Zdrój Królewski w Warszawie

Zdrój Królewski
	nr rej. 618 z 1 lipca 1965
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Miejscowość	Warszawa
Adres	Park im. R. Traugutta, ul. Zakroczymska
Styl architektoniczny	neogotyk
Architekt	Henryk Marconi
Rozpoczęcie budowy	1770 rok
Ważniejsze przebudowy	1834–1836
Zniszczono	1832 rok
Odbudowano	1836 rok
Pierwszy właściciel	Stanisław August Poniatowski
	Położenie na mapie Warszawy Zdrój Królewski
	Położenie na mapie Polski Zdrój Królewski
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Zdrój Królewski
	52°15′29,95″N 21°00′14,58″E/52,258319 21,004050
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zdrój Królewski^[1] lub Zdrój Stanisława Augusta^[2] – studnia znajdująca się na terenie parku im. Romualda Traugutta przy ulicy Zakroczymskiej w Warszawie.

Zdrój został wybudowany w XVIII w., budowa rozpoczęła się w 1770 roku. W XVIII w. cieszył się wielką popularnością, ponieważ korzystali z niego nie tylko podróżni, ale również mieszkańcy niedalekiego warszawskiego Nowego Miasta, choć za wodę pitną trzeba było płacić.

Architektura i styl[edytuj | edytuj kod]

W I połowie XVIII w. Zdrój królewski otrzymał drewnianą konstrukcję, zaś w latach 1770-1772 została ona zamurowana. Budowę sfinansował król Stanisław August Poniatowski (1732-1798), który przeznaczył na budowę źródła 50 dukatów. Studnia była przez dłuższy czas utrzymywana w stylu wczesnego antyku. Jej elewację zdobiło dekoracyjne pasowe boniowanie. W latach 1834–1836 przy studni rozpoczęto prace inżynieryjne pod okiem Edwarda Klopmanna, gdzie osadzeniem rur i skrzyń zajął się Matys, zaś robotami grabarskimi Wagner. Razem przy budowie wodozbioru pracowało ponad 30 ludzi. Zdrój przebudowany został przez H. Marconiego w stylu neogotyckim, Same wejścia zostały zamknięte charakterystycznymi dla tego stylu ostrołukami, a ściany wewnętrzne jak i zewnętrzne zostały pokryte typową, czerwoną cegłą. Natomiast dach zabytku otoczony został ozdobnymi wazami. Ostatecznie całościowy remont przeprowadzono dopiero w latach 1931–1933. Projektantami byli Stanisław Płoski i Andrzej Węgrzecki. Dodali oni elementy, których wcześniej nie było, m.in. dach zwieńczyła krenelażowa attyka. W roku 1959 zadecydowano o rezygnacji z dachu namiotowego.

Na frontowej stronie budowli umieszczono tablicę z łacińskim napisem: „STANISLAUS AUGUSTUS PROSPICIENDO PUBLICAE SALUBRITATI HUNC FONTEM RESTAURARI JUSSIT. ANNO MDCCLXXI”- „Stanisław August w trosce o zdrowie publiczne rozkazał źródło odnowić w roku 1771.” Kopię z tym samym napisem wmurowano na jednej z części, od strony południowej. Wykonawcą tablicy był Michał Dollinger – współpracownik J. Fontany.

Tablica na budowli
Prace przy odbudowie^[3]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2005, s. 29. ISBN 83-908950-8-0.
↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 1014. ISBN 83-01-08836-2.
↑ Zbiory NAC on-line [online], www.audiovis.nac.gov.pl [dostęp 2017-11-28] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Przemysław Miller: Zdrój Królewski. Miasto stołeczne Warszawa, 2009-10-27. [dostęp 2012-05-21]. (pol.).
Marek Kwiatkowski: Stanisław August Król – Architekt. Wrocław: Ossolineum, 1983. ISBN 83-04-00850-5.

[Leśniakowska29-1] Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2005, s. 29. ISBN 83-908950-8-0.

[2] Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 1014. ISBN 83-01-08836-2.

[3] Zbiory NAC on-line [online], www.audiovis.nac.gov.pl [dostęp 2017-11-28] (pol.).

[1]

[2]

[3]