Związek zgody

Związek zgody (kongruencja) – połączenie wyrazu określającego z wyrazem określanym, w którym oba wyrazy zgadzają się w rodzaju, liczbie i przypadku^[1].

Między podmiotem (wyjąwszy przypadek podmiotu logicznego) a orzeczeniem (związek główny) zawsze występuje związek zgody – jest to zazwyczaj zgoda w stosunku do liczby^[1], np. przestępcy kradną. Związek zgody zachodzi między rzeczownikami a określającymi je wyrazami, takimi jak przymiotniki, czy liczebniki, dlatego też pytaniami pomocnymi w ustalaniu związku zgody między wyrazami są pytania przydawki: (jaki?), (który?) itp., lecz nie (czyj?) – pytanie przydawki, która łączy się z wyrazem w związku rządu.

Przykład[edytuj | edytuj kod]

czarny kot – kot jest rodzaju męskiego (nieosobowego żywotnego), więc aby wyrażenie było składniowo poprawne (tj. aby przymiotnik czarny opisywał kota), wyraz czarny musi przybrać tę samą formę co wyraz kot.

Odmiana przez przypadki[edytuj | edytuj kod]

M. kto? co? – czarny kot
D. kogo? czego? – czarnego kota
C. komu? czemu? – czarnemu kotu
B. kogo? co? – czarnego kota
N. z kim? z czym? – czarnym kotem
Msc. o kim? o czym? – czarnym kocie
W. brak pytania – czarny kocie^[2]

Związek zgody a części mowy[edytuj | edytuj kod]

podmiot (poza logicznym) + orzeczenie, np. rower stał
rzeczownik + przymiotnik, np. kolorowe kredki; czerwony samochód
rzeczownik + zaimek przymiotny, np. mój długopis;
rzeczownik + imiesłów przymiotnikowy (czynny lub bierny); np. przechodzone ubranie, błyszczący kamień
rzeczownik pospolity + rzeczownik własny, np. miasto Koło^[3].