Przejdź do zawartości

Wanda Popiak

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wanda Maria Popiak
Ilustracja
Na fotografii z roku 2013
Data i miejsce urodzenia

11 lipca 1927
Zaklików

Data i miejsce śmierci

11 marca 2019
Warszawa

Zawód, zajęcie

filolog klasyczny
pedagog

Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Medal Komisji Edukacji Narodowej

Wanda Maria Popiak (ur. 11 lipca 1927 w Zaklikowie koło Kraśnika, zm. 11 marca 2019 w Warszawie[1][2]) – filolog klasyczna, latynistka, prof. dr hab.[3] Uniwersytetu Warszawskiego, dydaktyk, autorka podręczników do nauki języka łacińskiego, popularyzatorka wiedzy o kulturze antycznej. Pomysłodawczyni i organizatorka ogólnopolskiej Olimpiady Języka Łacińskiego (1982), trwającej do chwili obecnej[4]. Działaczka i członek honorowy Polskiego Towarzystwa Filologicznego.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Wychowywała się w rodzinie katolickiej, w środowisku hołdującym wartościom powstań niepodległościowych, które kształtowały jej postawę wobec idei, ludzi i świata. Rodzice: Teofila z domu Olechowska (1887–1981) i Roman Popiak (1878–1958) oraz ich antenaci od pokoleń mieszkali w Zaklikowie, utrzymując się z niewielkiego gospodarstwa rolnego. Ojciec dodatkowo trudnił się rzemiosłem murarskim; każdego roku wyjeżdżał do Warszawy, gdzie był cenionym konserwatorem kościołów.

Od 1935 roku mieszkała wraz z rodzicami na Okęciu, obecnie należącym do Warszawy. Po powstaniu warszawskim zdobyła wykształcenie w Liceum Ogólnokształcącym im. M. Konopnickiej w Warszawie – w roku 1947 otrzymała świadectwo dojrzałości. W latach 1947–1952 studiowała filologię klasyczną oraz filologię polską na Wydziale Humanistyczno-Filologicznym Uniwersytetu Warszawskiego. Dyplom magistra filozofii w zakresie filologii klasycznej uzyskała w roku 1952 na podstawie pracy Lucretius quid de anima senserit przygotowanej pod kierunkiem prof. dr. Adama Krokiewicza. W czasie studiów i po ich ukończeniu była represjonowana przez władze komunistyczne – była wielokrotnie zatrzymywana, straciła pracę najpierw w Polskiej Akademii Nauk (1953), następnie w Muzeum Narodowym w Warszawie (1954), a po latach także na Uniwersytecie Warszawskim (1981)[5]. W latach 1955–1960 pracowała w bibliotece wojskowej, a w okresie 1961–1992 nauczała języka łacińskiego w warszawskich liceach ogólnokształcących (Czackiego, Reja, Zamojskiego, Jose Marti) oraz w różnych instytucjach oświatowych w Warszawie (Ośrodek Metodyczny, Kuratorium, Instytut Programów Szkolnych, Instytut Kształcenia Nauczycieli). W tym czasie pracowała także jako lektor języka łacińskiego w Akademii Medycznej, na Uniwersytecie Warszawskim zaś wykładała metodykę nauczania języka łacińskiego (1974–1981). W roku 1979 uzyskała stopień doktora nauk humanistycznych na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego na podstawie dysertacji pt. Składnia łacińska w szkole polskiej od XV w. do czasów Komisji Edukacji Narodowej – z badań nad podręcznikami gramatyki łacińskiej w Polsce przygotowanej pod kierunkiem prof. dr Marii Cytowskiej. W roku 1992 na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Warszawskiego uzyskała habilitację na podstawie monografii pt. Języki klasyczne – łacina i greka – w średniej szkole ogólnokształcącej w Polsce w latach 1919–1939[6]. Po habilitacji, w latach 1993–2018, była nauczycielem akademickim na kilku wyższych uczelniach w kraju (Warszawa, Białystok, Siedlce, Płock). Prowadziła wykłady z różnych dziedzin kultury i literatury antycznej – osiągając 65 lat pracy pedagogicznej.

