Sándor Szokolay

Sándor Szokolay
	; Sándor Szokolay, 2008
Data i miejsce urodzenia	30 marca 1931 ; Kunágota
Pochodzenie	węgierskie
Data i miejsce śmierci	8 grudnia 2013 ; Sopron
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	kompozytor
	Multimedia w Wikimedia Commons

Sándor Szokolay (ur. 30 marca 1931 w Kunágota^[1]^[2], zm. 8 grudnia 2013 w Sopronie^[3]^[4]) – węgierski kompozytor.

Życiorys

Studiował w Akademii Muzycznej w Budapeszcie u Ferenca Szabó (1950–1952) i Ferenca Farkasa (1952–1956), dyplom uzyskał w 1957 roku^[1]^[2]. Od 1952 do 1955 roku był nauczycielem w Tóth Aladár Zeneiskola^[2]. W latach 1955–1959 pracował w Magyar Rádió^[1]^[2]. Od 1959 roku był wykładowcą Akademii Muzycznej w Budapeszcie, w latach 1966–1994 zatrudniony był na stanowisku profesora kompozycji^[1]^[2].

Otrzymał nagrodę im. Erkela (1960, 1965) i nagrodę Kossutha (1966)^[1]^[2]. W 1976 roku uhonorowany tytułem Zasłużonego Artysty (Érdemes Művésze díj), a w 1986 roku Wybitnego Artysty (Kiváló Művésze-díj)^[2]. W 1987 roku otrzymał nagrodę im. Bartóka-Pásztory^[1]^[2]. W 2001 roku odznaczony został Łańcuchem Korwina^[4].

Twórczość

Po początkowych zainteresowaniach muzyką instrumentalną zwrócił się w stronę twórczości dramatycznej^[1]. Swoją działalnością przerwał trwającą od dłuższego czasu stagnację w węgierskiej muzyce operowej^[1]. Pierwsze dzieła operowe Szokolaya cechują się rozmachem i ładunkiem emocjonalnym, podkreślanym przez mocne kontrasty i wykorzystanie różnorodnych elementów stylistycznych. W kolejnych zwracał się stopniowo w kierunku większej refleksyjności i stonowania ekspresyjności^[1]. Przez pewien czas wzbogacał swój język dźwiękowy swobodnie wykorzystywanymi elementami dodekafonii, w swoich późnych dziełach trzymał się jednak w ramach systemu dur-moll, służącemu uwypukleniu wyrazistości melodyki i prowadzenia linii wokalnej^[1]. W utworach instrumentalnych posługiwał się tradycyjnymi formami takimi jak koncert i symfonia^[1].

Wybrane kompozycje

(na podstawie materiałów źródłowych)^[1]^[2]

Utwory orkiestrowe

Concert rondo na fortepian i smyczki (1955)
Koncert skrzypcowy (1957)
Koncert fortepianowy (1958)
Ballada sinfonica (1968)
Koncert na trąbkę i orkiestrę (1968)
Archaikus nyitány (1977)
Rapszódia na orkiestrę kameralną (1978)
Koncertino na flet altowy, flet, flet piccolo, smyczki i klawesyn (1981)
Koncert na orkiestrę (1982)
Dublin Concert na skrzypce i zespół instrumentów (1991)
Ergo sum (1994)
3 symfonie (I 1997, II 1998, III „Symphonia Ungarorum” na sopran, bas, chór i orkiestrę 1999)

Utwory kameralne

Gyermek-kvartett na 2 skrzypiec, wiolonczelę i fortepian (1954)
Sonata na skrzypce solo (1956)
2 kwartety smyczkowe (I 1972, II 1982)
Sirató és kultikus tánc na cymbały, czelestę, fortepian i harfę (1974)
Miniature per ottoni na sekstet dęty blaszany (1976)
Alliterációk na kwintet dęty blaszany (1977)
Játek a hangközökkel na 5 duetów na cymbały (1978)
Sonata na wiolonczelę solo (1979)
Polimorfia na skrzypce, wiolonczelę i klawesyn lub fortepian (1980)
Hommage à Bartók na kwintet dęty blaszany (1981)
Gregorián változatok na kwintet dęty blaszany (1983)
Variáció egy sirató-dallamra na 6 perkusistów (1986)

Utwory na chór a cappella

Missa Pannonica (1985)
Az 56-os évre (1996)
Te Deum (1998)

Utwory wokalno-instrumentalne

A tűz márciusa na 6 głosów solowych, recytatora, chór i organy (1956)
Vizimesék na sopran, chór dziecięcy i orkiestrę kameralną (1957)
Világok vetélkedése na sopran, alt, baryton, chór i orkiestrę (1959)
Istár pokoljárása na sopran, alt, baryton, bas, chór i orkiestrę (1961)
Néger kantáta na alt, chór i orkiestrę (1962)
Deploration: Concerto da requiem na fortepian, chór i orkiestrę (1964)
Vitézi ének na alt, bas, chór męski i orkiestrę (1970)
Ódón ének na chór, instrumenty dęte drewniane, rogi, kotły, harfę i smyczki (1972)
Kantáta a gályarabok emlékére na recytatora, baryton, chór, organy i orkiestrę (1975)
Libellus ungaricus na sopran, alt, tenora, baryton, bas, chór, organy i orkiestrę (1979)
Confessio Augustana na baryton, chór, organy i orkiestrę (1980)
Luther-Kantate na baryton, chór, orkiestrę kameralną i organy (1983)
Aeternitas temporis na sopran i kwartet smyczkowy (1988)
Magyar zsoltár na sopran, alt, tenora, bas, chór i orkiestrę (1990)
Korál Requiem na bas, chór, organy i orkiestrę (1992)
Tanuságtétel na bas, chór, chór dziecięcy i organy (1992)

Opery

Vérnász (wyst. Budapeszt 1964)
Hamlet (wyst. Budapeszt 1968)
Sámson (wyst. Budapeszt 1973)
Ecce homo (wyst. Budapeszt 1987)
Szent Margit (wyst. Budapeszt 1995)

Balety

Orbán és as ördög (1958)
Az iszonyat balladája (1960)
Tetemrehivás (1971)
Az áldozat (1971)

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 10. Część biograficzna sm–ś. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2007, s. 247. ISBN 978-83-224-0866-7.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 6 Stre–Zyli. New York: Schirmer Books, 2001, s. 3561–3562. ISBN 0-02-865571-0.
↑ Meghalt Szokolay Sándor zeneszerző. origo.hu, 2013-12-08. [dostęp 2023-02-02]. (węg.).
↑ ^a ^b Szokolay Sándor. corvinlanc.kormany.hu. [dostęp 2023-02-02]. (węg.).

[encmuz-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 10. Część biograficzna sm–ś. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2007, s. 247. ISBN 978-83-224-0866-7.

[baker-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 6 Stre–Zyli. New York: Schirmer Books, 2001, s. 3561–3562. ISBN 0-02-865571-0.

[origo-3] Meghalt Szokolay Sándor zeneszerző. origo.hu, 2013-12-08. [dostęp 2023-02-02]. (węg.).

[corvinlanc-4] Szokolay Sándor. corvinlanc.kormany.hu. [dostęp 2023-02-02]. (węg.).

[1]

[2]

[3]

[4]