Rasa a inteligencja: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
rozwinięcie tematu wyników empirycznych
Linia 13: Linia 13:
Flynn stwierdza ponadto, opisując [[Efekt Flynna|efekt nazwany jego imieniem]]: „Dane z 14 krajów pokazują wzrost IQ od 5 do 25 punktów w ciągu jednego pokolenia. Niektóre z największych przyrostów notuje się w testach neutralnych kulturowo, i testach inteligencji płynnej. Dane z Norwegii pokazują, że w jednym kraju mogą wystąpić wzrosty wyników w testach neutralnych kulturowo, przy jednoczesnych stratach w pozostałych testach. Dane z Holandii dowodzą istnienia nieznanych czynników środowiskowych o takiej sile, że obejmują zysk 15 z 20 punktów wzrostu. Hipoteza wyjaśniająca, która najlepiej pasuje do tych rezultatów, jest taka, że testy IQ nie mierzą inteligencji, lecz raczej korelują z czynnikiem w pewnym stopniu powiązanym z inteligencją. Ta hipoteza może również wyjaśnić rozbieżne trendy w innych testach poznawczych, jak zestawienie wzrostów w wynikach IQ i spadków wyników SAT w Stanach Zjednoczonych.”<ref>{{Cytuj|autor=James R. Flynn|tytuł=Massive IQ gains in 14 nations: What IQ tests really measure.|czasopismo=Psychological Bulletin|data=1987-03-01|data dostępu=2017-01-05|wydanie=2|s=171–191|doi=10.1037//0033-2909.101.2.171|url=https://www.researchgate.net/publication/280685525_Massive_IQ_gains_in_14_nations_What_IQ_tests_really_measure}}</ref>
Flynn stwierdza ponadto, opisując [[Efekt Flynna|efekt nazwany jego imieniem]]: „Dane z 14 krajów pokazują wzrost IQ od 5 do 25 punktów w ciągu jednego pokolenia. Niektóre z największych przyrostów notuje się w testach neutralnych kulturowo, i testach inteligencji płynnej. Dane z Norwegii pokazują, że w jednym kraju mogą wystąpić wzrosty wyników w testach neutralnych kulturowo, przy jednoczesnych stratach w pozostałych testach. Dane z Holandii dowodzą istnienia nieznanych czynników środowiskowych o takiej sile, że obejmują zysk 15 z 20 punktów wzrostu. Hipoteza wyjaśniająca, która najlepiej pasuje do tych rezultatów, jest taka, że testy IQ nie mierzą inteligencji, lecz raczej korelują z czynnikiem w pewnym stopniu powiązanym z inteligencją. Ta hipoteza może również wyjaśnić rozbieżne trendy w innych testach poznawczych, jak zestawienie wzrostów w wynikach IQ i spadków wyników SAT w Stanach Zjednoczonych.”<ref>{{Cytuj|autor=James R. Flynn|tytuł=Massive IQ gains in 14 nations: What IQ tests really measure.|czasopismo=Psychological Bulletin|data=1987-03-01|data dostępu=2017-01-05|wydanie=2|s=171–191|doi=10.1037//0033-2909.101.2.171|url=https://www.researchgate.net/publication/280685525_Massive_IQ_gains_in_14_nations_What_IQ_tests_really_measure}}</ref>


