Zdrój Królewski w Warszawie
nr rej. 618 z 1 lipca 1965 | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Miejscowość |
Warszawa |
Adres |
Park im. R. Traugutta, ul. Zakroczymska |
Styl architektoniczny |
neogotyk |
Architekt | |
Rozpoczęcie budowy |
1770 rok |
Ważniejsze przebudowy |
1834–1836 |
Zniszczono |
1832 rok |
Odbudowano |
1836 rok |
Pierwszy właściciel | |
Położenie na mapie Warszawy | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego | |
52°15′29,95″N 21°00′14,58″E/52,258319 21,004050 |
Zdrój Królewski[1] lub Zdrój Stanisława Augusta[2] – studnia znajdująca się na terenie parku im. Romualda Traugutta przy ulicy Zakroczymskiej w Warszawie.
Zdrój został wybudowany w XVIII w., budowa rozpoczęła się w 1770 roku. W XVIII w. cieszył się wielką popularnością, ponieważ korzystali z niego nie tylko podróżni, ale również mieszkańcy niedalekiego warszawskiego Nowego Miasta, choć za wodę pitną trzeba było płacić.
Architektura i styl
[edytuj | edytuj kod]W I połowie XVIII w. Zdrój królewski otrzymał drewnianą konstrukcję, zaś w latach 1770-1772 została ona zamurowana. Budowę sfinansował król Stanisław August Poniatowski (1732-1798), który przeznaczył na budowę źródła 50 dukatów. Studnia była przez dłuższy czas utrzymywana w stylu wczesnego antyku. Jej elewację zdobiło dekoracyjne pasowe boniowanie. W latach 1834–1836 przy studni rozpoczęto prace inżynieryjne pod okiem Edwarda Klopmanna, gdzie osadzeniem rur i skrzyń zajął się Matys, zaś robotami grabarskimi Wagner. Razem przy budowie wodozbioru pracowało ponad 30 ludzi. Zdrój przebudowany został przez H. Marconiego w stylu neogotyckim, Same wejścia zostały zamknięte charakterystycznymi dla tego stylu ostrołukami, a ściany wewnętrzne jak i zewnętrzne zostały pokryte typową, czerwoną cegłą. Natomiast dach zabytku otoczony został ozdobnymi wazami. Ostatecznie całościowy remont przeprowadzono dopiero w latach 1931–1933. Projektantami byli Stanisław Płoski i Andrzej Węgrzecki. Dodali oni elementy, których wcześniej nie było, m.in. dach zwieńczyła krenelażowa attyka. W roku 1959 zadecydowano o rezygnacji z dachu namiotowego.
Na frontowej stronie budowli umieszczono tablicę z łacińskim napisem: „STANISLAUS AUGUSTUS PROSPICIENDO PUBLICAE SALUBRITATI HUNC FONTEM RESTAURARI JUSSIT. ANNO MDCCLXXI”- „Stanisław August w trosce o zdrowie publiczne rozkazał źródło odnowić w roku 1771.” Kopię z tym samym napisem wmurowano na jednej z części, od strony południowej. Wykonawcą tablicy był Michał Dollinger – współpracownik J. Fontany.
-
Tablica na budowli
-
Prace przy odbudowie[3]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2005, s. 29. ISBN 83-908950-8-0.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 1014. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Zbiory NAC on-line [online], www.audiovis.nac.gov.pl [dostęp 2017-11-28] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Przemysław Miller: Zdrój Królewski. Miasto stołeczne Warszawa, 2009-10-27. [dostęp 2012-05-21]. (pol.).
- Marek Kwiatkowski: Stanisław August Król – Architekt. Wrocław: Ossolineum, 1983. ISBN 83-04-00850-5.