Wacław Borowy

Wacław Borowy
Piotr Szary, Titwillow
	; Wacław Borowy, 1929 r.
Data i miejsce urodzenia	19 maja 1890 ; Tuszynek k. Łodzi
Data i miejsce śmierci	16 października 1950 ; Warszawa
Zawód, zajęcie	historyk literatury, krytyk literacki
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Wacław Borowy, ps. Piotr Szary, Titwillow (ur. 19 maja 1890 w Tuszynku k. Łodzi, zm. 16 października 1950 w Warszawie) – polski historyk literatury, krytyk literacki, profesor Uniwersytetu Warszawskiego.

Życiorys

Był synem rządcy majątku Teofila i Florentyny ze Świeckich. Ukończył Gimnazjum gen. Pawła Chrzanowskiego^[1] w Warszawie (1908) i podjął studia polonistyczne i romanistyczne na Uniwersytecie Lwowskim; w 1909 przeniósł się na Uniwersytet Jagielloński, gdzie ukończył polonistykę i anglistykę (1913). Na podstawie pracy Ignacy Chodźko (artyzm i umysłowość) obronił w 1914 doktorat na UJ. W latach 1916–1919 pracował w Bibliotece Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, następnie przez rok w Archiwum Akt Dawnych w Warszawie; był jednocześnie nauczycielem języka polskiego w prywatnych gimnazjach warszawskich, w tym, w latach 1917–1919, w Gimnazjum Jana Zamoyskiego, którego był absolwentem^[2], oraz w latach 1916–1918 w Gimnazjum im. Stanisława Staszica w Warszawie^[3]. Od 1920 był starszym bibliotekarzem Biblioteki Uniwersyteckiej na UW^[4]. W 1928 przeszedł do pracy w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświaty Publicznej, gdzie był referentem w Departamencie Kultury i Sztuki. Lata 1930–1935 spędził w Londynie jako docent Katedry Literatury Polskiej w School of Slavonic and East European Studies.

W 1936 powrócił do Polski i pracy na UW; został dyrektorem Biblioteki Uniwersyteckiej. Od 24 lipca 1938 był jednocześnie profesorem nadzwyczajnym i kierownikiem I Katedry Historii Literatury Polskiej na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Józefa Piłsudskiego w Warszawie^[5]. Podczas okupacji, wraz z innymi specjalistami w dziedzinie kultury, opracował dokument The Nazi Kultur in Poland. W 1946 mianowano go profesorem zwyczajnym. Brał udział w tajnym nauczaniu na uniwersytecie w czasie okupacji niemieckiej; uratował znaczną część księgozbioru Biblioteki po powstaniu warszawskim.

Zajmował się historią literatury polskiego oświecenia, romantyzmu i pozytywizmu. Badał m.in. poezję czasów stanisławowskich. Opracował sylwetki wybitnych twórców, m.in. Gilberta Keitha Chestertona, Ignacego Chodźki, Adolfa Dygasińskiego, Jana Kochanowskiego, Adama Mickiewicza, Leopolda Staffa, Stefana Żeromskiego. Ogłosił pierwsze w Polsce krytyczne studia nad twórczością Thomasa Stearnsa Eliota. Badał związki kulturalne polsko-angielskie. Przygotował do wydania m.in. III część Dziadów Mickiewicza (1920), Elegie i inne pisma literackie i społeczne Żeromskiego (1928), wybór liryki polskiej Od Kochanowskiego do Staffa. Antologia liryki polskiej (1930). Ponadto ogłosił m.in.:

Echo Szekspira w „Anhellim” (1918)
Łazienki a „Noc Listopadowa” Wyspiańskiego (1918)
O wpływach i zależnościach w literaturze (1921)
Ze studiów nad Fredrą (1921)
Boy jako tłumacz (1922)
Odzyskane zbiory rękopisów i grafiki w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie (1925, z Zygmuntem Batowskim)
Jan Kasprowicz (1926)
Gilbert Keith Chesterton (1929)
T.S. Eliot jako krytyk literacki i teoretyk tradycji (1934–1935)
Wędrówka nowego Parsifala. Poezja T.S. Eliota (1936)
O poezji polskiej w wieku XVIII (1948)
O poezji Mickiewicza (1958, 2 tomy)
O Norwidzie (1960)
O Żeromskim (1960)

Uczynił z Biblioteki UW nowoczesny i największy naukowy księgozbiór stolicy; przyczynił się do usystematyzowania i skatalogowania zbiorów. W 1922 został członkiem nadzwyczajnym Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (od 1933 członek zwyczajny); zgłosił projekt reorganizacji towarzystwa. Był również członkiem PAU (1932 członek korespondent, 1945 członek czynny). W 1920 był w gronie założycieli Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza, pełnił funkcję wiceprezesa Oddziału Warszawskiego. Artykuły literackie Borowego ukazały się w zbiorach Kamienne rękawiczki (1932), Dziś i wczoraj (1934), Studia i rozprawy (1952, 2 tomy). Był laureatem Państwowej Nagrody Literackiej (1937)^[6].

Jego prywatny księgozbiór – około 6 tysięcy woluminów – trafił do Zakładu Historii Literatury Polskiej KUL.

Spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 233-4-3)^[7].

Ordery i odznaczenia

Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Złoty Krzyż Zasługi (15 czerwca 1946)^[8]
Medal Niepodległości (24 maja 1932)^[9]
Złoty Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1935)^[10]

Nagrody

Nagroda Polskiego Towarzystwa Wydawców (1935)
nagroda Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświaty Publicznej (1937)
Państwowa Nagroda Literacka (1937)

Upamiętnienie

22 lutego 1980 w Warszawie jednej z ulic na terenie obecnej dzielnicy Bemowo zostało nadanie imię Wacława Borowego^[11].

