Sopron

	Sopron
	Sopron
	; Miasto z lotu ptaka
Herb	Flaga
Państwo	Węgry
Komitat	Győr-Moson-Sopron
Powiat	Sopron-Fertőd
Zarządzający	?↗
Powierzchnia	169,01 km²
Populacja (2017); • liczba ludności; • gęstość	; 62 246; 359,5 os./km²
Nr kierunkowy	99
Kod pocztowy	9400
	Położenie na mapie Węgier Sopron
	47°41′05″N 16°34′58″E/47,684722 16,582778
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa
	Portal Węgry

Sopron (niem. Ödenburg, cz. Šoproň) – miasto i region na Węgrzech. Liczba ludności Sopronu w 2011 roku wyniosła ponad 60,7 tys.

Miasto położone jest blisko granicy z Austrią, na północ od Alp Węgierskich i południe od Jeziora Nezyderskiego. Miasto połączone jest liniami kolejowymi z Wiedniem, Budapesztem i Bratysławą. Miasto znane jest z dobrych win. Lokalnym specjałem są wina tramini i Soproni Kékfrankos.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Osadnictwo na terenach Sopronu sięga czasów prehistorycznych. Rzymska warownia Scarbantia została odbudowana dopiero w XI wieku przez francuskich krzyżowców. Status wolnego miasta królewskiego od roku 1277.

Sopron ok. 1900 r.

W 1876 otwarto stację kolejową. Po upadku Austro-Węgier, pomimo ustaleń Traktatu w Trianon, przydzielających Sopron (wraz z okręgiem) Republice Niemieckiej Austrii, mieszkańcy miasta (w większości niemieckojęzyczni, lecz uważający się za Węgrów) zdecydowanie zaprotestowali, tworząc własne quasi-państwo.

Osobny artykuł: Palatynat Litawski.

W Sopronie przeprowadzono więc plebiscyt, w wyniku którego miasto pozostało na Węgrzech, a reszta obecnego landu Burgenland przeszła zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami do Austrii. Na pamiątkę tego wydarzenia miasto otrzymało dumny tytuł „najbardziej lojalnego miasta Węgier”.

W 1939 roku w Sopronie utworzono obóz dla internowanych żołnierzy polskich. Większość tych żołnierzy, przez Jugosławię dotarła do Francji, później do Anglii, aby kontynuować rozpoczętą we wrześniu 1939 roku walkę z okupantami.

Miasto jest dzisiaj głównym ośrodkiem mniejszości niemieckiej na Węgrzech.

Rozwój populacji[edytuj | edytuj kod]

Rok	Populacja
1870	23 102
1880	25 513
1890	29 788
1900	36 790
1910	38 114
1920	39 525
1930	40 906
1941	47 569
1949	36 506

Rok	Populacja
1960	41 981
1970	47 952
1980	54 836
1990	55 083
2001	56 175
2005	56 394
2008	57 895
2011	60 755
2017	62 246^[1]

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Od lewej: Dom Storny, wieża pożarowa i ratusz

Kościół św. Michała

Pałac Esterházych

Architektura starej części miasta wskazuje na jego starą historię, ściany i budynki z czasów Imperium rzymskiego są wciąż często widywane, razem z pozostałościami po średniowieczu, renesansie i baroku pokazują lata stabilności finansowej (wręcz zamożności). Wybrane obiekty:

Rynek Starego Miasta:
- Ratusz (węg.) (Városháza) – eklektyczny ratusz z XIX w.
- Gmach władz dawnego komitatu Sopron, wzniesiony w latach 1829–1834 w stylu klasycystycznym
- Kolumna Trójcy Świętej (węg.) (Szentháromság-szobor) – barokowa kolumna z 1701 r.
- Dom Ferenca Storny (węg.) (Storno-ház) – barokowa kamienica, dom węgierskiego architekta Ferenca Storny
Wieża pożarowa (węg.) (Tűztorony) – średniowieczna gotycka wieża, sięgająca 1290 roku, przebudowana w stylach renesansowym i barokowym
Kościół św. Michała (węg.) (Szent Mihály-templom) – gotycki kościół z XIII-XV w., częściowo przebudowany w stylu neogotyckim
Kościół św. Jerzego (węg.) (Szent György-templom) – barokowy kościół z pocz. XVIII w.
Kościół ewangelicki (węg.) (Evangélikus templom) – barokowy kościół z XVIII w.
Pałac Esterházych (Esterházy Palota) – barokowa posiadłość węgierskiego rodu Esterházych
Pomnik Istvána Széchenyiego z 1896 r. na Placu Széchenyiego (węg.)
Teatr Petőfiego (węg.) (Soproni Petőfi Színház) – secesyjny gmach teatru z 1909 r., nazwanego imieniem węgierskiego poety i powstańca Sándora Petőfiego
Dom narodzin László Rátza
Pozostałości zamku (węg.)
Klasztor karmelitów (węg.) (Bánfalvi karmelita kolostor) – gotycko-barokowy klasztor
Kościół św. Judy Tadeusza – barokowy kościół dominikanów z XVIII w.
Gmach Domu Kultury im. Ferenca Liszta (Liszt Ferenc kultúrház), wzniesiony w 1870 r. w stylu eklektycznym
Gmach poczty głównej, wzniesiony na pocz. XX w. w stylu secesyjnym
Synagoga i inne pozostałości po społeczności żydowskiej, która została wypędzona w XVI wieku