Przewód elektryczny
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Końcówka 3-przewodowego kabla elektrycznego domowej instalacji elektrycznej
Przewód elektryczny – element obwodu elektrycznego służący do prowadzenia prądu elektrycznego wzdłuż określonej drogi. Wykonany jest z materiału przewodzącego, najczęściej miedzi lub aluminium, w postaci drutu, linki lub szynoprzewodu. Może być izolowany (np. kabel elektryczny) lub bez izolacji jak ma to miejsce w linii napowietrznej (funkcję izolacji pełni wówczas powietrze).
Spis treści
Budowa[edytuj | edytuj kod]
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
Główne znaczenie w zakresie przesyłania energii w instalacjach elektrycznych i liniach elektroenergetycznych mają przewody elektroenergetyczne. Przewody mogą być wykonane jako gołe lub izolowane. Przewody gołe (nieizolowane) są przeznaczone głównie do stosowania w liniach napowietrznych.
Podział przewodów ze względu na zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
Przewody instalacyjne[edytuj | edytuj kod]
Do wykonania instalacji elektrycznych wewnątrz budynków stosuje się przewody izolowane do układania na stałe, zwane przewodami instalacyjnymi. Przewody instalacyjne powszechnego stosowania są produkowane na napięcia znamionowe 300/300 V, 300/500 V, 450/750 V, 600/1000 V i mają żyły miedziane lub aluminiowe o przekrojach w zakresie 0,5-300 mm².
Podział przewodów ze względu na pełnioną funkcję w instalacjach elektrycznych nn:
- Przewód fazowy (L) – przewód elektryczny roboczy, będący w czasie normalnej pracy pod napięciem fazowym służący do przesyłania energii elektrycznej w sieci elektroenergetycznej. W sieci trójfazowej przewody liniowe oznaczane są odpowiednio L1, L2, L3. Przewodami liniowymi są również przewody linii napowietrznej znajdujące się pod napięciem fazowym i odizolowane od konstrukcji wsporczej za pomocą izolatorów. Zgodnie z obecną normą - e PN-HD 308 S2:2007, przewody powinny mieć odpowiednio kolory: L1 - brązowy, L2 - czarny, L3 - szary. W niektórych państwach zachodnich stosowana jest kolejność alfabetyczna (wg języka angielskiego - black, brown, grey), w Polsce bardzo często, błędnie(od 2007r.), stosowana jest kolejność czarny, brązowy, szary. Dawniej używano również także przewodów o kombinacji kolorów brązowy, czarny, czarny oraz brązowy, czarny, czerwony.
- Przewód neutralny (N) – przewód elektryczny roboczy połączony z punktem neutralnym sieci elektroenergetycznej, służący do przesyłania energii elektrycznej dla odbiorników jednofazowych zasilanych napięciem fazowym i ma duże znaczenie dla prawidłowego ich funkcjonowania wynikającego z niesymetrycznego obciążenia. W przypadku przerwania przewodu neutralnego na trójfazowej linii zasilającej (np. na transformatorze), może dojść do uszkodzenia odbiorników jednofazowych w wyniku pojawienia się napięcia fazowego o wartości pomiędzy 0 a 400 V (w Polsce). W układzie sieci TN-S, w szczególności po zastosowaniu wyłącznika różnicowoprądowego przewód neutralny musi być izolowany podobnie jak przewód fazowy. W instalacjach elektrycznych o wymaganych okresowych badaniach rezystancji izolacji (obiekty użyteczności publicznej, zakłady pracy) powinna być przewidziana możliwość tymczasowego rozłączenia przewodu neutralnego dla poszczególnych obwodów na potrzeby pomiaru. Kolor izolacji zawsze jasnoniebieski.
- Przewód ochronny (PE) – przewód elektryczny służący wyłącznie ochronie przed porażeniem elektrycznym. Może to być przewód uziemiający (łączący główny zacisk uziemiający z uziomem) lub wyrównawczy (zapewniający wyrównanie potencjałów elektrycznych różnych części mogących znaleźć się pod napięciem). Barwa izolacji zawsze dwukolorowa - żółto-zielona.
