Ziarnojadek melodyjny
| Sporophila pileata[1] | |||
| (Sclater, PL, 1865) | |||
 Samiec | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
ziarnojadek melodyjny | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Ziarnojadek melodyjny[5][6] (Sporophila pileata) – gatunek małego ptaka z rodziny tanagrowatych (Thraupidae), występujący we wschodnio-środkowej Ameryce Południowej. Nie jest zagrożony[4].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten jako pierwszy opisał Philip Lutley Sclater w 1865 roku, nadając mu nazwę Spermophila pileata[2]. Holotyp pochodził z Borda do Mato w stanie São Paulo, w Brazylii[2]. Gatunek monotypowy[1][2][7]. Wcześniej bywał uznawany za jeden z czterech podgatunków ziarnojadka cynamonowego (S. bouvreuil)[8][9][10].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Mały ptak o niewielkim, zaokrąglonym dziobie koloru czarnoszarego u samców i brązowoczarnego u samic. Samce w okresie godowym mają czarną czapkę na głowie do linii oka i czarne nogi. Skrzydła są szaro-czarne z niewielką białą plamką na środku. Gardło, policzki i w kolorze białym. Tęczówki czarne z czarną powieką górną i białą dolną. Brzuch od białego gardła łagodnie przechodzi poprzez kremowy do łososiowego na kuprze. Szaro-brązowy grzbiet i szaro-czarniawy ogon. W pozostałym okresie samce przypominają samice. Samica jest oliwkowo-brązowa, z nieco jaśniejszym brzuchem i czarniawymi skrzydłami, z brązowymi obrzeżami lotek. Skrzydła ciemnooliwkowe z białą plamką na środku. Młode osobniki są podobne do samic. Długość ciała 10 cm, masa ciała 7,6–10 g[3].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Ziarnojadek melodyjny występuje od poziomu morza do wysokości 1100 m n.p.m.[4] (sporadycznie wyżej, do co najmniej 1200 m n.p.m.[3]). Występuje w południowej Brazylii – w stanach Mato Grosso, Minas Gerais, Goiás i tych położonych dalej na południe, w prowincjach Corrientes i Misiones w północno-wschodniej Argentynie, ponadto w północnym Urugwaju, Paragwaju oraz w departamencie Santa Cruz w skrajnie wschodniej Boliwii[4]. Jest gatunkiem w większości osiadłym, chociaż populacje z południowej części zasięgu od końca lutego migrują na północ, a wracają w listopadzie[3].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Jego głównym habitatem są otwarte przestrzenie z wysokimi trawami, sawanny, rzadko wypasane pastwiska. Żywi się głównie ziarnami traw, które wyjada bezpośrednio z kłosów, czasami podejmuje z ziemi. W sezonie lęgowym występuje w parach. Poza nim spotykany jest w dużych stadach z innymi gatunkami[3].
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Badania terenowe przeprowadzone w stanie São Paulo w latach 2012–2017 w miesiącach od listopada do marca na grupie 83 gniazd wykazały, że gniazda w kształcie głębokich filiżanek zbudowane są z łodyg, kwiatostanów i korzonków traw splecionych pajęczynami. Są one umieszczane na niewielkiej wysokości od 15 do 73 cm nad poziomem wody lub wilgotnego gruntu na następujących roślinach: Eupatorium, Achyrocline satureioides, Achyrocline alata, Hydrolea spinosa i Tibouchina herbacea. Gniazda mają średnicę zewnętrzną od około 50 do 71 mm i głębokość 30–45 mm. W czasie lęgu samica składa 1–3 jaja, najczęściej 2[3][11].
Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN ziarnojadek melodyjny od 2016 roku jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako niezbyt pospolity i występujący plamowo (uncommon and patchily distributed). Zasięg jego występowania według szacunków organizacji BirdLife International zajmuje około 1,78 mln km²[12]. BirdLife International uważa, że populacja zmniejsza się ze względu na utratę i degradację naturalnych siedlisk poprzez nadmierny wypas i nadmierne wypalanie traw[4][12][3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Sporophila pileata, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e Denis Lepage: Pearly-bellied Seedeater Sporophila pileata (Sclater, PL, 1865) – synonyms. Avibase. [dostęp 2021-08-23]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h del Hoyo, J., N. Collar, and G. M. Kirwan: Pearly-bellied Seedeater Sporophila pileata, version 1.0. [w:] Birds of the World (J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie, and E. de Juana, Editors) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2021-08-24]. (ang.).
- ↑ a b c d e Sporophila pileata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 374, 1999.
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Sporophilinae Ridgway, 1901 (1853) - ziarnojadki - Seedeaters (wersja: 2021-07-13). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-08-22].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Tanagers and allies. IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-08-23]. (ang.).
- ↑ Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David Christie (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 657–658. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
- ↑ É. Machado & L.F. Silveira. Geographical and seasonal distribution of the Seedeaters Sporophila bouvreuil and Sporophila pileata (Aves: Emberizidae). „Papéis Avulsos de Zoologia”. 50 (32), s. 517–533, 2010. DOI: 10.1590/S0031-10492010003200001. (ang.).
- ↑ É. Machado & L.F. Silveira. Plumage variability and taxonomy of the Capped Seedeater Sporophila bouvreuil (Aves: Passeriformes: Emberizidae). „Zootaxa”. 2781, s. 49–62, 2011. (ang.).
- ↑ Maikon S. Freitas, Cesar A. B. Medolago, Mariellen C. Costa, Marina Telles, Mercival R. Francisco, and José Carlos Motta-Junior. First description of nests, eggs, and nestlings of the Pearly-bellied Seedeater (Sporophila pileata). „The Wilson Journal of Ornithology”. 130 (3), s. 823–828, 2018. (ang.).
- ↑ a b Species factsheet: Pearly-bellied Seedeater Sporophila pileata. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-08-24]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].