Łowczyk rudobrewy

Łowczyk rudobrewy
	Todiramphus gambieri
	(Oustalet, 1895)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Nadrząd	ptaki neognatyczne
Rząd	kraskowe
Rodzina	zimorodkowate
Podrodzina	łowce
Rodzaj	Todiramphus
Gatunek	łowczyk rudobrewy
Synonimy
	Todirhamphus gambieri (Oustalet, 1895); Halcyon gambieri Oustalet, 1895; Todiramphus gambierei gambierei (Oustalet, 1895);
	Todirhamphus gambieri (Oustalet, 1895); Halcyon gambieri Oustalet, 1895; Todiramphus gambierei gambierei (Oustalet, 1895);
Podgatunki
	T. g. gambieri (Oustalet, 1895); T. g. gertrudae Murphy, 1924;
	T. g. gambieri (Oustalet, 1895); T. g. gertrudae Murphy, 1924;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; krytycznie zagrożony
	Systematyka w Wikispecies

Łowczyk rudobrewy^[4], łowiec rudobrewy^[5] (Todiramphus gambieri) – gatunek małego ptaka z rodziny zimorodkowatych (Alcedinidae). Jest endemitem atolu Niau w archipelagu Tuamotu (Polinezja Francuska). W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek krytycznie zagrożony (CR, ang. Critically Endangered)^[3].

Systematyka

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1895 roku Émile Oustalet w „Nouvelles Archives du Muséum d’Histoire Naturelle de Paris”. Autor nadał mu nazwę Halcyon Gambieri, a jako miejsce typowe wskazał wyspę Mangareva w grupie Wysp Gambiera^[6]. Obecnie gatunek zaliczany jest do rodzaju Todiramphus^[4]^[7]^[8]^[9]^[10]. Na podstawie badań molekularnych Andersen et al. (2015, 2018) łowczyk rudobrewy jest blisko spokrewniony z łowczykiem rdzawoszyim (T. ruficollaris), łowczykiem polinezyjskim (T. veneratus), łowczykiem maskowym (T. godeffroyi) i łowczykiem białobrewym (T. tutus)^[11]^[12].

Wyróżnia się dwa podgatunki T. gambieri^[7]^[8]^[9]:

T. g. gambieri (Oustalet, 1895) – łowczyk rudobrewy, uznawany za wymarły (EX, ang. Extinct)^[4]^[13],
T. g. gertrudae Murphy, 1924 – łowczyk płowogłowy^[4].

Niektórzy autorzy proponują uznanie tych taksonów za osobne gatunki^[4]^[7].

Etymologia

Todiramphus: rodzaj Todus Brisson, 1760 (płaskodziobek); gr. ῥαμφος rhamphos „dziób”^[14].
gambieri: od Wysp Gambiera, których nazwa pochodzi od nazwiska admirała Jamesa Gambiera, 1. barona Gambier (1756–1833), jednego z fundatorów wyprawy, która w 1797 roku odkryła ten archipelag^[15].

Morfologia

Opis dotyczy podgatunku T. g. gertrudae. Mały ptak o dużym, szerokim u nasady, czarnym dziobie, którego górna część jest nieco jaśniejsza, na żuchwie, od spodu dzioba wyraźne przebarwienie w kolorze od bladoróżowawego poprzez bladomorelowy do żółtego. Nogi i stopy czarne. Tęczówki ciemnobrązowe. Nie występuje dymorfizm płciowy. Dorosłe ptaki mają płowożółtą głowę i szyję, szczyt głowy niebieski o zróżnicowanym zasięgu, od niewielkiej plamki do niewielkiej czapeczki. Od dzioba pod okiem i za nim rozciąga się lekko widoczna niebieska linia. Górne części ciała niebieskie lub zielononiebieskie z ciemniejszymi, przechodzącymi w fioletowe przebarwieniami na skrzydłach i ogonie. Dolne części ciała: podgardle, gardło, piersi, brzuch i pokrywy podogonowe od bladopomarańczowych do kremowych. Osobniki młodociane nie zostały opisane. Długość ciała 20 cm^[7].

Zasięg występowania

Jedyny znany okaz podgatunku T. g. gambieri został złapany na wyspie Mangareva w grupie Wysp Gambiera; podgatunek ten wymarł prawdopodobnie przed 1922 rokiem^[6]^[7]. Natomiast podgatunek T. g. gertrudae łowczyka rudobrewego obecnie występuje tylko na atolu Niau w archipelagu Tuamotu. Jego zasięg występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje tylko 60 km²^[16].

Ekologia

Głównym habitatem łowczyka rudobrewego są tereny zadrzewione, plantacje kokosów, ogrody. Czasami spotykany jest w lasach. Długość pokolenia jest określana na 4,8 roku^[16]. Dieta tego gatunku jest zróżnicowana, składa się głównie z owadów, w tym chrząszczy i ich larw oraz małych jaszczurek i niewielkich ryb, które łowi w basenach rafowych w czasie odpływu^[7].

Rozmnażanie

Niewiele wiadomo na temat rozmnażania i gniazdowania tego gatunku. Składanie jaj ma miejsce we wrześniu, prawdopodobnie także w okresie maj–czerwiec. Gniazda znajdowane są w dziuplach w pniach martwych drzew kokosowych; raport o gnieździe składającym się z trawy i łodyg umieszczonym na palmie kokosowej wymaga potwierdzenia^[7].