- Przewód ochronno-neutralny (PEN) – przewód elektryczny roboczy łączący funkcje przewodu neutralnego N i przewodu ochronnego PE w układzie sieci TN-C, wymagający zwielokrotnionego uziemiania wzdłuż prowadzenia linii zasilającej. Obecnie rzadko spotykany w nowych instalacjach mieszkaniowych. Zgodnie z obecnymi normami barwa izolacji dwukolorowa - żółto-zielona. Dodatkowo podczas montażu instaluje się niebieską końcówkę. W przypadku oznaczania farbą naprzemienne pasy żółte i zielone w równych odstępach dodatkowy pas niebieski. Dawniej w instalacjach "starego typu" używano przewodu w kolorze niebieskim.
- Przewód zerowy jest pojęciem nieprawidłowym i przestarzałym, pochodzącym z czasów, gdy nie wyróżniano osobnych przewodów neutralnych (N) i ochronnych (PE), lecz oprócz przewodów fazowych był jedynie uziemiony przewód zerowy. Przewód zerowy został zastąpiony przez przewody N oraz PE lub PEN, w zależności od tego, jaką funkcję spełniają.
- Przewód odgromowy – przewód występujący w liniach WN, nie będący pod napięciem w stanie normalnej pracy. Jego zadaniem jest ochrona od bezpośrednich wyładowań atmosferycznych do linii (zwód poziomy). Uziemiony na konstrukcjach wsporczych. W przypadku niesymetrycznych prądów fazowych (np. podczas zwarć niesymetrycznych lub asymetrii obciążenia) sprowadza indukujące się w nim prądy przez uziemione konstrukcje wsporcze do ziemi, zmniejszając przez to impedancję kolejności zerowej linii (rozmagnesowujący wpływ przewodu odgromowego).
Przewody nawojowe[edytuj | edytuj kod]
Przewody tego typu przeznaczone są do wykonywania uzwojeń maszyn, aparatów i innych urządzeń elektrycznych. W zależności od przeznaczenia przewody nawojowe są produkowane o izolacji w postaci emalii, o izolacji włóknistej (papier, jedwab sztuczny i naturalny), złożonej (emalia i materiał włóknisty), z włókna szklanego i tworzyw termoplastycznych. Najważniejszym i najszerzej stosowanym rodzajem przewodów nawojowych są przewody emaliowane. Wynika to głównie z ich bardzo dobrych właściwości elektrycznych, fizyko-chemicznych i termicznych oraz małej grubości izolacji.
Oznaczenia przewodów ze względu na materiał (według PN)[edytuj | edytuj kod]
Ze względu na przeznaczenie przewodów i ich budowę, oznaczenie składa się z członu literowego i cyfrowego.
Człon literowy określa:
- przeznaczenie przewodu,
- materiał żyły i sposób jej wykonania (drut, linka),
- materiał izolacji i żyły,
- rodzaj i materiał powłoki.
Człon cyfrowy składa się z dwóch części:
- pierwsza oznacza dopuszczalne napięcie, na jakie przewód jest przeznaczony,
- druga oznacza liczbę i przekroje żył.