Zainteresowania naukowe

[edytuj | edytuj kod]
prof. Wanda Popiak na zdjęciu paszportowym z 1982 roku
Na fotografii z 1982r.

Przedmiotem zainteresowań prof. Wandy Popiak była szeroko pojęta kultura antyczna (reprezentowana przez trzy centra świata starożytnego: Ateny, Jerozolimę i Rzym) oraz jej wpływ na kulturę i tożsamość Polski i Europy. Odbyła w tym celu wiele podróży zagranicznych (Włochy, Grecja, Francja, Irak, Turcja, Palestyna, Jordania) i brała udział w licznych konferencjach krajowych i zagranicznych (m.in. Syrakuzy 1987 i 1996, Piza 1989). Była wytrwałym popularyzatorem wiedzy o kulturze antycznej.

Przedmiotem jej szczególnych zainteresowań naukowo-dydaktycznych były języki klasyczne oraz podręczniki do nauki języka łacińskiego i eksperymentalne metody nauczania tego języka.

Olimpiada Języka Łacińskiego

[edytuj | edytuj kod]

Była pomysłodawczynią Olimpiady Języka Łacińskiego i organizatorką ponad dwudziestu pierwszych ich edycji. Działając w ramach Polskiego Towarzystwa Filologicznego, w 1982 roku doprowadziła do powołania przez ministra oświaty i wychowania Komitetu Głównego Olimpiady Języka Łacińskiego. Olimpiada, której pierwsza edycja odbyła się w roku szkolnym 1982/1983, jest nadal organizowana.

Grób Wandy Popiak na Cmentarz na Służewie przy ul. Wałbrzyskiej w Warszawie (linia 13 lewa, nr 50). Pochowana razem z rodzicami Teofilą i Romanem Popiak
Grób Wandy Popiak na Cmentarz na Służewie przy ul. Wałbrzyskiej w Warszawie (linia 13 lewa, nr 50)

Działalność w organizacjach

[edytuj | edytuj kod]

Była członkiem wielu organizacji oraz instytucji naukowych i społecznych, między innymi:

  • Sodalicja Mariańska Akademików w Warszawie (od 1948)
  • Polskie Towarzystwo Filologiczne (od 1953, a od 2003 jako Członek Honorowy)
  • Komitet Główny Olimpiady Języka Łacińskiego (1982–2006)
  • Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi w Laskach (od 2006; była wielokrotnym donatorem ośrodków dla dzieci niewidomych w Polsce i na Ukrainie prowadzonych przez Siostry Franciszkanki Służebnice Krzyża)
  • Towarzystwo Kultury Polskiej im. Juliusza Słowackiego w Atenach (od 2012)

Brała aktywny udział w spotkaniach wielu instytucji naukowych i środowisk kulturalnych:

  • Komitet Nauk o Kulturze Antycznej PAN
  • Zespół Historii Nauki XIX/XX w. IHN PAN
  • Klub Publicystyki Kulturalnej SDP
  • Duszpasterstwo Akademickie i Caritas Academica przy kościele św. Anny w Warszawie

Publikacje (wybór)

