci drutu miedzianego, izolowany poliwinitem

Oznaczenia przewodów ze względu na materiał (według CENELEC)

Oznaczenia przewodów składają się z 9 pozycji:

1. Identyfikacja
   1. H – typ zharmonizowany
   2. A – typ niezharmonizowany
2. Napięcie znamionowe
   1. 03 – 300 / 300 V
   2. 05 – 300 / 500 V
   3. 07 – 450 / 750 V
3. Materiał izolacyjny
   1. V – polichlorek winylu (PVC)
   2. V2 – polichlorek winylu (PVC), ciepłoodporny
   3. R – guma z kauczuku naturalnego i syntetycznego
   4. N – guma chloroprenowa
   5. S – guma silikonowa
   6. J – oplot z włókna szklanego
   7. T – oplot tekstylny (bawełna)
4. Materiał powłokowy
   1. V – polichlorek winylu (PVC)
   2. V2 – polichlorek winylu (PVC), ciepłoodporny
   3. R – guma z kauczuku naturalnego i syntetycznego
   4. N – guma chloroprenowa
   5. S – guma silikonowa
   6. J – oplot z włókna szklanego
   7. T – oplot tekstylny (bawełna)
5. Kształt budowy zewnętrznej
   1. brak – okrągły
   2. H – płaski, podatny na rozdzielanie żył
   3. H2 – płaski, niepodatny na rozdzielanie żył
6. myślnik
7. Budowa żyły
   1. U – jednodrutowa
   2. R – wielodrutowa
   3. K – giętka, do układania na stałe
   4. F – giętka, do odbiorników ruchomych
   5. H – bardzo giętka
   6. Y – super giętka
8. Liczba żył
9. Żyła ochronna
   1. X – bez żółto-zielonej żyły
   2. G – z żółto-zieloną żyłą
10. Przekrój żyły w mm²

Przykład oznaczenia:

• H03VV-F 2x0,5 – przewód zharmonizowany o napięciu znamionowym 300/300V, dwie żyły giętkie (do odbiorników ruchomych) w osłonie winylowej każda o przekroju 0,5mm², wszystkie żyły razem w osłonie zewnętrznej winylowej, brak żółto-zielonej żyły
• H05RR-F 3g1,0 – przewód zharmonizowany o napięciu znamionowym 300/500V, trzy żyły giętkie (do odbiorników ruchomych) w osłonie z gumy (z kauczuku naturalnego i syntetycznego), wszystkie żyły razem w osłonie zewnętrznej gumowej (z kauczuku naturalnego i syntetycznego), w tym jedna żyła żółto-zielona

Przewody nawojowe

Przewody tego typu przeznaczone są do wykonywania uzwojeń maszyn, aparatów i innych urządzeń elektrycznych. W zależności od przeznaczenia przewody nawojowe są produkowane o izolacji w postaci emalii, o izolacji włóknistej (papier, jedwab sztuczny i naturalny), złożonej (emalia i materiał włóknisty), z włókna szklanego i tworzyw termoplastycznych. Najważniejszym i najszerzej stosowanym rodzajem przewodów nawojowych są przewody emaliowane. Wynika to głównie z ich bardzo dobrych właściwości elektrycznych, fizyko-chemicznych i termicznych oraz małej grubości izolacji.

Zobacz też

• kabel elektryczny
• instalacja elektryczna
• żyła kabla

Bibliografia

• Praca zbiorowa: Instalacje elektryczne i teletechniczne - Poradnik montera i inżyniera elektryka, Wyd. Verlag Dashöfer, Warszawa 2001, ISBN 978-83-88285-11-0.

Linki zewnętrzne

• Dobór przewodów w instalacjach elektrycznych