Góry Królowej Maud: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m Usunięto kategorię "Góry Antarktydy"; Dodano kategorię "Góry Transantarktyczne" za pomocą HotCat
popr./rozb. artu na podst. przypisów
Linia 1: Linia 1:
{{Pasmo górskie infobox
{{Pasmo górskie infobox
|nazwa = Góry Królowej Maud
|nazwa = Góry Królowej Maud
|inne nazwy =
|inne nazwy = ''Queen Maud Mountains''<br>''Dronning Mauds Fjell''
|grafika = MountFridtjofNansenAntarctica.jpg
|grafika = Axel Heiberg Glacier - Antarctica.JPG
|opis grafiki = Góry Królowej Maud, kolorowana fotografia
|opis grafiki = Góry Królowej Maud [[Lodowiec Axela Heiberga]] (1956–1957)
|kontynent = [[Antarktyda]]
|kontynent = [[Antarktyda]]
|państwo =
|państwo =
|najwyższy szczyt = [[Mount Kaplan]]
|najwyższy szczyt = [[Góra Kaplana]]
|długość =
|długość = 400 km
|powierzchnia = 92 800 km2
|powierzchnia =
|jednostka dominująca =
|jednostka dominująca =
|sąsiednie pasma =
|sąsiednie pasma =
|mapa =
|mapa =
|opis mapy =
|opis mapy =
|współrzędne =
|współrzędne = 86°00′S 160°00′E
|commons =
|commons = Category:Queen Maud Mountains
}}
}}
'''Góry Królowej Maud''' ([[język angielski|ang.]]: Queen Maud Mountains, [[język francuski|fr.]]: Chaîne de la Reine-Maud, [[język norweski|nor.]]: Dronning Mauds Fjell) – [[Antarktyda|antarktyczny]] [[łańcuch górski]] położony na [[Płaskowyż Polarny|Płaskowyżu Polarnym]], nad [[Morze Rossa|Morzem Rossa]]. Jest częścią [[Góry Transantarktyczne|Gór Transantarktycznych]]. Najwyższym szczytem Gór Królowej Maud jest [[Mount Kaplan]] o wysokości 4230 m [[n.p.m.]]<ref>{{Cytuj stronę | url = https://peakbagger.com/range.aspx?rid=813 | tytuł = Queen Maud Mountains | strony = peakbagger.com | język = en | data dostępu = 2020-05-05}}</ref>
'''Góry Królowej Maud'''{{odn|KSNG|2006|s=27}} ([[język angielski|ang.]] ''Queen Maud Mountains'', [[język norweski|nor.]] ''Dronning Mauds Fjell''){{odn|KSNG|2006|s=27}} [[pasmo górskie]] w [[Góry Transantarktyczne|Górach Transantarktycznych]] w [[Antarktyda Wschodnia|Antarktydzie Wschodniej]].


== Nazwa ==
== Nazwa ==
Szczyt nazwał [[Roald Amundsen]] w 1911 w czasie wyprawy na [[Biegun południowy|Biegun Południowy]] na cześć [[Norwegia|norweskiej]] królowej [[Maud (królowa Norwegii)|Maud]]<ref>{{Cytuj stronę | url = https://geonames.usgs.gov/apex/f?p=gnispq:5:0::NO::P5_ANTAR_ID:12256 | tytuł = Antarctica Detail | strony = geonames.usgs.gov | język = en | data dostępu = 2020-05-05}}</ref>. Pomimo nazwy szczyt nie leży na terenie [[Ziemia Królowej Maud|Ziemi Królowej Maud]].
Nazwany przez [[Roald Amundsen|Roalda Amundsena]] (1872–1928) na cześć [[Norwegia|norweskiej]] królowej [[Maud (królowa Norwegii)|Maud]] (1869–1938){{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer}}.