Psychologowie tacy jak Lynn, Vahannen, Rindermann i Baumeister uważają jednak, że występują różnice między krajami i grupami etnicznymi, i publikują badania które wskazują na istnienie takich różnic<ref>{{Cytuj|autor=Heiner Rindermann, Antonia E. E. Baumeister, Anne Gröper|tytuł=Cognitive abilities of Emirati and German engineering university students|czasopismo=Journal of Biosocial Science|data=2014-03-01|data dostępu=2017-01-05|issn=1469-7599|wydanie=2|s=199–213|doi=10.1017/S0021932013000266|pmid=23702355|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?Db=pubmed&Cmd=ShowDetailView&TermToSearch=23702355}}</ref><ref>{{Cytuj|autor=Heiner Rindermann, Luisa Falkenhayn, Antonia E. E. Baumeister|tytuł=Cognitive ability and epistemic rationality: A study in Nigeria and Germany|czasopismo=Intelligence|data=2014-11-01|data dostępu=2017-01-05|wydanie=47|s=23–33|doi=10.1016/j.intell.2014.08.006|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S016028961400124X}}</ref><ref>{{Cytuj|tytuł=RACE DIFFERENCES IN INTELLIGENCE: A GLOBAL PERSPECTIVE - ProQuest|czasopismo=search.proquest.com|data dostępu=2017-01-05|opublikowany=search.proquest.com|url=http://search.proquest.com/openview/e28bf7bfb59ede603f55ae2fd6ed0175/1?pq-origsite=gscholar&cbl=1819504}}</ref>. Badacz Garret Jones także w pewnym stopniu skłania się do tej tezy, ale zwraca uwagę, że „IQ twojego kraju jest znacznie ważniejsze niż twoje własne IQ”<ref>{{Cytuj|autor=Stanford University Press|tytuł=Hive Mind: How Your Nation’s IQ Matters So Much More Than Your Own {{!}} Garett Jones|czasopismo=www.sup.org|data dostępu=2017-01-05|opublikowany=www.sup.org|url=http://www.sup.org/books/title/?id=23082}}</ref> – wiele procesów społecznych i gospodarczych ma charakter szeregowy, i gorsze osiągnięcia w krajach rozwijających się mogą wynikać z niepowodzeń pojedynczych elementów i instytucji, raczej niż szerokich, wrodzonych różnic etnicznych<ref>{{Cytuj|autor=Garett Jones|tytuł=The O-ring sector and the Foolproof sector: An explanation for skill externalities|czasopismo=Journal of Economic Behavior & Organization|data=2013-01-01|data dostępu=2017-01-05|wydanie=85|opis=Financial Sector Performance and Risk|s=1–10|doi=10.1016/j.jebo.2012.10.014|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0167268112002193}}</ref>.
Psychologowie tacy jak Lynn, Vahannen, Rindermann i Baumeister uważają jednak, że występują różnice między krajami i grupami etnicznymi, i publikują badania które wskazują na istnienie takich różnic w wybranych podgrupach<ref>{{Cytuj|autor=Heiner Rindermann, Antonia E. E. Baumeister, Anne Gröper|tytuł=Cognitive abilities of Emirati and German engineering university students|czasopismo=Journal of Biosocial Science|data=2014-03-01|data dostępu=2017-01-05|issn=1469-7599|wydanie=2|s=199–213|doi=10.1017/S0021932013000266|pmid=23702355|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?Db=pubmed&Cmd=ShowDetailView&TermToSearch=23702355}}</ref><ref>{{Cytuj|autor=Heiner Rindermann, Luisa Falkenhayn, Antonia E. E. Baumeister|tytuł=Cognitive ability and epistemic rationality: A study in Nigeria and Germany|czasopismo=Intelligence|data=2014-11-01|data dostępu=2017-01-05|wydanie=47|s=23–33|doi=10.1016/j.intell.2014.08.006|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S016028961400124X}}</ref><ref>{{Cytuj|tytuł=RACE DIFFERENCES IN INTELLIGENCE: A GLOBAL PERSPECTIVE - ProQuest|czasopismo=search.proquest.com|data dostępu=2017-01-05|opublikowany=search.proquest.com|url=http://search.proquest.com/openview/e28bf7bfb59ede603f55ae2fd6ed0175/1?pq-origsite=gscholar&cbl=1819504}}</ref>. Metodologia prac Lynna i Vahannena została skrytykowana, w szczególności za korzystanie przez nich z wybiórczych, nieaktualnych lub słabych pośrednich oszacowań IQ z osiągnięć dla wielu krajów<ref>{{Cytuj|autor=Susan M. Barnett, Wendy Williams|tytuł=National Intelligence and The Emperor's New Clothes.|czasopismo=PsycCRITIQUES|data=2004-08-01|data dostępu=2017-01-05|issn=1554-0138|wydanie=4|s=389–396|doi=10.1037/004367|url=https://www.researchgate.net/publication/232553964_National_Intelligence_and_The_Emperor's_New_Clothes}}</ref><ref>{{Cytuj|autor=K. Richardson|tytuł=IQ and the Wealth of Nations|czasopismo=Heredity|data=2004-01-01|data dostępu=2017-01-05|issn=0018-067X|wydanie=4|s=359–360|doi=10.1038/sj.hdy.6800418|url=http://www.nature.com/hdy/journal/v92/n4/full/6800418a.html|język=en}}</ref><ref>{{Cytuj|autor=Denny Borsboom|tytuł=The attack of the psychometricians|czasopismo=Psychometrika|data=2017-01-05|data dostępu=2017-01-05|issn=0033-3123|wydanie=3|s=425–440|doi=10.1007/s11336-006-1447-6|pmid=19946599|pmc=2779444|url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2779444/}}</ref>. Badacz Garret Jones także w pewnym stopniu skłania się do tezy o istnieniu różnic genetycznych, ale zwraca uwagę, że „IQ twojego kraju jest znacznie ważniejsze niż twoje własne IQ”<ref>{{Cytuj|autor=Stanford University Press|tytuł=Hive Mind: How Your Nation’s IQ Matters So Much More Than Your Own {{!}} Garett Jones|czasopismo=www.sup.org|data dostępu=2017-01-05|opublikowany=www.sup.org|url=http://www.sup.org/books/title/?id=23082}}</ref> – wiele procesów społecznych i gospodarczych ma charakter szeregowy, i gorsze osiągnięcia w krajach rozwijających się mogą wynikać z niepowodzeń pojedynczych elementów i instytucji, raczej niż szerokich, wrodzonych różnic etnicznych<ref>{{Cytuj|autor=Garett Jones|tytuł=The O-ring sector and the Foolproof sector: An explanation for skill externalities|czasopismo=Journal of Economic Behavior & Organization|data=2013-01-01|data dostępu=2017-01-05|wydanie=85|opis=Financial Sector Performance and Risk|s=1–10|doi=10.1016/j.jebo.2012.10.014|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0167268112002193}}</ref>.