Przewody układane na stałe[edytuj | edytuj kod]
Oznaczenia przewodów układanych na stałe składają się z 7 pozycji:
- Materiał powłoki zewnętrznej
- brak symbolu – przewód jednożyłowy bez powłoki
- Gs – guma silikonowa
- H – materiał bezhalonowy
- Y – polwinit
- Materiał żyły
- brak symbolu – miedź
- A – aluminium
- F – stal
- Budowa żyły
- D – jednodrutowa (drut okrągły)
- Dc – jednodrutowa ocynowana (drut okrągły)
- L – wielodrutowa linka
- Lc – wielodrutowa linka ocynowana
- Lg – wielodrutowa o zwiększonej giętkości (linka giętka)
- Lgg – wielodrutowa o specjalnej giętkości (linka bardzo giętka)
- Materiał izolacji
- G – guma zwykła
- Gs – guma silikonowa
- S – guma silikonowa (w przewodach z żyłą Lgg)
- Y – polwinit
- Zb – tworzywo fluoroorganiczne
- Dodatkowe informacje o izolacji
- brak symbolu – izolacja zwykła
- c – izolacja z polwinitu ciepłoodpornego
- d – izolacja wzmocniona
- r – izolacja z wzdłużnymi rowkami na powierzchni
- Dodatkowe informacje o przewodzie
- ek – przewód ekranowany oplotem z drutów miedzianych
- ekf – przewód ekranowany obwojem z folii aluminiowej
- M – przewód wprowadzeniowy do maszyn i aparatów
- N – przewód do zasilania rur jarzeniowych
- p – przewód płaski
- pp – przewód do przyklejania
- t – przewód wtynkowy
- u – przewód uzbrojony drutami stalowymi
- w – przewód na napięcie wyższe niż 1kV
- Materiał osłony
- brak symbolu – przewód bez osłony
- g – guma
- c – odzież włóknista
- y – polwinit
Przykłady oznaczeń typowo występujących przewodów w zastosowaniach domowych:
- YDY 2*1,5 – przewód okrągły dwużyłowy o przekroju żyły 1,5mm2, każda żyła miedziana w postaci drutu jednożyłowego, każda żyła jest w powłoce polwinitowej, wszystkie żyły razem w zewnętrznej powłoce polwinitowej
- YDYp 3*1,0 – przewód płaski trójżyłowy o przekroju żyły 1,0mm2, każda żyła miedziana w postaci drutu jednożyłowego, każda żyła jest w powłoce polwinitowej, wszystkie żyły razem w zewnętrznej powłoce polwinitowej
- LgY 0,5 – przewód o przekroju żyły 0,5mm2 w postaci linek splatanych z wielu drobnych drucików miedzianych, o zwiększonej giętości, izolowany polwinitem
- DY 0,75 – przewód o przekroju żyły 0,75mm2 w postaci drutu miedzianego, izolowany polwinitem
Oznaczenia przewodów ze względu na materiał (według CENELEC)[edytuj | edytuj kod]
Oznaczenia przewodów składają się z 9 pozycji[1][2][3]:
- Identyfikacja
- A – typ autoryzowany
- H – typ zharmonizowany
- N – typ nieautoryzowany
- S – typ według specjalnych norm
- Napięcie znamionowe
- 00 – do 100 / 100 V
- 01 – powyżej 100 / 100 V (do 300 / 300 V)
- 03 – 300 / 300 V
- 05 – 300 / 500 V
- 07 – 450 / 750 V
- 11 – 600 / 1000 V
- Materiał izolacyjny
- B – guma etylenowo-propylenowa, do +90 °C (EPR)
- B2 – guma etylenowo-propylenowa wzmocniona lub niepalna
- B3 – guma butylowa
- E – polietylen o małej gęstości (LDPE)
- E2 – polietylen o dużej gęstości (HDPE)
- E4 – teflon (PTFE)
- E5
- E6
- E7 – polipropylen (PP)
- G – octan winylu (EVA)
- J – oplot z włókna szklanego
- J2
- M
- N – guma chloroprenowa
- N2 – specjalna mieszanka polichloropropylenu
- N4 – polietylen chlorosulfonowany
- N5 – guma nitrylowa
- N6
- N7
- N8 – specjalny polichloropropylen odporny na wodę
- P
- Q – poliuretan
- Q2
- Q3
- Q4
- Q5
- Q6
