Przejdź do zawartości

Zdrój Królewski w Warszawie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zdrój Królewski
Symbol zabytku nr rej. 618 z 1 lipca 1965
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Adres

Park im. R. Traugutta, ul. Zakroczymska

Styl architektoniczny

neogotyk

Architekt

Henryk Marconi

Rozpoczęcie budowy

1770 rok

Ważniejsze przebudowy

1834–1836

Zniszczono

1832 rok

Odbudowano

1836 rok

Pierwszy właściciel

Stanisław August Poniatowski

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, blisko centrum na lewo znajduje się punkt otoczony kołem zębatym z opisem „Zdrój Królewski”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt otoczony kołem zębatym z opisem „Zdrój Królewski”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt otoczony kołem zębatym z opisem „Zdrój Królewski”
Ziemia52°15′29,95″N 21°00′14,58″E/52,258319 21,004050

Zdrój Królewski[1] lub Zdrój Stanisława Augusta[2] – studnia znajdująca się na terenie parku im. Romualda Traugutta przy ulicy Zakroczymskiej w Warszawie.

Zdrój został wybudowany w XVIII w., budowa rozpoczęła się w 1770 roku. W XVIII w. cieszył się wielką popularnością, ponieważ korzystali z niego nie tylko podróżni, ale również mieszkańcy niedalekiego warszawskiego Nowego Miasta, choć za wodę pitną trzeba było płacić.

Architektura i styl

[edytuj | edytuj kod]

W I połowie XVIII w. Zdrój królewski otrzymał drewnianą konstrukcję, zaś w latach 1770-1772 została ona zamurowana. Budowę sfinansował król Stanisław August Poniatowski (1732-1798), który przeznaczył na budowę źródła 50 dukatów. Studnia była przez dłuższy czas utrzymywana w stylu wczesnego antyku. Jej elewację zdobiło dekoracyjne pasowe boniowanie. W latach 1834–1836 przy studni rozpoczęto prace inżynieryjne pod okiem Edwarda Klopmanna, gdzie osadzeniem rur i skrzyń zajął się Matys, zaś robotami grabarskimi Wagner. Razem przy budowie wodozbioru pracowało ponad 30 ludzi. Zdrój przebudowany został przez H. Marconiego w stylu neogotyckim, Same wejścia zostały zamknięte charakterystycznymi dla tego stylu ostrołukami, a ściany wewnętrzne jak i zewnętrzne zostały pokryte typową, czerwoną cegłą. Natomiast dach zabytku otoczony został ozdobnymi wazami. Ostatecznie całościowy remont przeprowadzono dopiero w latach 1931–1933. Projektantami byli Stanisław Płoski i Andrzej Węgrzecki. Dodali oni elementy, których wcześniej nie było, m.in. dach zwieńczyła krenelażowa attyka. W roku 1959 zadecydowano o rezygnacji z dachu namiotowego.

Na frontowej stronie budowli umieszczono tablicę z łacińskim napisem: „STANISLAUS AUGUSTUS PROSPICIENDO PUBLICAE SALUBRITATI HUNC FONTEM RESTAURARI JUSSIT. ANNO MDCCLXXI”- „Stanisław August w trosce o zdrowie publiczne rozkazał źródło odnowić w roku 1771.” Kopię z tym samym napisem wmurowano na jednej z części, od strony południowej. Wykonawcą tablicy był Michał Dollinger – współpracownik J. Fontany.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2005, s. 29. ISBN 83-908950-8-0.
  2. Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 1014. ISBN 83-01-08836-2.
  3. Zbiory NAC on-line [online], www.audiovis.nac.gov.pl [dostęp 2017-11-28] (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]