Ankieta prywatnych opinii 265 psychologów zajmujących się tą problematyką z 2016 r. wskazuje, że eksperci przypisują średnio ok. 17% różnic międzynarodowych wpływowi genetyki, a ok. 50% różnym czynnikom środowiskowym. Najważniejszymi czynnikami środowiskowymi na jaki wskazywali był dostęp do edukacji i zdrowie<ref>{{Cytuj|autor=Heiner Rindermann, David Becker, Thomas R. Coyle|tytuł=Survey of Expert Opinion on Intelligence: Causes of International Differences in Cognitive Ability Tests|czasopismo=Educational Psychology|data=2016-01-01|data dostępu=2017-01-05|s=399|doi=10.3389/fpsyg.2016.00399|pmid=27047425|pmc=4804158|url=http://journal.frontiersin.org/article/10.3389/fpsyg.2016.00399/full#B22}}</ref>.
Ankieta prywatnych opinii 265 psychologów zajmujących się tą problematyką z 2016 r. wskazuje, że eksperci przypisują średnio ok. 17% różnic międzynarodowych wpływowi genetyki, a ok. 50% różnym czynnikom środowiskowym. Najważniejszymi czynnikami środowiskowymi na jaki wskazywali był dostęp do edukacji i zdrowie<ref>{{Cytuj|autor=Heiner Rindermann, David Becker, Thomas R. Coyle|tytuł=Survey of Expert Opinion on Intelligence: Causes of International Differences in Cognitive Ability Tests|czasopismo=Educational Psychology|data=2016-01-01|data dostępu=2017-01-05|s=399|doi=10.3389/fpsyg.2016.00399|pmid=27047425|pmc=4804158|url=http://journal.frontiersin.org/article/10.3389/fpsyg.2016.00399/full#B22}}</ref>.

Wersja z 23:58, 5 sty 2017

Rasa a inteligencja – zagadnienie hipotetycznej zależności różnic intelektualnych ludzi należących do różnych ras.

Teorie o hipotetycznej zależności pomiędzy rasą człowieka a inteligencją były przedmiotem spekulacji i debaty od XVI wieku. Współczesna debata skupia się na naturze, źródłach i ważności (lub braku ważności) etnicznych różnic w wynikach testów inteligencji i innych testach umiejętności intelektualnych, a także czy rasa to pojęcie mające znaczenie w biologii, poza jego korelacją z członkostwem w poszczególnych grupach etnicznych. Tak więc jedną z podstaw do zrozumienia debaty jest pytanie o relatywne znaczenie wpływu wrodzonej natury, fizycznego środowiska życia oraz wychowania na grupowe różnice w zdolnościach rozwiązywania kulturalnie- i fizyczne uwarunkowanych testów. Stawia się również pytanie o użyteczność takich badań i wszelkich hipotez lub generalizacji z nimi związanych.