- R – guma z kauczuku naturalnego i syntetycznego, do +60 °C
- S – guma silikonowa
- T – oplot tekstylny (bawełna)
- T2 – oplot tekstylny niepalny
- T3 – oplot tekstylny niepalny
- T4 – oplot tekstylny niepalny
- T5 – oplot tekstylny niepalny
- T6 – oplot tekstylny niepalny
- V – polichlorek winylu (PVC)
- V2 – polichlorek winylu (HR PVC), do +90 °C
- V3 – polichlorek winylu, mrozoodporny
- V4 – polichlorek winylu usieciowany
- V5 – polichlorek winylu, olejoodporny
- X – polistyren usieciowany (XLPE)
- Z – izolacja bezhalogenowa[4]
- Z1
- Elementy struktury (opcjonalnie):
- Dla przewodów opancerzonych:
- A2
- A3
- A4
- A5
- C2
- C3
- F
- F3
- K
- L
- L2
- L4
- L5
- L6
- Dla przewodów koncentrycznych:
- A
- A6
- C
- C6
- C9
- Dla przewodów ekranowanych:
- A7 – aluminiowy ekran
- A8 – aluminiowy ekran dla każdej żyły
- C4 – miedziany ekran
- C5 – miedziany ekran dla każdej żyły
- C7
- C8
- D
- Materiał powłokowy - oznaczenia takie jak dla materiału izolacyjnego
- Specjalne właściwości struktury (opcjonalnie)
- D2
- D3 – centralny rdzeń przenoszący naprężenie, tekstylny lub metalowy (linka nośna)
- D4
- D5 – centralny wypełniacz nie przenoszący obciążenia
- D6
- D7
- D8
- H – płaski, podatny na rozdzielanie żył
- H2 – płaski, niepodatny na rozdzielanie żył
- H3
- H4
- H5 – dwa lub więcej rdzeni skręconych ze sobą
- H6 – konstrukcja płaska, żyły nierozdzielone do wind
- H7 – izolacja dwuwarstwowa
- H8 – konstrukcja spiralna
- myślnik
- Budowa żyły
- A – aluminiowa
- D – wielodrutowa, do przewodów spawalniczych
- E – wielodrutowa, do przewodów spawalniczych
- F – wielodrutowa giętka, do odbiorników ruchomych (kl. 5)
- H – wielodrutowa bardzo giętka, do odbiorników ruchomych (kl. 6)
- K – wielodrutowa giętka, do układania na stałe (kl.5)
- M specjalna (Milliken)
- R – wielodrutowa sztywna (kl. 2)
- S
- U – jednodrutowa (kl. 1)
- W
- Y – specjalna super giętka (Tinsel)
- Z – żyła ze specjalnego materiału i/lub specjalnego kształtu
- Liczba żył
- Żyła ochronna
- X – bez żółto-zielonej żyły
- G – z żółto-zieloną żyłą
- Y – przewód typu Tinsel
- Przekrój żyły w mm²
Przykład oznaczenia:
- H03VV-F 2x0,5 – przewód zharmonizowany o napięciu znamionowym 300/300V, dwie żyły giętkie (do odbiorników ruchomych) w osłonie winylowej każda o przekroju 0,5mm2, wszystkie żyły razem w osłonie zewnętrznej winylowej, brak żółto-zielonej żyły
- H05RR-F 3g1,0 – przewód zharmonizowany o napięciu znamionowym 300/500V, trzy żyły giętkie (do odbiorników ruchomych) w osłonie z gumy (z kauczuku naturalnego i syntetycznego), wszystkie żyły razem w osłonie zewnętrznej gumowej (z kauczuku naturalnego i syntetycznego), w tym jedna żyła żółto-zielona
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
- ↑ Katalog Onninen 2003/2004. 2003, s. 380.
- ↑ http://przemyslawtabaka.info/publikacje/P_Tabaka_do_PE_5_2004.pdf
- ↑ http://mdmetric.com/prod/helukabel/T.Technical%20Information.pdf
- ↑ http://products.lappgroup.com/online-catalogue/power-and-control-cables/control-cabinet-single-cores/halogen-free/h07z-k-90c.html
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Praca zbiorowa: Instalacje elektryczne i teletechniczne - Poradnik montera i inżyniera elektryka, Wyd. Verlag Dashöfer, Warszawa 2001, ISBN 978-83-88285-11-0.