== Geografia ==
Góry Królowej Maud tworzą [[pasmo górskie]] w [[Góry Transantarktyczne|Górach Transantarktycznych]] w [[Antarktyda Wschodnia|Antarktydzie Wschodniej]]{{odn|Encyklopedia PWN}}, pomiędzy [[Lodowiec Beardmore’a|Lodowcem Beardmore’a]] a [[Reedy Glacier]]{{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer}}{{refn|grupa=uwaga|Fuare i Mensing (2010) podają, że Góry Królowej Maud leżą pomiędzy [[Lodowiec Shackletona|Lodowcem Shackletona]] a [[Reedy Glacier]], zob. {{odn|ref=nie|Faure|Mensing|2010|s=173}}.}}. Zajmują obszar między [[Morze Rossa|Morzem Rossa]] ([[Lodowiec Szelfowy Rossa|Lodowcem Szelfowym Rossa]]){{odn|Encyklopedia PWN}} a [[Płaskowyż Polarny|Płaskowyżem Polarnym]]{{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer}}, rozciągając się na przestrzeni 400 km{{odn|Faure|Mensing|2010|s=173}}.
W górach wyróżnia się m.in. następujące pasma i grzbiety: [[Barton Mountains]]{{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Barton Mountains}}, [[Bush Mountains]]{{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Bush Mountains}}, [[Gothic Mountains]]{{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Gothic Mountains}}, [[Hays Mountains]]{{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Hays Mountains}}, [[Herbert Range]]{{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Herbert Range}}, [[Hughes Range]]{{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Hughes Range}}, [[La Gorce Mountains]]{{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – La Gorce Mountains}}, [[Prince Olav Mountains]]{{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Prince Olav Mountains}}, [[Quarles Range]]{{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Quarles Range}} i [[Tapley Mountains]]{{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Tapley Mountains}}.

Pasmo zbudowane jest ze [[Skały osadowe|skał osadowych]] i [[Skały krystaliczne|krystalicznych]]{{odn|Encyklopedia PWN}}. W górach odkryto pokaźne złoża [[Węgiel kamienny|węgla kamiennego]]{{odn|Encyclopædia Britannica}}. Znaleziono tu również [[skrzemieniałe drewno]] z okresu [[perm]]u{{odn|Taylor|Taylor|2012|s=150}} oraz skamieniałości [[Archeocjaty|archeocjatyd]] – jednych z najstarszych odkrytych form życia na ziemi{{odn|Stilwell|Long|2011|s=43}}.

Od strony kontynentu góry pokryte są śniegiem i lodem do wysokości ok. 3000 m n.p.m.{{odn|Encyklopedia PWN}} Występuje tu wiele lodowców, m.in.{{odn|Faure|Mensing|2010|s=173}}:
* [[Barrett Glacier]]
* [[Liv Glacier]]
* [[Strom Glacier]]
* [[Lodowiec Axela Heiberga]]
* [[Lodowiec Amundsena]]
* [[Lodowiec Scotta]]
* [[Leverett Glacier]]
* [[Reedy Glacier]]

Kilka szczytów wznosi się powyżej 4000 m n.p.m.{{odn|Encyclopædia Britannica}}, a wiele powyżej 3000 m n.p.m.{{odn|Faure|Mensing|2010|s=173}} Najwyższym szczytem jest [[Góra Kaplana]] o wysokości 4084 m n.p.m.{{odn|Encyklopedia PWN}}

== Historia ==
Szczyty nad [[Lodowiec Beardmore’a|Lodowcem Beardmore’a]] na zachodnim krańcu Gór Królowej Maud widziały ekspedycje [[Ernest Shackleton|Ernesta Shackletona]] (1874–1922) w latach 1907–1909 i [[Robert Falcon Scott|Roberta F. Scotta]] (1868–1912) w latach 1910–1913{{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer}}. Same góry zostały odkryte w listopadzie 1911 roku przez [[Wyprawa Amundsena na biegun południowy|wyprawę]] pod dowództwem [[Roald Amundsen|Roalda Amundsena]] (1872–1928){{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer}}.

Zostały zmapowane przez amerykańskie ekspedycje [[Richard Byrd (lotnik)|Richarda Byrda]] (1888–1957) w latach 30 i 40. XX wieku oraz przez wyprawy w ramach [[United States Antarctic Program]] i [[New Zealand Antarctic Research Programme]] w okresie od lat 50. do lat 70. XX wieku{{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer}}.

== Uwagi ==
{{Uwagi}}


== Zobacz też ==
* [[Góry Transantarktyczne]]
== Przypisy ==
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
{{Przypisy}}

