Zgoń
50°04′55″N 18°49′46″E/50,081944 18,829444| Dzielnica Orzesza | |
 Kościół św. Antoniego w Zgoniu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Miasto | |
| W granicach Orzesza |
27 maja 1975[1] |
| SIMC |
0942096 |
Plan Zgonia
| |
Położenie na mapie Orzesza  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu mikołowskiego  | |
| 50°04′55″N 18°49′46″E/50,081944 18,829444
| |
Zgoń (niem. Zgoin) – dzielnica Orzesza położona na jego południowym krańcu. Ze wszystkich stron otoczona jest lasami.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Nazwa pochodzi od staropolskiej nazwy „zgon” lub „zgoń określającej czynność zaganiania ryb do sieci lub ławicę ryb holowaną w sieci przez rybaków[2]. Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 r. we Wrocławiu wymienia jako najstarszą zanotowaną nazwę miejscowości Zgon podając jej znaczenie „Fischzugplatz” czyli po polsku „Miejsce łowienia ryb”[2]. Pierwotna nazwa została później przez Niemców zgermanizowana na Zgoin tracąc swoje pierwotne znaczenie[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Jako wieś komorną podległą panom pszczyńskim po raz pierwszy wymienia się Zgoń w XIV w. Obszar Zgonia stanowiła polana leśna, która była miejscem polowań właścicieli.
W dokumencie sprzedaży księstwa pszczyńskiego wystawionym przez Kazimierza II cieszyńskiego w języku czeskim we Frysztacie w dniu 21 lutego 1517 r. wieś została wymieniona jako Zgony[3].
W 1837 r. na żądanie chłopów zgońskich, książę z Pszczyny wybudował w wiosce szkołę z mieszkaniem dla nauczyciela. W 1862 r. postawiono na tym samym miejscu szkołę murowaną, piętrową krytą gontami. Budynek ten został w 1960 r. wyremontowany i służy wiosce do dzisiaj. Idea budowy kościoła narodziła się wśród mieszkańców Zgonia, chodzących w tym czasie na nabożeństwa do Woszczyc. Dopiero w 1934 r. kuria katowicka odłączyła Zgoń od Woszczyc. Mieszkańcy wioski pozostawili wtedy obszerną kaplicę. W 1935 r. gmina utworzyła komitet budowy kościoła, by ze zbiórek pieniężnych rozpocząć budowę. Kościół pod wezwaniem św. Antoniego postawiono i poświęcono w 1937 r. Ostatecznie ukończono kościół po wojnie, a samodzielną parafią Zgoń stała się w 1957 r.
W 1921 r. podczas plebiscytu zdecydowanie zwyciężyła opcja propolska - głosowały na nią 404 osoby, natomiast za Niemcami tylko 17.
3 września 1939 żołnierze Wehrmachtu zamordowali 8 Polaków (w tym 2 kobiety i dziecko). Ofiary zostały pochowane we wspólnej mogile[4].
W Zgoniu działa Ochotnicza Straż Pożarna.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 15, poz. 88 (jako sołectwo w gminie Gardawice)
- ↑ a b c Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 35, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ Ludwik Musioł. Dokument sprzedaży księstwa pszczyńskiego z dn. 21. lutego 1517 R.. „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku”. R. 2, s. 235–237, 1930. Katowice: nakł. Towarzystwa ; Drukiem K. Miarki.
- ↑ Józef Fajkowski, Jan Religa: Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1981, s. 98.
