Torbernit

{{{nazwa}}}

[[Plik:{{{grafika}}}|240x240px|alt={{{alt grafiki}}}|{{{opis grafiki}}}]] {{{opis grafiki}}}
Właściwości chemiczne i fizyczne
Inne nazwy	{{{inne nazwy}}}
Skład chemiczny	{{{skład chemiczny}}}
Twardość w skali Mohsa	{{{twardość w skali Mohsa}}}
Przełam	{{{przełam}}}
Łupliwość	{{{łupliwość}}}
Pokrój kryształu	{{{pokrój kryształu}}}
Układ krystalograficzny	{{{układ krystalograficzny}}}
Topliwość	{{{topliwość}}}
Właściwości mechaniczne	{{{właściwości mechaniczne}}}
Gęstość minerału	{{{gęstość minerału}}}
Właściwości optyczne
Barwa	{{{barwa}}}
Rysa	{{{rysa}}}
Połysk	{{{połysk}}}
Współczynnik załamania	{{{współczynnik załamania}}}
Inne	{{{inne własności optyczne}}}
Dodatkowe dane
Postacie alotropowe	{{{postacie alotropowe}}}
Szczególne własności	{{{szczególne własności}}}
Klasyfikacja Strunza	{{{klasyfikacja Strunza}}}

{{Minerał infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | grafika = | przełam = | commons = | skład chemiczny = | rysa = | współczynnik załamania = | połysk = | topliwość = | łupliwość = | gęstość minerału = | układ krystalograficzny = | szczególne własności = | opis grafiki = | barwa = | pokrój kryształu = | alt grafiki = | twardość w skali Mohsa = | nazwa = | inne nazwy = | postacie alotropowe = | właściwości mechaniczne = | klasyfikacja Strunza = | wikisłownik = | inne własności optyczne = Nieznane pola: "pusty wiersz", "Przełam", "Skład chemiczny", "Rysa", "Współczynnik załamania", "grafika5", "grafika5_opis", "Topliwość", "Łupliwość", "Nazwa", "Gęstość minerału", "Układ krystalograficzny", "Szczególne własności", "Postacie alotropowe", "Pokrój kryształu", "grafika6", "Połysk", "Barwa", "Inne nazwy", "grafika4", "Właściwości mechaniczne", "grafika4_opis", "Twardość w skali Mohsa" oraz "Inne własności optyczne".

Torbernit (chalkolit) – minerał z gromady fosforanów, a dokładniej fosforanów uranylu; łyszczyk uranowy. Jest to uwodniony fosforan uranylu i miedzi. Nazwa nadana na cześć szwedzkiego chemika i mineraloga Torberna Olafa Bergmana (1735–1784).

Charakterystyka

Właściwości

Tworzy kryształy cienkotabliczkowe płytkowe bądź blaszkowe o kwadratowym pokroju. Występuje też w skupieniach ziemistych, łuskowych, oraz w formie szczotek krystalicznych. Jest minerałem kruchym, przeświecającym o intensywnym połysku na powierzchniach łupliwości, równoległych do podstawy płytek. Odznacza się intensywną trawiasto- lub szmaragdowozieloną barwą.

Jest minerałem promieniotwórczym i z tego względu powinien być przechowywany w ołowianym pojemniku, lub plastikowym owiniętym w folie ołowianą.

Geneza

Minerał wtórny w strefach utleniania pegmatytów, granitów, oraz niektórych utworów hydrotermalnych zawierających uraninit UO₂ i związki miedzi Cu. Powstaje wtórnie w procesie wietrzenia uraninitu i blendy smolistej.

Asocjacje: współwystępuje przeważnie wraz z autunitem, fluorytem oraz barytem.

Chemizm

Teoretycznie odmiana z 12H₂O zawiera 56,65% UO₂, 7,88% CuO, 14,06% P₂O₅ i 12,41% H₂O. Niektóre odmiany zawierają do 3% PbO oraz klika procent As₂O₄. Rozpuszcza się w HNO₃. Zadanie uzyskanego roztworu nadaje mu niebieska barwę i wytrąca żółty osad.

Odmiana z 8H₂O nazywana jest meta-torbernitem.

Występowanie

Na świecie: USA (Marysvale, Colorado Mineral Belt), Kongo (Wyżyna Katanga), Wielka Brytania, Czechy, Niemcy.

W Polsce: Na Dolnym Śląsku – Pogórze Izerskie, Góry Sokole, Karkonosze, Rudawy Janowickie (m.in. w okolicach Ogorzelca), Góry Sowie, Masyw Śnieżnika.

Zastosowanie

Są to minerały silnie promieniotwórcze i z tego względu powinny być przechowywane w ołowianym pojemniku lub plastikowym owiniętym w folię ołowiową!

• Stanowi ważną rudę uranu (56-61% UO₃)
• Znaczenie naukowe oraz kolekcjonerskie

Zobacz też

• minerały uranylu
• minerały metamiktyczne
• minerały promieniotwórcze

Bibliografia

1. Encyklopedia Techniki: Energia jądrowa. Jan Zienkowicz. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1970. Brak numerów stron w książce