== Bibliografia ==
* {{cytuj pismo |url= http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/zeszyty/zeszyt_08.pdf |czasopismo=Nazewnictwo geograficzne Świata |tytuł= Antarktyka |wolumin=8 |wydawca = [[Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej]] (KSNG) |odpowiedzialność=[[Główny Urząd Geodezji i Kartografii]] |rok=2006 |data dostępu = 2022-05-27 |odn={{odn/id|KSNG|2006}}}}
* {{Cytuj książkę | adres rozdziału= https://data.aad.gov.au/aadc/gaz/scar/display_name.cfm?gaz_id=122248| tytuł = SCAR Composite Gazetteer of Antarctica|rozdział = Barton Mountains (United States Gazetteer)| autor = Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR)| język = en | data dostępu = 2022-05-28|odn={{odn/id|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Barton Mountains}}}}
* {{Cytuj książkę | adres rozdziału= https://data.aad.gov.au/aadc/gaz/scar/display_name.cfm?gaz_id=123137| tytuł = SCAR Composite Gazetteer of Antarctica|rozdział = Bush Mountains (United States Gazetteer)| autor = Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR)| język = en | data dostępu = 2022-05-28|odn={{odn/id|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Bush Mountains}}}}
* {{Cytuj książkę | adres rozdziału= https://data.aad.gov.au/aadc/gaz/scar/display_name.cfm?gaz_id=125827| tytuł = SCAR Composite Gazetteer of Antarctica|rozdział = Gothic Mountains (United States Gazetteer)| autor = Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR)| język = en | data dostępu = 2022-05-28|odn={{odn/id|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Gothic Mountains}}}}
* {{Cytuj książkę | autor = Faure, Gunter, Mensing, Teresa M. | tytuł = The Transantarctic Mountains: Rocks, Ice, Meteorites and Water | wydawca = Springer Science & Business Media | data = 2010 | isbn = 9789048193905 | data dostępu = 2022-05-28 | url = https://books.google.be/books?id=5Xk482GKlQsC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false| język = en |odn={{odn/id|Faure|Mensing|2010}}}}
* {{Cytuj książkę | adres rozdziału= https://data.aad.gov.au/aadc/gaz/scar/display_name.cfm?gaz_id=126326| tytuł = SCAR Composite Gazetteer of Antarctica|rozdział = Hays Mountains (United States Gazetteer)| autor = Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR)| język = en | data dostępu = 2022-05-28|odn={{odn/id|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Hays Mountains}}}}
* {{Cytuj książkę | adres rozdziału= https://data.aad.gov.au/aadc/gaz/scar/display_name.cfm?gaz_id=126452| tytuł = SCAR Composite Gazetteer of Antarctica|rozdział = Herbert Range (United States Gazetteer)| autor = Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR)| język = en | data dostępu = 2022-05-28|odn={{odn/id|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Herbert Range}}}}
* {{Cytuj książkę | adres rozdziału= https://data.aad.gov.au/aadc/gaz/scar/display_name.cfm?gaz_id=126808| tytuł = SCAR Composite Gazetteer of Antarctica|rozdział = Hughes Range (United States Gazetteer)| autor = Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR)| język = en | data dostępu = 2022-05-28|odn={{odn/id|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Hughes Range}}}}
* {{encyklopedia PWN|id = 3927731|tytuł=Królowej Maud, Góry|data dostępu=2022-05-27|odn={{odn/id|Encyklopedia PWN}}}}
* {{Cytuj książkę | adres rozdziału= https://data.aad.gov.au/aadc/gaz/scar/display_name.cfm?gaz_id=127683| tytuł = SCAR Composite Gazetteer of Antarctica|rozdział = La Gorce Mountains (United States Gazetteer)| autor = Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR)| język = en | data dostępu = 2022-05-28|odn={{odn/id|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – La Gorce Mountains}}}}
* {{Cytuj książkę | adres rozdziału= https://data.aad.gov.au/aadc/gaz/scar/display_name.cfm?gaz_id=130373| tytuł = SCAR Composite Gazetteer of Antarctica|rozdział = La Prince Olav Mountains (United States Gazetteer)| autor = Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR)| język = en | data dostępu = 2022-05-28|odn={{odn/id|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Prince Olav Mountains}}}}
* {{Cytuj książkę | adres rozdziału= https://data.aad.gov.au/aadc/gaz/scar/display_name.cfm?gaz_id=130466| tytuł = SCAR Composite Gazetteer of Antarctica|rozdział = La Quarles Range (United States Gazetteer)| autor = Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR)| język = en | data dostępu = 2022-05-28|odn={{odn/id|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Quarles Range}}}}
* {{Cytuj książkę | adres rozdziału= https://data.aad.gov.au/aadc/gaz/scar/display_name.cfm?gaz_id=130480| tytuł = SCAR Composite Gazetteer of Antarctica|rozdział = Queen Maud Mountains (United States Gazetteer)| autor = Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR)| język = en | data dostępu = 2022-05-27|odn={{odn/id|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer}}}}
* {{Cytuj książkę | autor = Stilwell, Jeffrey D., Long, John A. | tytuł = Frozen in Time: Prehistoric Life in Antarctica | wydawca = Csiro Publishing | data = 2011 | isbn = 9780643104020 | data dostępu = 2022-05-28 | url = https://books.google.be/books?id=HReElufXeboC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false| język =en|odn={{odn/id|Stilwell|Long|2011}}}}
* {{Cytuj książkę | adres rozdziału= https://data.aad.gov.au/aadc/gaz/scar/display_name.cfm?gaz_id=132473| tytuł = SCAR Composite Gazetteer of Antarctica|rozdział = Tapley Mountains (United States Gazetteer)| autor = Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR)| język = en | data dostępu = 2022-05-28|odn={{odn/id|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Tapley Mountains}}}}
* {{Cytuj książkę | autor = Taylor, Thomas N., Taylor, Edith L. | tytuł = Antarctic Paleobiology: Its Role in the Reconstruction of Gondwana | wydawca = Springer Science & Business Media | data = 2012 | isbn = 9781461232384 | data dostępu = 2022-05-28 | url = https://books.google.be/books?id=YPHSBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false| język =en|odn={{odn/id|Taylor|Taylor|2012}}}}
* {{Cytuj książkę | tytuł = [[Encyklopedia Britannica|Encyclopædia Britannica]] | wydawca = Encyclopædia Britannica, inc. |rozdział = Queen Maud Mountains| autor r = The Editors of Encyclopaedia Britannica| data dostępu = 2022-05-27| adres rozdziału = https://www.britannica.com/place/Queen-Maud-Mountains| język =en|odn={{odn/id|Encyclopædia Britannica}}}}

