Zygmunt Pankowski

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zygmunt Pankowski
Data i miejsce urodzenia

31 marca 1910
Sanok

Data i miejsce śmierci

26 stycznia 1995
Sanok

Miejsce spoczynku

Cmentarz Centralny w Sanoku

Narodowość

polska

Rodzice

Władysław, Maria

Małżeństwo

Jadwiga

Krewni i powinowaci

Marian Pankowski (brat)

Zygmunt Antoni Pankowski (ur. 31 marca 1910 w Sanoku, zm. 26 stycznia 1995 tamże) – polski pracownik pocztowy związany z Sanokiem.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Tabliczka nagrobna Zygmunta Pankowskiego

Zygmunt Antoni Pankowski urodził się 31 marca 1910[1][2]. Był synem Władysława[1] (1884-1951[3], pracownik fabryki maszyn i wagonów w Sanoku[4], kupiec[5][6]) i Marii z domu Zielińskiej (1888-1978)[7]. Miał młodszego brata Mariana (1919-2011, literat)[5][8][9]. Rodzina Pankowskich zamieszkiwała przy ulicy Kolejowej w Sanoku[5].

W 1930 zdał egzamin dojrzałości w Państwowym Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku[10][11]. Po maturze podjął pracę w Poczcie Głównej we Lwowie[8]. Był tam zatrudniony do 1939[12][13].

Po wybuchu II wojny światowej 1939 w czasie kampanii wrześniowej w trakcie ucieczki otrzymał pomoc od ukraińskiego małżeństwa[8]. Po nastaniu okupacji sowieckiej był zatrudniony w Jaworowie[8]. Przebywał we Lwowie, a po ataku Niemiec na ZSRR z 22 czerwca 1941 powrócił do Sanoka, będącego od początku wojny pod okupacją niemiecką[12]. Rano 2 marca 1942 w rodzinnym domu został aresztowany przez gestapo wraz ze swoim bratem Marianem[12]. Tego samego dnia zostali osadzeni w więzieniu w Sanoku[14] – formalnie 3 marca 1942[2]. Początkowo obaj trafili do celi przejściowej (umieszczono także innych sanoczan zatrzymanych w ramach fali aresztowań po „wsypie” w sanockiej konspiracji), a następnie zostali umieszczeni w innych celach[15]. W 13. dniu od aresztowania Zygmunt był przesłuchiwany w budynku gestapo m.in. przez Leo Humeniuka i Johanna Lipskiego vel Lindego w sprawie o przynależność do Związku Walki Zbrojnej[16]. W sanockim więzieniu był przetrzymywany przez prawie sześć miesięcy, zaś wobec braku dowodów na działalność w ZWZ został zwolniony 22 sierpnia 1942[2][17].

Potem był kierownikiem urzędu pocztowego nr 2 w dzielnicy Posada w Sanoku[18][19]. Pracując na tym stanowisku w okresie od wiosny 1943 do kresu okupacji niemieckiej w Sanoku tj. do sierpnia 1944 działał na rzecz miejscowego obwodu Armii Krajowej, aczkolwiek formalnie nie był zaprzysiężony do organizacji (w tym zakresie przejmował korespondencję kierowaną przez konfidentów do gestapo i informował o tym struktury podziemne)[20]. Ponadto w jego miejscu pracy działała skrzynka kontaktowa AK[21]. Po nadejściu frontu wschodniego w 1944 uruchomił browar w Zarszynie, którego został dyrektorem[8].

Zmarł 26 stycznia 1995 Sanoku[8]. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Centralnym w Sanoku w starej części przy ulicy Matejki. Był żonaty z Jadwigą (1922-2018)[8][22].

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Był autorem relacji z okresu, które posłużyły do napisania opracowań historycznych[23][24]. Historia aresztowania i uwięzienia Zygmunta Pankowskiego została obszernie opisana w rozdziale „Wsypa” w książce pt. Kryptonim „San”. Żołnierze sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944, autorstwa Andrzeja Brygidyna z 1992[25].

Na początku lat 90. był zwolennikiem nieznanych jeszcze publicznie wierszy poety Janusza Szubera, polecając je swojemu bratu Marianowi[26][27]. Za namową Janusza Szubera od lata 1994 nagrywał w wersji audio swoje wspomnienia z czasów lwowskich, które po ukończeniu przesłał Jerzemu Janickiemu[8].

