Ziemiozorek jasnoparafizowy
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd |
Geoglossales |
| Rodzina |
Geoglossaceae |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
ziemiozorek jasnoparafizowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Geoglossum fallax E.J. Durand Annls. mycol. 6(5): 428 (1908) | |
Ziemiozorek jasnoparafizowy (Geoglossum fallax E.J. Durand) – gatunek grzybów z monotypowej rodziny Geoglossaceae[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Geoglossum, Geoglossaceae, Geoglossales, Incertae sedis, Geoglossomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Gatunek ten opisał Elias Judah Durand w 1908 r. Synonimy:
- Geoglossum fallax var. proximum (S. Imai & Minakata) S. Imai 1941
- Geoglossum fallax var. subpumilum (S. Imai) S. Imai 1941
- Geoglossum proximum S. Imai & Minakata 1932
- Geoglossum proximum S. Imai & Minakata 1934
- Geoglossum subpumilum S. Imai 1934
- Geoglossum subpumilum S. Imai 1934[2].
Polską nazwę zarekomendowała Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów[3]. Nie jest tłumaczeniem nazwy naukowej. Nazwa rodzajowa Geoglossum pochodzi od słowa geo oznaczającego ziemię i glossum oznaczającego język. Nazwa gatunkowa fallax oznacza zwodniczy[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Wysmukły, maczugowaty, czarniawy, o wysokości 2–7 cm składający się z płodnej główki i sterylnego trzonu. Ciemnobrązowa główka stanowi 1/3 część wysokości, ma grubość 2–6 mm, jest bocznie spłaszczona i często podłużnie rowkowana. Jej powierzchnia jest delikatnie kutnerowata z powodu wystających worków. Cylindryczny trzon ma średnicę 1–2 mm, u nasady jest czarniawy i pełny, pod główką pusty, jasnobrązowy[4].
- Cechy mikroskopowe
Worki cylindryczne, 150–200 × 8–20 µm, dość grubościenne z 8 zarodnikami ułożonymi równolegle. Askospory cylindryczne, wydłużone lub wąsko wrzecionowate ze zwężonymi końcami, gładkie, 55–90 × 4–6 µm z wieloma przegrodami (do 13), początkowo szkliste, w stanie dojrzałym brązowe. Wysyp zarodników jasnobrązowy. Parafizy często występujące w oddzielnych skupiskach, nitkowate, o średnicy 3–4 µm, wystające ponad worki, często mocno zakrzywione lub zwinięte na wierzchołku, szkliste do bladobrązowych, bez wyraźnych przegród. Ich komórki wierzchołkowe są maczugowate lub jajowate i składają się z łańcucha jajowatych komórek o średnicy 4–6 µm[4].
- Gatunki podobne
Od innych gatunków ziemiozorków odróżnić go można tylko po cechach mikroskopowych. Próchnilec maczugowaty (Xylaria polymorpha) nie jest podłużnie spłaszczony, jest bardziej krępy i rozwija się na próchniejącym drewnie. Włosojęzyk szorstki (Trichoglossum hirsutum) ma wyraźniejszy i drobno owłosiony trzon[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Ziemiozorek jasnoparafizowy występuje na niektórych wyspach i wszystkich kontynentach, znaleziono go nawet na Antarktydzie[5]. W Polsce po raz pierwszy jego stanowisko podano w 2002 r.[6], w późniejszych latach znaleziono jeszcze inne stanowiska tego gatunku[7]. Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów[8]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R– gatunek rzadki, który zapewne w najbliższej przyszłości przesunie się do kategorii zagrożonych wymarciem, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[9].
Grzyb naziemny[6] występujący na nieużytkowanych terenach trawiastych[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2023-02-21] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-02-21] (ang.).
- ↑ Rekomendacja nr 1/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 21 lutego 2021.
- ↑ a b c d e Geoglossum fallax E. J. Durand – Deceptive Earthtongue [online], First Nature [dostęp 2023-02-12].
- ↑ Występowanie Geoglossum fallax na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-02-21].
- ↑ a b Maria Alicja Chmiel, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany PAN, 2006, ISBN 978-83-89648-46-4.
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-01-21].
- ↑ Aktualne stanowiska ziemiozorka jasnoparafizowego w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2023-02-21].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.