Wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa
![]() Logo Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych | |
Obecny wysoki przedstawiciel | |
![]() Federica Mogherini, obecna wysoka przedstawicielka | |
Stanowisko | |
Organizacja | |
---|---|
Data utworzenia |
1999 |
Pierwszy wysoki przedstawiciel | |
Długość kadencji |
5 lat |
Obecny wysoki przedstawiciel | |
Siedziba | |
Strona internetowa |
Unia Europejska |
![]() Ten artykuł jest częścią serii o: |
|
Wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa (pot. Monsieur PESC albo Madame PESC[1]) – organ Unii Europejskiej odpowiedzialny za prowadzenie Wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony. Wysoki przedstawiciel jest powoływany na pięcioletnią kadencję. Pierwszym był Niemiec Jürgen Trumpf, a od 1 listopada 2014 r. funkcję tę sprawuje Włoszka Federica Mogherini.
Historia
Geneza tego organu sięga poprzedzającej szczyt Unii w 1997 r. Konferencji Międzyrządowej, która odbywała się rok wcześniej i była poświęcona reformie WPZiB. Wówczas państwa członkowskie UE postanowiły podnieść rolę Sekretariatu, a jednocześnie zapewnić większą skuteczność polityki zagranicznej UE. Sprawiło to, iż traktat amsterdamski ustanowił urząd wysokiego przedstawiciela do spraw wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Stanowisko to zostało wówczas połączone z funkcją Sekretarza Generalnego Rady. Pierwszą osobą wybraną na to stanowisko był Javier Solana, który nieformalnie rozdzielił stanowisko wysokiego przedstawiciela i Sekretarza Generalnego, przekazując kompetencje tego drugiego swojemu zastępcy.
Traktat z Lizbony dokonał reformy tego stanowiska, m.in. zmieniając jego nazwę na wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Obecnie zadaniem tego organu, jest dowodzenie unijną dyplomacją. Działa on z upoważnienia Rady. Jest mianowany przez Radę Europejską, która wybiera go kwalifikowaną większością głosów, za zgodą przewodniczącego Komisji. Jego wybór musi zostać zatwierdzony przez Parlament Europejski[2]. Jego kadencja może zostać zakończona w ten sam sposób[3]. Zgodnie z art. 5 Protokołu dołączonego do TUE[4], kadencja wysokiego przedstawiciela jest połączona z kadencją Komisji Europejskiej, w efekcie trwa 5 lat. W wykonywaniu jego obowiązków wspiera go Europejska Służba Działań Zewnętrznych, która współpracuje ze służbami dyplomatycznymi państw członkowskich. Składa się ona z urzędników właściwych służb Sekretariatu Generalnego Rady i Komisji oraz osób wyznaczonych przez krajowe służby dyplomatyczne[5].
Kompetencje
- Jest reprezentantem Unii w zakresie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Wyraża jej stanowisko w organizacjach międzynarodowych i na konferencjach międzynarodowych[6]
- Prowadzi WPZiB oraz WPBiO. Poprzez swoje propozycje, przyczynia się do opracowania tych polityk i realizuje je[7]
- Prowadzi dialog polityczny ze stronami trzecimi[6]
- Czuwa nad spójnością działań zewnętrznych Unii[8]
- Uczestniczy w pracach Rady Europejskiej[9]
- Zapewnia wykonanie decyzji przyjętych przez Radę Europejską i Radę Unii Europejskiej[10]
- Jest przewodniczącym Rady do Spraw Zagranicznych[11] oraz jednym z wiceprzewodniczących Komisji[8]
- Odpowiada w ramach Komisji za jej obowiązki w dziedzinie stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań zewnętrznych Unii[8]
- Może przedkładać Radzie swoje wnioski[12] oraz zalecenia w sprawach wydania upoważnienia do podjęcia negocjacji odnośnie umowy międzynarodowej[13]. Może do niej również zwracać się z wszelkimi pytaniami dotyczącymi WPZiB[14].
- Musi się regularnie konsultować z Parlamentem Europejskim w zakresie głównych spraw związanych z WPZiB oraz WPBiO. Musi również informować go o rozwoju tych polityk. Do jego obowiązków należy należyte uwzględnienie poglądów Parlamentu[15].
- W przypadku przeprowadzania misji utrzymania pokoju, zapobiegania konfliktom i wzmacniania międzynarodowego bezpieczeństwa, czuwa nad koordynacją cywilnych i wojskowych ich aspektów[16]
- W przypadkach wymagających szybkiej decyzji może w ciągu 48 godzin zwołać, z inicjatywy własnej albo na wniosek państwa członkowskiego, nadzwyczajne posiedzenie Rady. W razie bardzo pilnej potrzeby może to nastąpić szybciej[17].
- Poszukuje rozwiązania w sytuacji, gdy jeden z członków Rady oświadczy, że ze względów polityki krajowej zamierza sprzeciwić się podjęciu decyzji podejmowanej większością kwalifikowaną[18].
- Wraz z Radą czuwa nad poszanowaniem zasad lojalności i solidarności działań państw członkowskich UE w dziedzinie stosunków zewnętrznych[19]. Zapewnia z nią jednolitość, spójność i skuteczność działań Unii[20].
Lista Wysokich Przedstawicieli
Lp. | Zdjęcie | Osoba | Kraj | Okres urzędowania | Uwagi | |
---|---|---|---|---|---|---|
1. | Jürgen Trumpf | ![]() |
1 maja 1999 | 18 października 1999 | Także Sekretarz Generalny Rady UE | |
2. | ![]() |
Javier Solana | ![]() |
18 października 1999 | 1 grudnia 2009 | |
3. | ![]() |
Catherine Ashton | ![]() |
1 grudnia 2009 | 1 listopada 2014 | Działa na zasadach traktatu lizbońskiego |
4. | ![]() |
Federica Mogherini | ![]() |
1 listopada 2014 |
Przypisy
- ↑ Fr. Politique Étrangère et de Sécurité Commune – Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa.
- ↑ Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 17, ust. 7.
- ↑ Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 18, ust. 1.
- ↑ Protokół do TUE, art. 5 http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2007:306:0159:0164:PL:PDF.
- ↑ Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 27, ust. 3.
- ↑ a b Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 27, ust. 2.
- ↑ Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 18, ust. 2.
- ↑ a b c Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 18, ust. 4.
- ↑ Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 15, ust. 2.
- ↑ Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 27, ust. 1.
- ↑ Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 18, ust. 3.
- ↑ Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 22, ust. 2.
- ↑ Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, art. 218, ust. 3.
- ↑ Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 30, ust. 1.
- ↑ Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 36.
- ↑ Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 43, ust. 2.
- ↑ Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 30, ust. 2.
- ↑ Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 31, ust. 2.
- ↑ Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 24, ust. 3.
- ↑ Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 26, ust. 3.
Linki zewnętrzne
- Common Foreign and Security Policy (CFSP) Statements. Portal Europa.eu. [dostęp 15 lutego 2011]. (ang.).
- Justyna Skrzeczyńska: Wysoki Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa. Portal UniaEuropejska.org, 2010-12-17. [dostęp 2011-08-07]. (pol.).
- Tomasz Betka: WPZiB i EPBiO od Maastricht do Lizbony. UniaEuropejska.org, 2011-03-27. [dostęp 2011-08-07]. (pol.).
- Mateusz Fiszer: Instytucje WPZiB. Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tishnera. [dostęp 15 lutego 2011]. (pol.).