Waniliowe

Waniliowe
	; Vanilla pompona
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	storczykowate
Podrodzina	waniliowe
	Nazwa systematyczna
	Vanilloideae Szlach.; Fragm. Florist. Geobot., Supp. 3: 48. 1995
	Typ nomenklatoryczny
	Vanilla Mill.
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Waniliowe (Vanilloideae) – podrodzina w obrębie storczykowatych (Orchidaceae). Należy do niej 245 gatunków skupionych w 14 rodzajach, występujących na wszystkich kontynentach w strefie tropikalnej oraz w strefie umiarkowanej we wschodniej części Ameryki Północnej oraz Azji^[2]. Przez długi czas pozycja i ranga systematyczna tej grupy roślin budziła wśród systematyków długie spory, czego przyczyną jest szereg cech plezjomorficznych u jej przedstawicieli. Po raz pierwszy diagnozę naukową tego taksonu podał polski botanik – Dariusz Szlachetko w 1995. Później została ona potwierdzona w szeregu publikacjach prezentujących wyniki analiz molekularnych i morfologicznych^[5].

Należące tu rośliny cechują się wzrostem sympodialnym lub monopodialnym, wielu przedstawicieli to myko-heterotrofy i pnącza^[2]. Do cech charakterystycznych należą miękkie pyłkowiny, w których pyłek skupiony jest w tetrady, brak tarczek (viscidium)^[6]. Pręcik pojedynczy, wygięty do przodu, pochodzący z zewnętrznego okółka pręcikowia, oraz dwa prątniczki stanowiące pozostałość okółka wewnętrznego^[2].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja systematyczna podrodziny według Angiosperm Phylogeny Website^[2]

storczykowate

Apostasioideae

waniliowe Vanilloideae

obuwikowe Cypripedioideae

	epidendronowe Epidendroideae

	storczykowe Orchidoideae

Podział systematyczny^[7]^[8]

Plemię Pogonieae^[5]^[9]^[2]

Cleistes Rich. ex Lindl.
Cleistesiopsis Pansarin & F.Barros
Duckeella Porto & Brade
Isotria Raf.
Pogonia Juss.
Pogoniopsis Rchb.f.

Plemię Vanilleae

Clematepistephium N. Hallé
Cyrtosia Blume
Epistephium Kunth
Eriaxis Rchb. f.
Erythrorchis Blume
Galeola Lour.
Lecanorchis Blume
Pseudovanilla Garay
Vanilla Mill. – wanilia

Pogonia ophioglossoides
Epistephium lucidum
Torebka wanilii

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-04-16] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-04-16] (ang.).
↑ ^a ^b James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – V. [w:] Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium [on-line]. University of Maryland. [dostęp 2012-07-14]. (ang.).
↑ Vanilloideae. Tropicos.org. [dostęp 2023-04-16].
↑ ^a ^b Emerson R. Pansarin, Antonio Salatino, Maria L.F. Salatino. Phylogeny of South American Pogonieae (Orchidaceae, Vanilloideae) based on sequences of nuclear ribosomal (ITS) and chloroplast ( psaB, rbcL, rps16, and trnL-F ) DNA, with emphasis on Cleistes and discussion of biogeographic implications. „Organisms, Diversity & Evolution”. 8, s. 171–181, 2008.
↑ Krystyna Oszkinis: Storczyki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2004, s. 193. ISBN 83-09-01774-X.
↑ Mark W. Chase, Kenneth M. Cameron, John V. Freudenstein, Alec M. Pridgeon i inni. An updated classification of Orchidaceae. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 177, s. 151–174, 1 luty 2015. Linnean Society of London. DOI: 10.1111/BOJ.12234. (ang.).
↑ Vanilloideae. National Center for Biotechnology Information. [dostęp 2023-04-16].
↑ Emerson R. Pansarin, Fábio de Barros. Taxonomic notes on Pogonieae ( Orchidaceae ): Cleistesiopsis, a new genus segregated from Cleistes , and description of two new South American species, Cleistes batistana and C. elongata. „Kew Bulletin”. 63, 3, s. 441-448, 2008. DOI: 10.1007/s12225-008-9047-5.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-04-16] (ang.).

[apweb-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-04-16] (ang.).

[rev-3] James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – V. [w:] Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium [on-line]. University of Maryland. [dostęp 2012-07-14]. (ang.).

[tropicos-4] Vanilloideae. Tropicos.org. [dostęp 2023-04-16].

[pansarin-5] Emerson R. Pansarin, Antonio Salatino, Maria L.F. Salatino. Phylogeny of South American Pogonieae (Orchidaceae, Vanilloideae) based on sequences of nuclear ribosomal (ITS) and chloroplast ( psaB, rbcL, rps16, and trnL-F ) DNA, with emphasis on Cleistes and discussion of biogeographic implications. „Organisms, Diversity & Evolution”. 8, s. 171–181, 2008.

[6] Krystyna Oszkinis: Storczyki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2004, s. 193. ISBN 83-09-01774-X.

[CHASE-7] Mark W. Chase, Kenneth M. Cameron, John V. Freudenstein, Alec M. Pridgeon i inni. An updated classification of Orchidaceae. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 177, s. 151–174, 1 luty 2015. Linnean Society of London. DOI: 10.1111/BOJ.12234. (ang.).

[NCBI-8] Vanilloideae. National Center for Biotechnology Information. [dostęp 2023-04-16].

[9] Emerson R. Pansarin, Fábio de Barros. Taxonomic notes on Pogonieae ( Orchidaceae ): Cleistesiopsis, a new genus segregated from Cleistes , and description of two new South American species, Cleistes batistana and C. elongata. „Kew Bulletin”. 63, 3, s. 441-448, 2008. DOI: 10.1007/s12225-008-9047-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]