Marian Pankowski określił swojego brata Zygmunta mianem wirtuoza sanockiej polszczyzny, zadedykował jemu powieść pt. Granatowy Goździk z 1972[28][29]. Inny sanocki poeta Janusz Szuber napisał wiersz pt. Żegnając Zygmunta P., opublikowany w tomiku poezji pt. Pan Dymiącego Zwierciadła z 1996[29][30]. Szuber nazwał Zygmunta Pankowskiego znakomitym gawędziarzem oraz wspaniałą postacią i niezwykłym człowiekiem[29][8]. Ciepło o Zygmuncie Pankowskim wypowiedział się także Waldemar Bałda w swojej książce pt. Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka z 2012[18].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 389 (poz. 173).
  2. ↑ a b c Gefängnis in Sanok. Księga więźniów śledczych 1940-1942 (zespół 134, sygn. 100). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 298 (poz. 371, 372).
  3. ↑ Księga Zmarłych 1946–1958 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 315 (poz. 18).
  4. ↑ Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 111. ISBN 978-83-935385-7-7.
  5. ↑ a b c Państwowe Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku. Katalog główny, rok 1921/22 (zespół 7, sygn. 82). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 76.
  6. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 386 (poz. 136).
  7. ↑ Księga małżeństw rz. kat. Sanok (1905–1912). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 60 (poz. 7).
  8. ↑ a b c d e f g h i Janusz Szuber. O Zygmuncie Pankowskim. „Tygodnik Sanocki”. Nr 28 (192), s. 6, 14 lipca 1995. 
  9. ↑ Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 25, 97, 111. ISBN 978-83-935385-7-7.
  10. ↑ XLIII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1929/30. Sanok: 1930, s. 18, 24.
  11. ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2021-07-04]. (pol.).
  12. ↑ a b c Brygidyn. San 1992 ↓, s. 127.
  13. ↑ Paweł Sawicki. Czy Marian Pankowski jest pisarzem pornograficznym. „Acta Pancoviana”. Tom 2, s. 71, Grudzień 1999. Miejska Biblioteka Publiczna im Grzegorza z Sanoka w Sanoku. 
  14. ↑ Brygidyn. San 1992 ↓, s. 128.
  15. ↑ Brygidyn. San 1992 ↓, s. 129, 131, 132, 138.
  16. ↑ Brygidyn. San 1992 ↓, s. 131, 136, 138.
  17. ↑ Brygidyn. San 1992 ↓, s. 140.
  18. ↑ a b Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 50. ISBN 978-83-935385-7-7.
  19. ↑ Brygidyn. San 1992 ↓, s. 159.
  20. ↑ Brygidyn. San 1992 ↓, s. 160.
  21. ↑ Brygidyn. San 1992 ↓, s. 163.
  22. ↑ Janusz Szuber. Pozostaną w pamięci. Jadwiga Pankowska. „Tygodnik Sanocki”. Nr 25 (1379), s. 2, 22 czerwca 2018. 
  23. ↑ Brygidyn. San 1992 ↓, s. 257, 261, 262, 265, 266, 270, 272, 273, 277.
  24. ↑ Andrzej Brygidyn: W latach powojennych. W: Sanok. Dzieje miasta. Kraków: Secesja, 1995, s. 754, 756, 763, 769, 770. ISBN 83-86077-57-3.
  25. ↑ Brygidyn. San 1992 ↓, s. 127-140.
  26. ↑ Janina Lewandowska. „Są takie szuflady. Raz na sto lat...”. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 3. Jubileusz Janusza Szubera, s. 67, 2003. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  27. ↑ Jakubowska-Ożóg 2019 ↓, s. 147.
  28. ↑ Janusz Szuber. Marian Pankowski. 60-lecie debiutu literackiego. „Acta Pancoviana”. Tom 2, s. 3, Grudzień 1999. Miejska Biblioteka Publiczna im Grzegorza z Sanoka w Sanoku. 
  29. ↑ a b c Janusz Szuber: Pan Dymiącego Zwierciadła. Sanok: 1996, s. 55-56. ISBN 83-905046-1-8.
  30. ↑ Jakubowska-Ożóg 2019 ↓, s. 144-145.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zygmunt_Pankowski&oldid=71921344”