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN łowczyk rudobrewy od 2005 roku jest uznawany za gatunek krytycznie zagrożony (CR, ang. Critically Endangered), a jego liczebność jest obecnie szacowana na około 90 dorosłych osobników^[3]^[16].

Przypisy

↑ Todiramphus gambieri, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Denis Lepage: Tuamotu Kingfisher Todiramphus gambieri (Oustalet, J-FÉ 1895). Avibase. [dostęp 2023-06-04]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Todiramphus gambieri, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: ALCEDINIDAE Rafinesque, 1815 - ZIMORODKOWATE - KINGFISHERS (wersja: 2023-04-08). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-06-04].
↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 163, 1999.
↑ ^a ^b ÉmileÉ. Oustalet ÉmileÉ., Les Mammifères et les Oiseaux des Iles Mariannes, „Nouvelles Archives du Muséum d'Histoire Naturelle de Paris”, seria 3, t. 7, Paryż 1895, s. 182 (fr.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g P.F. Woodall, Eduardo de Juana & Christopher J. Sharpe: Tuamotu Kingfisher Todiramphus gambieri, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. B.K. Keeney) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-06-08]. (ang.).
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Rollers, ground rollers, kingfishers. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-06-04]. (ang.).
↑ ^a ^b Alan P.A.P. Peterson Alan P.A.P., CORACIIFORMES, Wersja 4.013 (2021-11-24) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2023-06-08] (ang.).
↑ Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 6: Mousebirds to Hornbills. Barcelona: Lynx Edicions, 2001, s. 225. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
↑ Michael J. Andersen, Jenna M. McCullough, William M. Mauck III, Brian Tilston Smith & Robert G. Moyle. Rapid diversification and secondary sympatry in Australo-Pacific kingfishers (Aves: Alcedinidae: Todiramphus). „Royal Society Open Science”. 2 (2), s. 140375, 2015. (ang.).
↑ Michael J. Andersen, Hannah T. Shult, Alice Cibois, Jean-Claude Thibault, Christopher E. Filardi & Robert G. Moyle. A phylogeny of kingfishers reveals an Indomalayan origin and elevated rates of diversification on oceanic islands. „Journal of Biogeography”. 45, s. 269–281, 2018. (ang.).
↑ P.F. Woodall & Guy M. Kirwan: Chattering Kingfisher Todiramphus tutus, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-05-27]. (ang.).
↑ Todiramphus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-04-29] (ang.).
↑ gambieri, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-06-08] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Tuamotu Kingfisher Todiramphus gambieri. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-06-08]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Todiramphus gambieri, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[AviBase-2] Denis Lepage: Tuamotu Kingfisher Todiramphus gambieri (Oustalet, J-FÉ 1895). Avibase. [dostęp 2023-06-04]. (ang.).

[iucn-3] Todiramphus gambieri, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: ALCEDINIDAE Rafinesque, 1815 - ZIMORODKOWATE - KINGFISHERS (wersja: 2023-04-08). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-06-04].

[mc-5] P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 163, 1999.

[Pierwszy-6] ÉmileÉ. Oustalet ÉmileÉ., Les Mammifères et les Oiseaux des Iles Mariannes, „Nouvelles Archives du Muséum d'Histoire Naturelle de Paris”, seria 3, t. 7, Paryż 1895, s. 182 (fr.).

[botw-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g P.F. Woodall, Eduardo de Juana & Christopher J. Sharpe: Tuamotu Kingfisher Todiramphus gambieri, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. B.K. Keeney) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-06-08]. (ang.).

[ioc-8] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Rollers, ground rollers, kingfishers. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-06-04]. (ang.).

[Zoon-9] Alan P.A.P. Peterson Alan P.A.P., CORACIIFORMES, Wersja 4.013 (2021-11-24) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2023-06-08] (ang.).

[HBW_06-10] Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 6: Mousebirds to Hornbills. Barcelona: Lynx Edicions, 2001, s. 225. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).

[Andersen-11] Michael J. Andersen, Jenna M. McCullough, William M. Mauck III, Brian Tilston Smith & Robert G. Moyle. Rapid diversification and secondary sympatry in Australo-Pacific kingfishers (Aves: Alcedinidae: Todiramphus). „Royal Society Open Science”. 2 (2), s. 140375, 2015. (ang.).

[Andersen2-12] Michael J. Andersen, Hannah T. Shult, Alice Cibois, Jean-Claude Thibault, Christopher E. Filardi & Robert G. Moyle. A phylogeny of kingfishers reveals an Indomalayan origin and elevated rates of diversification on oceanic islands. „Journal of Biogeography”. 45, s. 269–281, 2018. (ang.).

[botw2-13] P.F. Woodall & Guy M. Kirwan: Chattering Kingfisher Todiramphus tutus, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-05-27]. (ang.).

[14] Todiramphus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-04-29] (ang.).

[15] gambieri, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-06-08] (ang.).

[birdlife-16] Tuamotu Kingfisher Todiramphus gambieri. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-06-08]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]