Wyniki empiryczne

Po kontrowersjach związanych z publikacją książki popularnonaukowej The Bell Curve, najważniejsze światowe towarzystwo psychologiczne – Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego – opublikowało w 1996 i 2012 r. raporty zespołów ekspertów, obejmujące przegląd aktualnej wiedzy naukowej, które kwestionują tezy o istnieniu udowodnionych, wrodzonych różnic w inteligencji pomiędzy różnymi grupami etnicznymi i płciowymi[1][2].

Wskazuje się w nich na to, że badania dziedziczności inteligencji (mierzonej testami IQ) przedstawiają skomplikowany obraz, w którym bardzo dużą rolę gra interakcja pomiędzy genami a środowiskiem, raczej niż każdy z tych czynników w izolacji. Ilustrują to badania adopcyjne: różne środowiska cechują się dramatycznie różnymi warunkami i rezultatami. Ponadto, od pierwszego opracowania testu IQ bezustannie obserwuje się efekt Flynna – wzrost wyników IQ w kolejnych pokoleniach, oraz zmniejszanie się różnic między krajami rozwijającymi się a rozwiniętymi. Różnice „rasowe” nie są wbrew popularnonaukowym doniesieniom wcale dobrze udokumentowane, i są często ekstrapolowane z miar osiągnięć, takich jak wyniki testów szkolnych, a nie bardziej naukowych narzędzi psychometrycznych. Zdaniem autorów jest to obserwacja spójna z wyjaśnieniem różnic w większości przez czynniki środowiskowe i kulturowe. Są one niewielkie w wieku przedszkolnym, i rosną dopiero później. Różnice są też coraz mniejsze w każdym kolejnym pokoleniu. Istnieją niekonkluzywne dowody, że niezależnie od tego czy ma się bardziej lub mniej „europejski” genotyp, w testach inteligencji traci się statystycznie przez sam odcień skóry. Jest to spójne z badaniami zjawiska zagrożenia stereotypem. Rzekome różnice grupowe dotyczące osób pochodzących z Dalekiego Wschodu oraz Żydów również są słabo przebadane, i także występują raczej w osiągnięciach niż miarach predyspozycji, spójnie z obrazem efektu wynikającego z kultury a nie genetyki.[1][2]

Badania historyczno-ekonomiczne wskazują na to, że jeszcze dziś nadal silnie obecne są kulturowe i socjoekonomiczne czynniki dyskryminujące mniejszości, które mogą mieć wpływ na ich sukcesy i osiągnięcia[3]. Nadal występuje segregacja szkół, i nierówność dostępu do edukacji dla poszkodowanych mniejszości[4][5].

Flynn stwierdza ponadto, opisując efekt nazwany jego imieniem: „Dane z 14 krajów pokazują wzrost IQ od 5 do 25 punktów w ciągu jednego pokolenia. Niektóre z największych przyrostów notuje się w testach neutralnych kulturowo, i testach inteligencji płynnej. Dane z Norwegii pokazują, że w jednym kraju mogą wystąpić wzrosty wyników w testach neutralnych kulturowo, przy jednoczesnych stratach w pozostałych testach. Dane z Holandii dowodzą istnienia nieznanych czynników środowiskowych o takiej sile, że obejmują zysk 15 z 20 punktów wzrostu. Hipoteza wyjaśniająca, która najlepiej pasuje do tych rezultatów, jest taka, że testy IQ nie mierzą inteligencji, lecz raczej korelują z czynnikiem w pewnym stopniu powiązanym z inteligencją. Ta hipoteza może również wyjaśnić rozbieżne trendy w innych testach poznawczych, jak zestawienie wzrostów w wynikach IQ i spadków wyników SAT w Stanach Zjednoczonych.”[6]

Psychologowie tacy jak Lynn, Vahannen, Rindermann i Baumeister uważają jednak, że występują różnice między krajami i grupami etnicznymi, i publikują badania które wskazują na istnienie takich różnic w wybranych podgrupach[7][8][9]. Metodologia prac Lynna i Vahannena została skrytykowana, w szczególności za korzystanie przez nich z wybiórczych, nieaktualnych lub słabych pośrednich oszacowań IQ z osiągnięć dla wielu krajów[10][11][12]. Badacz Garret Jones także w pewnym stopniu skłania się do tezy o istnieniu różnic genetycznych, ale zwraca uwagę, że „IQ twojego kraju jest znacznie ważniejsze niż twoje własne IQ”[13] – wiele procesów społecznych i gospodarczych ma charakter szeregowy, i gorsze osiągnięcia w krajach rozwijających się mogą wynikać z niepowodzeń pojedynczych elementów i instytucji, raczej niż szerokich, wrodzonych różnic etnicznych[14].

