Przejdź do zawartości

Związek Polaków na Litwie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Związek Polaków na Litwie
Lietuvos lenkų sąjunga
Państwo

 Litwa

Siedziba

Naugarduko g. 76, 03202 Vilnius

Data założenia

1990

Rodzaj stowarzyszenia

stowarzyszenie

Profil działalności

obrona praw mniejszości, kultura

Zasięg

Republika Litewska

prezes

Waldemar Tomaszewski

Członkowie

8-11 tysięcy

Powiązania

Europejska Unia Wspólnot Polonijnych

brak współrzędnych
Strona internetowa

Związek Polaków na Litwie, ZPL (lit. Lietuvos lenkų sąjunga) – stowarzyszenie Polaków na Litwie założone w 1990 w Wilnie. Największa organizacja społeczna Polaków na Litwie, na czele której stoi przywódca litewskich Polaków Waldemar Tomaszewski.

Historia i obecna działalność

[edytuj | edytuj kod]

5 maja 1988 grupa przedstawicieli inteligencji polskiej mieszkającej na Litwie (wtedy Litewska SRR) zainicjowała powstanie Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego Polaków na Litwie (SSKPL), która początkowo działała w zakresie szeroko pojętej kultury (ochrona zabytków, działalność wydawnicza, historia, itp.), jednak ze względu na narastające napięcie między litewską większością i a polską mniejszością, na I Zjeździe SSKPL w dniach 15–16 kwietnia 1989 roku, została przekształcona w Związek Polaków na Litwie (ZPL). Pierwszym prezesem ZPL został dotychczasowy prezes SSKPL Jan Sienkiewicz[1].

Według oficjalnych danych Związek Polaków na Litwie liczy około 11 tysięcy członków[2], nieoficjalnie podaje się także liczbę 8 tysięcy[3]. ZPL broni praw mniejszości polskiej, prowadzi działalność oświatową i kulturalną, wspiera polskie inicjatywy gospodarcze; uczestniczy w wyborach parlamentarnych i samorządowych. Wydaje tygodnik „Nasza Gazeta”.

Prokuratura Okręgowa w Warszawie w 2018 wszczęła postępowanie w sprawie wyłudzania dotacji przez Związek Polaków na Litwie, stawiając prezesowi i sekretarzowi związku zarzuty wyłudzenia i fałszowania dokumentów - w sprawie dotyczącej „Naszej Gazety”, na której wydawanie Związek Polaków na Litwie otrzymywał dotacje od Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie[4].

Społeczność polska na Litwie liczy ok. 235–300 tysięcy osób. Polacy są najliczniejszą mniejszością narodową na Litwie, stanowią ok. 6,7 proc. ludności tego kraju, choć faktycznie odsetek Polaków może być większy. Polacy według oficjalnej państwowej statystyki zamieszkują przede wszystkim rejony Wileńszczyzny: wileński – ok. 65%, trocki – 35%, solecznicki – 80%, szyrwincki – 10%, malacki – 8,1%, święciański – ok. 30%, elektreński – 8%, orański – 7%, a także w rozproszeniu na zlituanizowanej Kowieńszczyźnie ok. 4–5 tys., co równoznaczne jest z ok. 1,7–2% mieszkańców oraz Dzukii. Związek Polaków na Litwie ma swoje oddziały w Wilnie, Kownie, Kłajpedzie, Druskienikach, Wędziagole, Szyłokarczmie, Wisagini, Oranach i Kiejdanach[5]. Jednak główną swoją działalność prowadzi w rejonach: wileńskim, solecznickim, święciańskim, trockim i jezioroskim[5].

Związek jest uprawniony do wystawiania zaświadczeń potwierdzających aktywne zaangażowanie w działalność na rzecz języka i kultury polskiej lub polskiej mniejszości narodowej oraz do przyjmowania i przekazywania właściwemu konsulowi wniosków o przyznanie Karty Polaka (obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 marca 2008 r. w sprawie wykazu organizacji polskich lub polonijnych uprawnionych do wystawiania zaświadczeń potwierdzających aktywne zaangażowanie w działalność na rzecz języka i kultury polskiej lub polskiej mniejszości narodowej (M.P. z 2008 r. nr 25, poz. 249)).

Obecnie na czele związku stoi Waldemar Tomaszewski[6], który w czerwcu 2021 zastąpił Michała Mackiewicza[7]. Jego zastępcami są Edward Trusewicz, Edyta Tamošiūnaitė oraz Jarosław Narkiewicz[6].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Adam Bobryk, Odrodzenie narodowe Polaków w Republice Litewskiej 1987–1997, Toruń 2005, s. 120
  2. Waldemar Tomaszewski nowym prezesem Związku Polaków na Litwie. Wybrany z ogromnym poparciem już w pierwszej turze [online], l24.lt, 26 czerwca 2021 [dostęp 2022-02-01] (pol.).
  3. Związek Polaków w rękach Tomaszewskiego [online], tygodnikprzeglad.pl, 19 lipca 2021 [dostęp 2022-02-01] (pol.).
  4. PAP, Afera w Związku Polaków na Litwie. Sekretarz usłyszał zarzuty, „Gazeta Polska Codziennie”, 9 sierpnia 2018.
  5. a b Związek Polaków na Litwie.Oddziały [online], zpl.lt [dostęp 2022-01-25] (pol.).
  6. a b Związek Polaków na Litwie. Kontakt [online], zpl.lt [dostęp 2022-01-25] (pol.).
  7. TVP Wilno, Zjazd ZPL [online], 28 czerwca 2021.