{{Kontrola autorytatywna}}
{{Kontrola autorytatywna}}


{{SORTUJ:Królowej Maud, Góry}}
[[Kategoria:Góry Antarktydy]]
[[Kategoria:Góry Transantarktyczne]]
[[Kategoria:Góry Transantarktyczne]]

Wersja z 11:24, 28 maj 2022

Góry Królowej Maud
Queen Maud Mountains
Dronning Mauds Fjell
Ilustracja
Góry Królowej Maud – Lodowiec Axela Heiberga (1956–1957)
Kontynent

Antarktyda

Najwyższy szczyt

Góra Kaplana

Długość

400 km

Położenie na mapie Antarktyki
Mapa konturowa Antarktyki, w centrum znajduje się czarny trójkącik z opisem „Góry Królowej Maud”
Ziemia86°00′S 160°00′E/-86,000000 160,000000

Góry Królowej Maud[1] (ang. Queen Maud Mountains, nor. Dronning Mauds Fjell)[1]pasmo górskie w Górach Transantarktycznych w Antarktydzie Wschodniej.

Nazwa

Nazwany przez Roalda Amundsena (1872–1928) na cześć norweskiej królowej – Maud (1869–1938)[2].

Geografia

Góry Królowej Maud tworzą pasmo górskie w Górach Transantarktycznych w Antarktydzie Wschodniej[3], pomiędzy Lodowcem Beardmore’a a Reedy Glacier[2][a]. Zajmują obszar między Morzem Rossa (Lodowcem Szelfowym Rossa)[3] a Płaskowyżem Polarnym[2], rozciągając się na przestrzeni 400 km[4]. W górach wyróżnia się m.in. następujące pasma i grzbiety: Barton Mountains[5], Bush Mountains[6], Gothic Mountains[7], Hays Mountains[8], Herbert Range[9], Hughes Range[10], La Gorce Mountains[11], Prince Olav Mountains[12], Quarles Range[13] i Tapley Mountains[14].

Pasmo zbudowane jest ze skał osadowych i krystalicznych[3]. W górach odkryto pokaźne złoża węgla kamiennego[15]. Znaleziono tu również skrzemieniałe drewno z okresu permu[16] oraz skamieniałości archeocjatyd – jednych z najstarszych odkrytych form życia na ziemi[17].

Od strony kontynentu góry pokryte są śniegiem i lodem do wysokości ok. 3000 m n.p.m.[3] Występuje tu wiele lodowców, m.in.[4]:

Kilka szczytów wznosi się powyżej 4000 m n.p.m.[15], a wiele powyżej 3000 m n.p.m.[4] Najwyższym szczytem jest Góra Kaplana o wysokości 4084 m n.p.m.[3]

Historia

Szczyty nad Lodowcem Beardmore’a na zachodnim krańcu Gór Królowej Maud widziały ekspedycje Ernesta Shackletona (1874–1922) w latach 1907–1909 i Roberta F. Scotta (1868–1912) w latach 1910–1913[2]. Same góry zostały odkryte w listopadzie 1911 roku przez wyprawę pod dowództwem Roalda Amundsena (1872–1928)[2].

Zostały zmapowane przez amerykańskie ekspedycje Richarda Byrda (1888–1957) w latach 30 i 40. XX wieku oraz przez wyprawy w ramach United States Antarctic Program i New Zealand Antarctic Research Programme w okresie od lat 50. do lat 70. XX wieku[2].

Uwagi

  1. Fuare i Mensing (2010) podają, że Góry Królowej Maud leżą pomiędzy Lodowcem Shackletona a Reedy Glacier, zob. Faure i Mensing 2010 ↓, s. 173.

Przypisy

Bibliografia