Ankieta prywatnych opinii 265 psychologów zajmujących się tą problematyką z 2016 r. wskazuje, że eksperci przypisują średnio ok. 17% różnic międzynarodowych wpływowi genetyki, a ok. 50% różnym czynnikom środowiskowym. Najważniejszymi czynnikami środowiskowymi na jaki wskazywali był dostęp do edukacji i zdrowie[15].

Inteligencja jest dodatnio skorelowana z rozmiarem mózgu[16], który z kolei jest w pewnym stopniu dziedziczny[17]. Obecnie w środowisku naukowym przeważa jednak przekonanie, że między poszczególnymi rasami ludzkimi nie istnieją istotne statystycznie różnice w poziomie intelektualnym[18]. Obserwowane różnice w osiągnięciach mają być skutkiem tzw. zagrożenia stereotypem (ang. stereotype threat) – lęku przejawianego przez przedstawiciela stereotypizowanej grupy przed potwierdzeniem się stereotypu[19]

Zagrożenie stereotypem

Wyniki czarnoskórych studentów bez sytuacji zagrożenia stereotypem są znacznie lepsze, niż w sytuacji zagrożenia stereotypem.

Amerykańscy psychologowie postawili hipotezę mówiącą, że przedstawiciele stereotypizowanych grup odczuwają lęk przed podejmowaniem działań, które mogłyby potwierdzać stereotyp grupy. W przypadku Afroamerykanów istnieje stereotyp o ich niższych zdolnościach intelektualnych od Amerykanów pochodzenia europejskiego. Czarnoskórzy z obawy przed potwierdzeniem się tego stereotypu często rezygnują z edukacji, co poprzez mechanizm samospełniającej się przepowiedni sprawia, że Afroamerykanie stanowią grupę gorzej wykształconą. Jednocześnie wśród osób, które kontynuują edukację, zjawisko zagrożenia stereotypem stanowi czynnik paraliżujący i utrudniający osiąganie wysokich wyników szkolnych[19].

Psychologowie, aby sprawdzić powyższe tezy, przeprowadzili eksperyment, w którym mierzono zdolności poznawcze grupom biało- i czarnoskórych studentów. Jednocześnie połowie badanych powiedziano, że test ten ma na celu mierzenie ich zdolności, zaś drugiej połowie powiedziano, że badanie ma na celu dopracowanie testu od strony metodologicznej i nie wiąże się z oceną jakichkolwiek zdolności studentów.

Okazało się, że biali studenci osiągali takie same wyniki w obu grupach – ponieważ nie byli skrępowani obawami przed potwierdzeniem stereotypu. To samo dotyczy czarnoskórych studentów, którym powiedziano, że test nie bada ich zdolności: ich wyniki były takie same, jak u osób pochodzenia europejskiego.

Zgodnie z przypuszczeniami psychologów okazało się, że grupa czarnoskórych, którym powiedziano, że zostaną poddani badaniu zdolności, osiągnęła wyniki znacząco niższe od pozostałych. Jest to spowodowane negatywnym wpływem obawy przed potwierdzeniem się stereotypu. Na podstawie kolejnych eksperymentów stwierdzono, że im podczas badania bardziej zwracano uwagę na rasę, tym większy wprowadzono lęk i tym gorsze otrzymywano wyniki[19].

