Włókniak stęchły
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
włókniak stęchły |
| Nazwa systematyczna | |
| Inosperma bongardii (Weinm.) Matheny & Esteve-Rav. Mycologia: 10.1080/00275514.2019.1668906, 19 (2019) | |
Włókniak stęchły (Inosperma bongardii (Weinm.) Matheny & Esteve-Rav.) – gatunek grzybów z rodziny strzępiakowatych (Inocybaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Inosperma, Inocybaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1836 r. Johann Anton Weinmann nadając mu nazwę Agaricus bongardii. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 2019 r. Matheny & Esteve-Rav. przenosząc go do rodzaju Inosperma[1].
- Agaricus bongardii Weinm. 1836
- Inocybe absistens (Britzelm.) Sacc. (1887
- Inocybe bongardii (Weinm.) Quél. 1872
- Inocybe bongardii (Weinm.) Quél. 1872 var. bongardii
- Inocybe bongardii var. pisciodora (Donadini & Riousset) Kuyper 1986
- Inocybe connexifolia Gillet 1883
- Inocybe fallaciosa (Britzelm.) Sacc. 1887
- Inocybe grata Gillet 1876
Andrzej Nespiak w 1990 r. opisał ten gatunek pod nazwą strzępiak bongardowy, Władysław Wojewoda w 2003 r. zaproponował nazwę strzępiak stęchły[3]. Nazwy te stały się niespójne z aktualną nazwą naukową. W 2021 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów zaproponowała nazwę włókniak stęchły spójną z nową nazwą naukową[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 3-5 cm. Początkowo stożkowaty, potem płasko-wypukły. Brzeg cienki, podwinięty tylko u młodych owocników. Powierzchnia sucha i jedwabista, pokryta kosmkami lub włókienkami. Ma barwę płową, jasnobeżowo-oliwkową, do jasnobrązowej. Szczyt nieco ciemniejszy, z odcieniami rdzawymi i wiśniowoczerwonymi, pochodzącymi od zabarwionych na ten kolor włókienek[5].
Szerokie, dość grube, przy trzonie nieco zatokowato wycięte i przyrośnięte. Mają barwę od białej do szarooliwkowej lub rdzawej. Po uciśnięciu przebarwiają się na czerwono. Ostrza jasno oszronione[5].
Wysokość 5-8 cm, grubość 4-9 mm, walcowaty, z nieco zgrubiałą podstawą, początkowo pełny. Powierzchnia u młodych owocników biaława i włóknista, u starszych na białawym tle występują włókienka lub łuski o barwie od szaroochrowej do czerwonobrązowej. Po uszkodzeniu czerwienieje[6]. Występuje na nim biała i szybko zanikająca zasnówka[5].
Białawy, po przekrojeniu, lub w miejscach wygryzionych przez larwy owadów wolno czerwieniejący.Ma łagodny smak i zapach słodkawo owocowy[6].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki eliptyczno-fasolkowate lu migdałowate, gładkie, o rozmiarach 9,5–14 × 6–8 µm. Mają ścianę o grubości do 1,5 µm i posiadają jedną kroplę tłuszczu wewnątrz. Podstawki o rozmiarze 35–40 × 8–10 µm. W hymenium występują cienkościenne, hialinowe cystydy o maczugowatym lub nieco główkowatym kształcie. Są nieco dłuższe od podstawek i zazwyczaj występują pęczkami[5].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Opisano występowanie głównie w Europie. Jest tutaj szeroko rozprzestrzeniony. Poza Europą podano jego stanowiska tylko w Maroku i w Kolumbii Brytyjskiej w Kanadzie[7]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. odnotowano ok. 10 stanowisk[3].
Rośnie na ziemi w lasach liściastych i mieszanych oraz w parkach[3]. Pojawia się od lipca do października[6].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
- istnieje duże podobieństwo do niejadalnej gąski krowiej (Tricholoma vaccinum), która jednak nie pachnie owocami i ma biały wysyp zarodników[8]
- strzępiak gruszkowonny (Inocybe pyriodora), który odróżnia się posiadaniem metuloid[5]
- strzępiak płowy (Inocybe cervicolor), od którego różni się zapachem, niemal zupełnym brakiem łusek na kapeluszu i silniejszymi odcieniami czerwieni[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-07-20].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-07-20].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Rekomendacja nr 2/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online] [dostęp 2021-07-19].
- ↑ a b c d e f Andrzej Nespiak, Grzyby. Tom XIX. Strzępiak (Inocybe), Warszawa – Kraków: PWN, 1990, ISBN 83-01-08749-8.
- ↑ a b c Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2016-01-10].
- ↑ E. Gerhardt, Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.