Porcelanka
 Nemophila menziesii | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
porcelanka | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Nemophila Nuttall J. Acad. Nat. Sci. Philadelphia 2: 179. Dec 1821. Nuttall in W. Barton, Fl. N. Amer. 2: 71. Jul-Dec 1822[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
N. phacelioides Nuttall[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Porcelanka[5][6], nemofila[7] (Nemophila) – rodzaj roślin należący do rodziny faceliowatych (Hydrophyllaceae). Obejmuje 13[8][9] do 19[10] gatunków. Rośliny te występują najczęściej w zaroślach i widnych lasach Ameryki Północnej, zwłaszcza w Kalifornii, gdzie spotkać można 8 gatunków (pozostałe rosną dalej na północ). Niektóre z porcelanek uprawiane są jako jednoroczne, szybko rosnące rośliny ozdobne, przy czym najbardziej popularna w uprawie jest porcelanka Menziesa, zwana także błękitną[9]. Walorem są jasne, szeroko rozpostarte kwiaty[11].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Rośliny jednoroczne osiągające do 20 cm wysokości, zwykle o pędach ścielących się i podnoszących się na końcach[9].
- Liście
- Naprzeciwległe, pierzasto klapowane lub podzielone[9].
- Kwiaty
- O średnicy do ok. 1 cm, koloru niebieskiego, fioletowego, białego lub czarniawego, czasem z plamkami. Działek kielicha jest 5, zrośniętych tylko u nasady, z rozpostartymi przydatkami. Płatki korony także w liczbie 5 zrośnięte są u nasady w krótką, szeroką rurkę, poza tym szeroko rozpostarte, z zaokrąglonymi łatkami. Pręciki w liczbie 5, równej długości, zwykle dłuższe od rurki korony, ich nitki są owłosione, pylniki także są wydłużone. Zalążnia górna, dwukomorowa, z pojedynczą szyjką słupka podobnie długą jak pręciki[9].
- Owoce
- Torebki zawierające od jednego do 20 siateczkowatych na powierzchni lub dziobatych nasion[9].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj z rodziny faceliowatych Hydrophyllaceae, ewentualnie w zależności od ujęcia jej pozycji systematycznej – z podrodziny Hydrophylloideae w obrębie rodziny ogórecznikowatych Boraginaceae[4].
- Nemophila aphylla (L.) Brummitt
- Nemophila breviflora A. Gray
- Nemophila heterophylla Fisch. & C.A. Mey.
- Nemophila kirtleyi L.F. Hend.
- Nemophila maculata Benth. ex Lindl. – porcelanka plamista
- Nemophila menziesii Hook. & Arn. – porcelanka Menziesa, p. błękitna
- Nemophila microcalyx (Nutt.) Fisch. & C.A. Mey.
- Nemophila parviflora Douglas ex Benth.
- Nemophila pedunculata Douglas ex Benth.
- Nemophila phacelioides Nutt.
- Nemophila pulchella Eastw.
- Nemophila spatulata Coville
- Nemophila triloba Thieret
Zastosowanie i uprawa[edytuj | edytuj kod]
Rośliny zalecane są do sadzenia na rabatach, w kwietnikach oraz w skrzynkach balkonowych[12][11]. Polecane są zwłaszcza w te miejsca ogrodów, gdzie rosną cebulowe rośliny wiosenne – szybko rozwijające się kobierce porcelanek pozwalają zakryć obumierające liście roślin wchodzących w tym czasie w okres spoczynku[12].
Porcelanki najlepiej rosną w miejscach nasłonecznionych lub w półcieniu, na podłożu przepuszczalnym i wilgotnym. Regularne nawadnianie pozwala wydłużyć kwitnienie[11]. Na glebach słabo przepuszczalnych, duża wilgotność powoduje jednak szybkie zamieranie roślin[12]. Rośliny rozmnaża się z nasion wysiewanych do gruntu jesienią[11] lub w marcu i kwietniu. Siewki wymagają ochrony przed ewentualnymi mrozami. Dwukrotny wysiew w odstępie dwóch tygodni pozwala uzyskać rośliny wchodzące w pełnię kwitnienia w różnym czasie i przez to wydłużyć kwitnienie. Można je też powtórzyć, skracając rośliny o połowę w końcu kwitnienia[12].
Ze względu na kruchość pędów rośliny nie powinny być narażone na silne wiatry i wydeptywanie (nie nadają się na obwódki ścieżek). Problemy w uprawie mogą sprawiać też mszyce[11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
- ↑ a b Nemophila. [w:] Index Nominum Genericorum [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-01-01].
- ↑ a b Genus: Nemophila Nutt.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-01-01].
- ↑ a b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 119. ISBN 978-83-925110-5-2.
- ↑ Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 211-212. ISBN 83-7079-779-2.
- ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- ↑ a b Nemophila. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-01-01].
- ↑ a b c d e f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 248. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 619, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b c d e Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, s. 598, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
- ↑ a b c d Rośliny ogrodowe. Jednoroczne i cebulowe. Warszawa: Hachette Livre Polska Sp. z o.o., 2004, s. 197. ISBN 83-7184-368-2.