Zobacz też

  1. ↑ a b Richard E. Nisbett i inni, Intelligence: New findings and theoretical developments., „American Psychologist”, 2, 2012, s. 130–159, DOI: 10.1037/a0026699, ISSN 1935-990X [dostęp 2017-01-05].
  2. ↑ a b Intelligence: Knowns and unknowns., „American Psychologist”, 2, 1996, DOI: 10.1037/0003-066X.51.2.77, ISSN 1935-990X [dostęp 2017-01-05].
  3. ↑ Robert A. Margo, Historical Perspectives on Racial Economic Differences: A Summary of Recent Research, „NBER Reporter”, 22 grudnia 2004, ISSN 0276-119X [dostęp 2017-01-05].
  4. ↑ Collins i inni, Historical Perspectives on Racial Differences in Schooling in the United States, „NBER”, 16 czerwca 2003 [dostęp 2017-01-05].
  5. ↑ National Origin as Nurture Effect | EconLog | Library of Economics and Liberty [online] [dostęp 2017-01-05].
  6. ↑ James R. Flynn, Massive IQ gains in 14 nations: What IQ tests really measure., „Psychological Bulletin”, 2, 1987, s. 171–191, DOI: 10.1037//0033-2909.101.2.171 [dostęp 2017-01-05].
  7. ↑ Heiner Rindermann, Antonia E.E. Baumeister, Anne Gröper, Cognitive abilities of Emirati and German engineering university students, „Journal of Biosocial Science”, 2, 2014, s. 199–213, DOI: 10.1017/S0021932013000266, ISSN 1469-7599, PMID: 23702355 [dostęp 2017-01-05].
  8. ↑ Heiner Rindermann, Luisa Falkenhayn, Antonia E.E. Baumeister, Cognitive ability and epistemic rationality: A study in Nigeria and Germany, „Intelligence”, 47, 2014, s. 23–33, DOI: 10.1016/j.intell.2014.08.006 [dostęp 2017-01-05].
  9. ↑ RACE DIFFERENCES IN INTELLIGENCE: A GLOBAL PERSPECTIVE - ProQuest, search.proquest.com [dostęp 2017-01-05].
  10. ↑ Susan M. Barnett, Wendy Williams, National Intelligence and The Emperor's New Clothes., „PsycCRITIQUES”, 4, 2004, s. 389–396, DOI: 10.1037/004367, ISSN 1554-0138 [dostęp 2017-01-05].
  11. ↑ K. Richardson, IQ and the Wealth of Nations, „Heredity”, 4, 2004, s. 359–360, DOI: 10.1038/sj.hdy.6800418, ISSN 0018-067X [dostęp 2017-01-05] (ang.).
  12. ↑ Denny Borsboom, The attack of the psychometricians, „Psychometrika”, 3, 2017, s. 425–440, DOI: 10.1007/s11336-006-1447-6, ISSN 0033-3123, PMID: 19946599, PMCID: PMC2779444 [dostęp 2017-01-05].
  13. ↑ Stanford University Press, Hive Mind: How Your Nation’s IQ Matters So Much More Than Your Own | Garett Jones, www.sup.org [dostęp 2017-01-05].
  14. ↑ Garett Jones, The O-ring sector and the Foolproof sector: An explanation for skill externalities, „Journal of Economic Behavior & Organization”, 85, Financial Sector Performance and Risk, 2013, s. 1–10, DOI: 10.1016/j.jebo.2012.10.014 [dostęp 2017-01-05].
  15. ↑ Heiner Rindermann, David Becker, Thomas R. Coyle, Survey of Expert Opinion on Intelligence: Causes of International Differences in Cognitive Ability Tests, „Educational Psychology”, 2016, s. 399, DOI: 10.3389/fpsyg.2016.00399, PMID: 27047425, PMCID: PMC4804158 [dostęp 2017-01-05].
  16. ↑ McDaniel, Michael (2005). Big-brained people are smarter.
  17. ↑ THIRTY YEARS OF RESEARCH ON RACE DIFFERENCES IN COGNITIVE ABILITY American Psychological Association.
  18. ↑ Nęcka, E. (2005). Inteligencja. Gdańsk. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
  19. ↑ a b c The Effects of Stereotype Threat on the Standardized Test Performance of College Students J Aronson, CM Steele, MF Salinas, MJ Lustina – Readings About the Social Animal, 8th edition, E. Aronson.

Bibliografia

  • Aronson, E. i inni: Psychologia społeczna. Poznań: Zysk i S-ka, 2006.
  • Arthur Jensen: Thirty years of research on race differences in cognitive ability.
  • C. Steele, J. Aronson Stereotype threat and the intellectual test performance of African American, „Journal of Personality and Social Psychology” 69(5)/1994, s. 797-811

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rasa_a_inteligencja&oldid=48093392”