Tengiz Abuładze

Tengiz Abuładze

თენგიზ აბულაძე

Data i miejsce urodzenia	31 stycznia 1924 Kutaisi
Data i miejsce śmierci	6 marca 1994 Tbilisi
Zawód	reżyser scenarzysta
Odznaczenia

Tengiz Abuładze (gruz. თენგიზ აბულაძე, ros. Тенгиз Евгеньевич Абуладзе, Tengiz Jewgienjewicz Abuładze; ur. 31 stycznia 1924 w Kutaisi, zm. 6 marca 1994 w Tbilisi) – radziecki i gruziński reżyser i scenarzysta filmowy i teatralny, Ludowy Artysta ZSRR (1980).

Uważany za głównego (obok Rezo Czcheidze) przedstawiciela nurtu neorealistycznego w kinematografii radzieckiej. W 1953 roku ukończył WGIK.

Życiorys

W latach 1943–1946 studiował reżyserię teatralną w Instytucie Teatralnym im. Szoty Rustawelego w Tbilisi. W 1953 ukończył studia na kierunku reżyserii filmowej we Wszechrosyjskim Państwowym Instytucie Kinematografii w Moskwie, był uczniem Siergieja Jutkiewicza. Od tego roku pracował jako reżyser w „Gruzija-film” (Gruzińskie Studio Filmowe). Początkowo tworzył krótkometrażowe filmy dokumentalne. W fabule zadebiutował w 1956, realizując wspólnie z Rezo Czcheidze krótkometrażowy film Osiołek Magdany, nagrodzony na 9. MFF w Cannes. Jego pierwszym samodzielnym filmem fabularnym był obraz Cudze dzieci (1958).

Od 1978 był członkiem Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego .

Najbardziej zasłynął tryptykiem filmowym, na który złożyły się: Błaganie (1968), Drzewo pragnień (1977) i Pokuta (1984). Pokuta, która na ekrany radzieckich kin trafiła dopiero w 1986, jest najbardziej znanym dziełem Abuładzego. W filmie tym przedstawiona została alegoryczna wizja gruzińskiego miasta rządzonego przez tyrana Warłama Arawidzego. Pokuta jako forma rozliczenia się z totalitarnymi doświadczeniami Związku Radzieckiego (na czele którego przez wiele lat stał pochodzący z Gruzji Józef Stalin) stała się wydarzeniem artystycznym i politycznym w ZSRR oraz za granicą. W 1987 na 40. MFF w Cannes film wyróżniono Grand Prix, Nagrodą FIPRESCI oraz Nagrodą Jury Ekumenicznego.

Nagrody i odznaczenia

• 1980 – Ludowy Artysta ZSRR;
• 1988 – Nagroda Leninowska.

Bibliografia

• Igor Abrosimow: Sowietskaja Rossija: 1917–1991 – gosudarstwo, politika, ekonomika, nauka, kultura, litieratura, iskusstwo. proza.ru, 2009. (ros.).
• Szczepański T., Tengiz Abuładze, [w:] Słownik filmu pod red. R. Syski, Kraków 2005, s. 199.
• Galina Dołmatowska, Irina Szyłowa, Sylwetki radzieckiego ekranu, przeł. z ros. Marek Dzierwajłło, Wydawnictwo Progress, Moskwa 1980, s. 10–19.

Linki zewnętrzne

• Tengiz Abuladze w bazie IMDb (ang.)
• Tengiz Abuladze na kinoexpert.ru