16 października 1990 w 40 rocznicę śmierci Wacława Borowego Bibliotece Instytutu Literatury Polskiej na Wydziale Polonistyki UW nadano jego imię^[12].

W 2005 nakładem Wydawnictwa „Norbertinum” ukazała się poświęcona mu książka Andrzeja Biernackiego pt. Zatajony artysta. O Wacławie Borowym 1890–1950 (ISBN 978-83-7222-242-8).

Przypisy

↑ Późniejsze nazwy szkoły: od 30.06.1915 do 10.11.1918 Gimnazjum Towarzystwa Szkoły Maurycego hr. Zamoyskiego, od 10.11.1918 Gimnazjum Towarzystwa im. Jana Zamoyskiego (za: Smolna 30. Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego Warszawa: PIW, 1989: 21 i 23).
↑ Za: Smolna 30. Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego Warszawa: PIW, 1989. Spis profesorów Gimnazjum na s. 316. W czasie gdy Wacław Borowy był jej uczniem, szkoła nosiła nazwę Gimnazjum gen. Pawła Chrzanowskiego.
↑ Szkoła im. Stanisława Staszica w Warszawie 1906–1950.
↑ Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie 1817–2017. Miscellanea (PDF), WUW, 2017, s. 532, DOI: 10.31338/uw.9788323531760 [dostęp 2023-05-18] (pol.).
↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 9, s. 360, 10 września 1938.
↑ WacławW. Borowy WacławW., ZbigniewZ. Sudolski ZbigniewZ., Korespondencja Wacława Borowego z Ignacym Chrzanowskim, 1912–1938, Zbigniew Sudolski, 1990, s. 54 [dostęp 2021-07-04], Cytat: W 1937 W. Borowy został laureatem Państwowej Nagrody Literackiej , a Polska Akademia Literatury przyznała mu Złoty Wawrzyn (pol.).
↑ Cmentarz Stare Powązki: TEOFIL BOROWY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-03-10] .
↑ M.P. z 1946 r. nr 114, poz. 212 „za wybitne zasługi w dziedzinie Teatru i Sztuki na terenie całego kraju”.
↑ M.P. z 1932 r. nr 121, poz. 152 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
↑ M.P. z 1935 r. nr 257, poz. 305 „za wybitną twórczość literacką”.
↑ Uchwała nr 60 Rady Narodowej Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 22 lutego 1980 r. w sprawie nadania nazw ulicom, Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, z dnia 29 czerwca 1980 r., nr 8, poz. 6, s. 2.
↑ Biblioteka im. Wacława Borowego [online], bilp.uw.edu.pl [dostęp 2020-05-15] .

Bibliografia

Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J, Wrocław 1983.
Szkoła im. Stanisława Staszica w Warszawie 1906–1950. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988, s. 141, 485. ISBN 83-06-01691-2.
Smolna 30. Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego Warszawa: PIW, 1989.
Andrzej Biernacki, Zatajony artysta. O Wacławie Borowym 1890–1950 (Norbertinum 2005, ISBN 978-83-7222-242-8).

Linki zewnętrzne

Publikacje i rękopisy Wacława Borowego w bibliotece Polona

[1] Późniejsze nazwy szkoły: od 30.06.1915 do 10.11.1918 Gimnazjum Towarzystwa Szkoły Maurycego hr. Zamoyskiego, od 10.11.1918 Gimnazjum Towarzystwa im. Jana Zamoyskiego (za: Smolna 30. Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego Warszawa: PIW, 1989: 21 i 23).

[2] Za: Smolna 30. Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego Warszawa: PIW, 1989. Spis profesorów Gimnazjum na s. 316. W czasie gdy Wacław Borowy był jej uczniem, szkoła nosiła nazwę Gimnazjum gen. Pawła Chrzanowskiego.

[3] Szkoła im. Stanisława Staszica w Warszawie 1906–1950.

[4] Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie 1817–2017. Miscellanea (PDF), WUW, 2017, s. 532, DOI: 10.31338/uw.9788323531760 [dostęp 2023-05-18] (pol.).

[5] Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 9, s. 360, 10 września 1938.

[6] WacławW. Borowy WacławW., ZbigniewZ. Sudolski ZbigniewZ., Korespondencja Wacława Borowego z Ignacym Chrzanowskim, 1912–1938, Zbigniew Sudolski, 1990, s. 54 [dostęp 2021-07-04], Cytat: W 1937 W. Borowy został laureatem Państwowej Nagrody Literackiej , a Polska Akademia Literatury przyznała mu Złoty Wawrzyn (pol.).

[7] Cmentarz Stare Powązki: TEOFIL BOROWY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-03-10] .

[8] M.P. z 1946 r. nr 114, poz. 212 „za wybitne zasługi w dziedzinie Teatru i Sztuki na terenie całego kraju”.

[9] M.P. z 1932 r. nr 121, poz. 152 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.

[10] M.P. z 1935 r. nr 257, poz. 305 „za wybitną twórczość literacką”.

[11] Uchwała nr 60 Rady Narodowej Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 22 lutego 1980 r. w sprawie nadania nazw ulicom, Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, z dnia 29 czerwca 1980 r., nr 8, poz. 6, s. 2.

[12] Biblioteka im. Wacława Borowego [online], bilp.uw.edu.pl [dostęp 2020-05-15] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]