Tren (literatura)
Tren, lament, płacz (żałobny) – utwór liryczny o charakterze żałobnym, wywodzący się ze starogreckiej poezji funeralnej, blisko spokrewniony z elegią, a także epicedium; ważny element struktury tragedii greckiej; odmiana pieśni lamentacyjnej. Utwory takie były poświęcane zmarłej osobie i wyrażały żal oraz smutek z powodu jej odejścia, a także przedstawiały jej cnoty. Twórcami trenów byli m.in. Symonides z Keos i Pindar (w Grecji) oraz Newiusz i Owidiusz (w Rzymie). Do antycznej twórczości trenodycznej nawiązywali poeci renesansowi (m.in. Francesco Petrarca).
W liryce polskiej szczególnie znany jest wydany w 1580 roku cykl 19 Trenów Jana Kochanowskiego, powstałych po śmierci jego córki Urszulki. Kochanowski przeciągnął na cały cykl swoich utworów klasyczny porządek epicedium:
- exordium – wyjawienie przyczyny bólu
- laudatio – wyliczenie zasług zmarłego
- comploratio – opłakiwanie
- consolatio – pocieszenie
- exhortatio – moralne pouczenie, tworząc tym samym nieznaną wcześniej w tradycji gatunku formę cyklu trenologicznego.
Treny pisali także m.in.:
- XVI-XVIII w.: Tobiasz Wiszniowski (2. poł. XVI w.), Sebastian Fabian Klonowic, Jan Kochanowski, Andrzej Zbylitowski (ur. ok. 1565), Stanisław Grochowski, Daniel Naborowski, Zbigniew Morsztyn, Wespazjan Kochowski;
- współcześnie: Krzysztof Kamil Baczyński, Konstanty Ildefons Gałczyński, Stanisław Ryszard Dobrowolski, Władysław Broniewski, Marcin Krasucki, Anna Kamieńska.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
- elegia
- epitafium
- Lamentacje Jeremiasza (Treny Jeremiasza)
- nenia (pieśni)
- pocieszenie
- tristia
- żale
- coronach