[edytuj | edytuj kod]
  • Języki klasyczne – łacina i greka – w średniej szkole ogólnokształcącej w Polsce w latach 1919–1939, Warszawa 1990
  • Linguam Latinam discimus – Podstawy nauki języka łacińskiego, Warszawa 1991
  • Z zagadnień dydaktyki – kształtowanie umiejętności tłumaczenia tekstów łacińskich w praktyce szkolnej, Warszawa 1991, Łódź 1997
  • Ćwiczenia łacińskie, Warszawa 1990
  • Nota – Ignota – Krótki kurs języka łacińskiego, Warszawa 1995
  • Od Priscjana do Konarskiego. Dydaktyka składni łacińskiej w polskiej szkole, Siedlce 1996
  • Festina lente. Antologia i ćwiczenia łacińskie, Warszawa 1997
  • Linguarum Methodus Novissimae Jean Amons Komensky, Organon 2002, nr 31
  • Łacińska proza naukowa, Gniezno 2001
  • Wokół motywów antycznych w poezji Z. Herberta, Białystok 2001
  • Przeszłość w teraźniejszości – kultura, wartości, Toruń 2003
  • Łacina i greka w polskiej szkole w latach 1919–1939, Warszawa 2005, wyd. II
  • Sokrateńskie spotkanie człowieka z człowiekiem, Warszawa 2008
  • Alvarez Emanuelis syntaxis – Przez dwa wieki, Poznań 2008
  • The image of Plato’s Sokrates, Athens 2013
  • Lingua Latina dla studentów wydziałów historycznych. Cz. I i II, Warszawa 1958
  • Program nauczania języka łacińskiego dla liceów medycznych po klasie VIII i IX, Warszawa 1961
  • Rudimenta Linguae Latinae Medicinalis. Warszawa, klasa I 1975, klasa II 1978
  • O książce T. Bieńkowskiego „Antyk w literaturze staropolskiej”, Języki Obce w Szkole 1978, nr 5
  • Sprawozdanie – I Olimpiada, Języki Obce w Szkole 1983, nr 5
  • Linguam Latinam discimus – Podstawy nauki języka łacińskiego, Warszawa 1991
  • Cyceron wychowawcą i nauczycielem Rzymian, Edukacja i Kultura 1994, nr 4
  • Dziedzictwo kultury antycznej, Ateny 2012

Nagrody i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]
  • Złoty Krzyż Zasługi (1975)
  • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1983)
  • Medal Komisji Edukacji Narodowej (1986)
  • Medal za Zasługi dla Oświaty (1992)
  • Dyplom – Nagroda im. Kazimierza Kumanieckiego, przyznany przez PTF (1984)
  • List Gratulacyjny Rektora Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Warszawie z okazji 50-lecia pracy pedagogicznej (2003)
  • List Gratulacyjny Rektora Akademii Medycznej w Warszawie z okazji 50-lecia pracy pedagogicznej (2003)
  • Dyplom Uznania Polskiego Towarzystwa Lekarskiego (2006)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Prof. dr hab. Wanda Popiak. wyborcza.pl. [dostęp 2019-03-22].
  2. Prof. Wanda Popiak R.I.P. [online], www.ptf.edu.pl [dostęp 2019-03-22] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-22].
  3. Dr hab. Wanda Maria Popiak, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2019-03-22].
  4. Olimpiada Języka Łacińskiego [online], Olimpiada Języka Łacińskiego [dostęp 2020-06-26] (pol.).
  5. Praca Zbiorowa, Błękitne sztandary. Zarys dziejów Sodalicji Mariańskiej Akademików w Warszawie 1945-1949, 2008.
  6. Praca zbiorowa pod redakcją Tadeusza Lewowieckiego, Kultura antyczna i współczesna edukacja, 2004.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Józefa Chmielewska, Jubileusz 50-lecia pracy profesor Wandy Popiak,"Ruch Pedagogiczny" 2003, 3–4.
  • Praca zbiorowa pod redakcją Tadeusza Lewowieckiego, Kultura antyczna i współczesna edukacja, Warszawa 2004.
  • Jerzy Starnawski, Łacina i Greka w szkole w dwudziestoleciu międzywojennym, "Meander" 2006, 61(1–2).
  • Praca zbiorowa, Błękitne sztandary. Zarys dziejów Sodalicji Mariańskiej Akademików w Warszawie 1945-1949, Warszawa 2008.
  • Alicja Szastyńska–Siemion, Początki Olimpiady Języka Łacińskiego, "Acta Universitatis Wratislaviensis" 2010.
  • Juliusz Domański, Przemówienie inauguracyjne prof. dr. hab. Juliusza Domańskiego z dn. 3.11.2010 r., "Colloquia Litteraria UKSW" 2010, 8/9.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]