Złotopiór żółtodzioby
| Galbula albirostris[1] | |||
| Latham, 1790 | |||
.jpg) Samiec złotopióra żółtodziobego w Presidente Figueiredo, stan Amazonas, Brazylia | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
złotopiór żółtodzioby | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 Zasięg występowania podgatunku nominatywnego | |||
Złotopiór żółtodzioby[4] (Galbula albirostris) – gatunek małego ptaka z rodziny złotopiórów (Galbulidae). Występuje w północnej i północno-zachodniej części Ameryki Południowej – w Brazylii, Kolumbii, Ekwadorze, Gujanie Francuskiej, Gujanie, Peru, Surinamie i Wenezueli[3][5]. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Taksonomia i systematyka
[edytuj | edytuj kod]Złotopiór żółtodzioby został umieszczony w swoim własnym rodzaju, Pslilpornis, na początku XX wieku; rodzaj ten został włączony do Galbula w połowie wieku. On i złotopiór niebieskoszyi (Galbula cyanicollis) zostały później uznane za konspecyficzne (należące do tego samego gatunku), ale od około 1974 roku traktuje się je jako supergatunek[6].
Zwykle wyróżnia się dwa podgatunki złotopióra żółtodziobego[4][7][8]:
- G. a. albirostris Latham, 1790 – złotopiór żółtodzioby[4] – podgatunek nominatywny
- G. a. chalcocephala Deville, 1849 – złotopiór purpurowogłowy[4]
Złotopiór purpurowogłowy może stanowić odrębny gatunek (i tak jest np. klasyfikowany przez IUCN[5][9]), ale potwierdzenie tego wymaga dalszych badań[6].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Nominatywny złotopiór żółtodzioby ma 18 do 21 cm długości i waży 16 do 24 g. Czubek głowy samca jest błyszcząco miedziany lub purpurowy, a reszta górnych części ciała jest szmaragdowo zielona. Podbródek jest płowy, gardło białe, a reszta spodniej części ciała jest blado rudo-cynamonowa. Samica ma jaśniejsze części ciała i rudo-płowy gardło[7].
Podgatunek G. a. chalcocephala również ma 18 do 21 cm długości i waży od 16,9 do 22,9 g. W porównaniu do podgatunku nominatywnego jego czubek głowy jest brązowozielony, a grzbiet ciemniejszy, brązowozielony. Podbródek jest ciemniejszy, a rudo-cynamonowa barwa spodniej części ciała jest bogatsza. Gardło samca jest takie samo białe, ale u samicy jest rudo-cynamonowe[7].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Oba podgatunki złotopióra żółtodziobego występują na wschód od Andów i na północ od Amazonki. Podgatunek nominatywny występuje od departamentu Vaupés we wschodniej Kolumbii przez południową i wschodnią Wenezuelę do regionu Gujana i na południe do północnej Brazylii. G. a. chalcocephala występuje wzdłuż górnego biegu rzeki Orinoko w południowej Wenezueli na południe przez południowo-wschodnią Kolumbię, wschodni Ekwador i zachodnią Brazylię do północno-wschodniego Peru[7].
Preferowane siedliska obu podgatunków nieco się różnią. Podgatunek nominatywny zamieszkuje lasy terra firme, várzea i igapó, zarówno pierwotne, jak i wtórne. W przeciwieństwie do wielu innych złotopiórów, występuje głównie wewnątrz lasu, a nie na jego skraju, ale często odwiedza polany i wywrócone drzewa. Można go również znaleźć w lasach galeriowych i piaszczystych lasach nadmorskich. Chociaż odnotowano go na wysokości do 1300 m, zwykle występuje poniżej 900 m. Ogólnie rzecz biorąc, G. a. chalcocephala ma podobne wymagania, ale w Ekwadorze i Peru wydaje się występować tylko w lasach terra firme. Odnotowano go na wysokości do 400 m w Ekwadorze i do 800 m w Peru[7].
Zachowanie
[edytuj | edytuj kod]Pożywienie
[edytuj | edytuj kod]Dieta złotopióra żółtodziobego składa się z szerokiej gamy owadów. Gniazduje na odsłoniętych gałęziach w koronach drzew, zazwyczaj w parach, i stamtąd wyskakuje, aby złapać lecącą zdobycz. Dołącza również do stad żerujących mieszanych gatunków[7].
Rozród
[edytuj | edytuj kod]Nory gniazdowe nominatywnego złotopióra żółtodziobego zostały znalezione w gniazdach termitów nadrzewnych i zakłada się, że podobnie jak większość innych złotopiórów gnieździ się on również w ziemnych skarpach. W regionie Gujana gniazdowanie przypada na porę suchą (od czerwca do listopada). W zniesieniu dwa jaja. Nic nie wiadomo o fenologii lęgów G. a. chalcocephala[7].
Status zagrożenia
[edytuj | edytuj kod]Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2014 roku klasyfikuje złotopióry żółtodziobego i purpurowogłowego jako osobne gatunki i oba zalicza do kategorii najmniejszej troski (least concern – LC). Liczebność ich populacji nie została oszacowana, ale ptaki te opisywane są jako rzadkie (uncommon)[3][5]. Jednakże prawdopodobnie są wrażliwe na wylesianie i inne formy niszczenia siedlisk[7], w związku z tym trend liczebności populacji oceniany jest jako spadkowy[3][5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Galbula albirostris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b D. Lepage, Yellow-billed Jacamar Galbula albirostris, [w:] Avibase [online] [dostęp 2023-11-24] (ang.).
- ↑ a b c d Galbula albirostris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c d Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Galbulidae Vigors, 1825 - złotopióry - Jacamars (Wersja: 2015-09-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-11-24].
- ↑ a b c d Galbula chalcocephala, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2023-11-24] (ang.).
- ↑ a b Remsen i inni, A classification of the bird species of South America [online], South American Classification Committee. American Ornithological Society, 4 listopada 2023 (ang.).
- ↑ a b c d e f g h J. del Hoyo i inni, Yellow-billed Jacamar (Galbula albirostris), version 1.0, [w:] Birds of the World (red. S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020, DOI: 10.2173/bow.yebjac1.01 [dostęp 2023-11-24] (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.2). [dostęp 2023-11-24]. (ang.).
- ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 7 [online], grudzień 2022 [dostęp 2023-11-24].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).