Tukan żółtogardły
| Ramphastos vitellinus[1] | |||
| Lichtenstein, MHC, 1823 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
tukan żółtogardły | ||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Tukan żółtogardły[3] (Ramphastos vitellinus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny tukanowatych (Ramphastidae), występujący na Trynidadzie oraz w tropikalnych lasach Ameryki Południowej aż do południowej Brazylii i środkowej Boliwii.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Systematyka gatunku jest kwestią sporną. Autorzy Kompletnej listy ptaków świata czy Handbook of the Birds of the World wyróżniają cztery podgatunki R. vitellinus[3][4]:
- R. vitellinus citreolaemus Gould, 1844 – tukan kolumbijski
- R. vitellinus culminatus Gould, 1833 – tukan białogardły
- R. vitellinus vitellinus Lichtenstein, MHC, 1823 – tukan żółtogardły (podgatunek nominatywny)
- R. vitellinus ariel Vigors, 1826 – tukan ognistooki
Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia trzy podgatunki, a za osobny gatunek uznaje tukana kolumbijskiego (R. citreolaemus)[5]; z kolei Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) każdy z czterech wymienionych wyżej taksonów uznaje za osobny gatunek[2][6][7][8].
Podgatunki te krzyżują się ze sobą na obszarach współwystępowania i to na dużą skalę, w związku z czym ustalenie dokładnych granic występowania podgatunków jest praktycznie niemożliwe. Kilka opisanych w literaturze podgatunków (berliozi, osculans, theresae i pintoi) okazało się hybrydami. Odnotowano też krzyżowanie się z tukanem zielonodziobym (R. dicolorus)[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Tukan żółtogardły zwykle ma około 48 cm długości i dziób o długości 9–14 cm[9]. Waży od 300 do 430 gramów[10].
Podobnie jak inne tukany ptak ten jest jaskrawo ubarwiony i posiada wielki dziób. Górne partie upierzenia, brzuch, ogon i większa część dzioba są czarne. Ptaki poszczególnych podgatunków różnią się kolorowymi szczegółami upierzenia, kolorem tęczówki oka i ubarwieniem dzioba.
U podgatunku nominatywnego pokrywy nadogonowe i podogonowe są czerwone. Obrączka oczna i nasada dzioba są niebieskie, gardło białe, środkowa część piersi żółtopomarańczowa, przechodząca po bokach do bieli, pod piersią szeroki poprzeczny czerwony pas. Tęczówka oka jest ciemnobrązowa[9].
Podgatunek citreolaemus przypomina culminatus, ale ma wyraźnie żółte ubarwienie gardła, żółtopomarańczowe zabarwienie u samej nasady dzioba, bladoniebieskie tęczówki oczu[9].
Podgatunek culminatus przypomina podgatunek nominatywny, ale ma żółtą nasadę dzioba, żółte pokrywy nadogonowe, żółtą górną krawędź górnej części dzioba, białe gardło i pierś, a czerwony pasek oddzielający pierś od brzucha jest wąski[9].
Podgatunek ariel jest podobny do podgatunku nominatywnego, ale nasada jego dzioba jest żółta, skóra wokół bladoniebieskich oczu czerwona, a całe gardło i pierś są pomarańczowe[9].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Tukan żółtogardły zamieszkuje w zależności od podgatunku[5]:
- R. vitellinus citreolaemus – północna Kolumbia i północno-zachodnia Wenezuela
- R. vitellinus culminatus – górna Amazonia od zachodniej Wenezueli do północnej Boliwii
- R. vitellinus vitellinus – Wenezuela, region Gujana, północna Brazylia na północ od Amazonki oraz Trynidad
- R. vitellinus ariel – środkowa i wschodnia Brazylia na południe od Amazonki
Siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występuje w lasach i lasach tropikalnych. Preferuje regiony wilgotne, ale lokalnie występuje również w regionach bardziej suchych (zwłaszcza wzdłuż rzek). Preferuje niziny, ale lokalnie można go zauważyć w górach do wysokości 1700 m n.p.m.[9]
Zachowanie i rozród[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten bytuje na drzewach i zjada ich owoce, zadowala się również owadami, małymi gadami i żabami. Oboje rodzice aktywnie zajmują się wychowywaniem młodych. Tukan żółtogardły składa 2–4 białe jaja w dziuplach wysoko na drzewach[9]. Ciąża trwa 18 dni, a oboje rodzice wysiadują jaja przez 15–16 dni. Tukany są niecierpliwymi opiekunami, często pozostawiając jaja odkryte na wiele godzin. Nowo narodzone tukany pozostają w gnieździe po wykluciu. Od urodzenia są ślepe i nagie, a ich oczy otwierają się po około 3 tygodniach. Mają krótkie dzioby[11].
Status[edytuj | edytuj kod]
IUCN cztery podgatunki tukana żółtogardłego uznaje za osobne gatunki i klasyfikuje je następująco:
- R. citreolaemus – gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threatened); liczebność populacji nie została oszacowana, opisywany jako dość pospolity; trend liczebności spadkowy[6].
- R. culminatus – gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern); liczebność populacji nie została oszacowana, opisywany jako dość pospolity; trend liczebności spadkowy[7].
- R. vitellinus – gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern); liczebność populacji nie została oszacowana, opisywany jako dość pospolity; trend liczebności spadkowy[2].
- R. ariel – gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threatened); liczebność populacji nie została oszacowana, opisywany jako dość pospolity; trend liczebności silnie spadkowy[8].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
R. vitellinus citreolaemus -
R. vitellinus culminatus -
R. vitellinus vitellinus -
R. vitellinus ariel
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ramphastos vitellinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Ramphastos vitellinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Ramphastinae Vigors, 1825 - tukany (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-02-18].
- ↑ a b Channel-billed Toucan (Ramphastos vitellinus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-28)]. (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Jacamars, puffbirds, toucans, barbets, honeyguides. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-02-17]. (ang.).
- ↑ a b Ramphastos citreolaemus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2023-12-15] (ang.).
- ↑ a b Ramphastos culminatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2022-08-24] (ang.).
- ↑ a b Ramphastos ariel, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2023-12-15] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Channel-billed Toucans. [w:] BeautyOfBirds.com [on-line]. Avianweb LLC. [dostęp 2021-02-18]. (ang.).
- ↑ Ramphastidae (Toucans, Toucanets, & Aracaris) [online], Nashville Zoo [zarchiwizowane z adresu 2007-08-19].
- ↑ Tukany - południowoamerykańskie miękkojady [online], ptakiegzotyczne.net [dostęp 2021-02-17].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).