Góry Królowej Maud: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
m Usunięto kategorię "Góry Antarktydy"; Dodano kategorię "Góry Transantarktyczne" za pomocą HotCat |
popr./rozb. artu na podst. przypisów |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Pasmo górskie infobox |
{{Pasmo górskie infobox |
||
|nazwa = Góry Królowej Maud |
|nazwa = Góry Królowej Maud |
||
|inne nazwy = |
|inne nazwy = ''Queen Maud Mountains''<br>''Dronning Mauds Fjell'' |
||
|grafika = |
|grafika = Axel Heiberg Glacier - Antarctica.JPG |
||
|opis grafiki = Góry Królowej Maud |
|opis grafiki = Góry Królowej Maud – [[Lodowiec Axela Heiberga]] (1956–1957) |
||
|kontynent = [[Antarktyda]] |
|kontynent = [[Antarktyda]] |
||
|państwo = |
|państwo = |
||
|najwyższy szczyt = [[ |
|najwyższy szczyt = [[Góra Kaplana]] |
||
|długość = |
|długość = 400 km |
||
|powierzchnia = |
|powierzchnia = |
||
|jednostka dominująca = |
|jednostka dominująca = |
||
|sąsiednie pasma = |
|sąsiednie pasma = |
||
|mapa = |
|mapa = |
||
|opis mapy = |
|opis mapy = |
||
|współrzędne = |
|współrzędne = 86°00′S 160°00′E |
||
|commons = |
|commons = Category:Queen Maud Mountains |
||
}} |
}} |
||
'''Góry Królowej Maud''' ([[język angielski|ang.]] |
'''Góry Królowej Maud'''{{odn|KSNG|2006|s=27}} ([[język angielski|ang.]] ''Queen Maud Mountains'', [[język norweski|nor.]] ''Dronning Mauds Fjell''){{odn|KSNG|2006|s=27}} – [[pasmo górskie]] w [[Góry Transantarktyczne|Górach Transantarktycznych]] w [[Antarktyda Wschodnia|Antarktydzie Wschodniej]]. |
||
== Nazwa == |
== Nazwa == |
||
Nazwany przez [[Roald Amundsen|Roalda Amundsena]] (1872–1928) na cześć [[Norwegia|norweskiej]] królowej – [[Maud (królowa Norwegii)|Maud]] (1869–1938){{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer}}. |
|||
== Geografia == |
|||
Góry Królowej Maud tworzą [[pasmo górskie]] w [[Góry Transantarktyczne|Górach Transantarktycznych]] w [[Antarktyda Wschodnia|Antarktydzie Wschodniej]]{{odn|Encyklopedia PWN}}, pomiędzy [[Lodowiec Beardmore’a|Lodowcem Beardmore’a]] a [[Reedy Glacier]]{{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer}}{{refn|grupa=uwaga|Fuare i Mensing (2010) podają, że Góry Królowej Maud leżą pomiędzy [[Lodowiec Shackletona|Lodowcem Shackletona]] a [[Reedy Glacier]], zob. {{odn|ref=nie|Faure|Mensing|2010|s=173}}.}}. Zajmują obszar między [[Morze Rossa|Morzem Rossa]] ([[Lodowiec Szelfowy Rossa|Lodowcem Szelfowym Rossa]]){{odn|Encyklopedia PWN}} a [[Płaskowyż Polarny|Płaskowyżem Polarnym]]{{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer}}, rozciągając się na przestrzeni 400 km{{odn|Faure|Mensing|2010|s=173}}. |
|||
W górach wyróżnia się m.in. następujące pasma i grzbiety: [[Barton Mountains]]{{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Barton Mountains}}, [[Bush Mountains]]{{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Bush Mountains}}, [[Gothic Mountains]]{{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Gothic Mountains}}, [[Hays Mountains]]{{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Hays Mountains}}, [[Herbert Range]]{{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Herbert Range}}, [[Hughes Range]]{{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Hughes Range}}, [[La Gorce Mountains]]{{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – La Gorce Mountains}}, [[Prince Olav Mountains]]{{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Prince Olav Mountains}}, [[Quarles Range]]{{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Quarles Range}} i [[Tapley Mountains]]{{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Tapley Mountains}}. |
|||
Pasmo zbudowane jest ze [[Skały osadowe|skał osadowych]] i [[Skały krystaliczne|krystalicznych]]{{odn|Encyklopedia PWN}}. W górach odkryto pokaźne złoża [[Węgiel kamienny|węgla kamiennego]]{{odn|Encyclopædia Britannica}}. Znaleziono tu również [[skrzemieniałe drewno]] z okresu [[perm]]u{{odn|Taylor|Taylor|2012|s=150}} oraz skamieniałości [[Archeocjaty|archeocjatyd]] – jednych z najstarszych odkrytych form życia na ziemi{{odn|Stilwell|Long|2011|s=43}}. |
|||
Od strony kontynentu góry pokryte są śniegiem i lodem do wysokości ok. 3000 m n.p.m.{{odn|Encyklopedia PWN}} Występuje tu wiele lodowców, m.in.{{odn|Faure|Mensing|2010|s=173}}: |
|||
* [[Barrett Glacier]] |
|||
* [[Liv Glacier]] |
|||
* [[Strom Glacier]] |
|||
* [[Lodowiec Axela Heiberga]] |
|||
* [[Lodowiec Amundsena]] |
|||
* [[Lodowiec Scotta]] |
|||
* [[Leverett Glacier]] |
|||
* [[Reedy Glacier]] |
|||
Kilka szczytów wznosi się powyżej 4000 m n.p.m.{{odn|Encyclopædia Britannica}}, a wiele powyżej 3000 m n.p.m.{{odn|Faure|Mensing|2010|s=173}} Najwyższym szczytem jest [[Góra Kaplana]] o wysokości 4084 m n.p.m.{{odn|Encyklopedia PWN}} |
|||
== Historia == |
|||
Szczyty nad [[Lodowiec Beardmore’a|Lodowcem Beardmore’a]] na zachodnim krańcu Gór Królowej Maud widziały ekspedycje [[Ernest Shackleton|Ernesta Shackletona]] (1874–1922) w latach 1907–1909 i [[Robert Falcon Scott|Roberta F. Scotta]] (1868–1912) w latach 1910–1913{{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer}}. Same góry zostały odkryte w listopadzie 1911 roku przez [[Wyprawa Amundsena na biegun południowy|wyprawę]] pod dowództwem [[Roald Amundsen|Roalda Amundsena]] (1872–1928){{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer}}. |
|||
Zostały zmapowane przez amerykańskie ekspedycje [[Richard Byrd (lotnik)|Richarda Byrda]] (1888–1957) w latach 30 i 40. XX wieku oraz przez wyprawy w ramach [[United States Antarctic Program]] i [[New Zealand Antarctic Research Programme]] w okresie od lat 50. do lat 70. XX wieku{{odn|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer}}. |
|||
== Uwagi == |
|||
{{Uwagi}} |
|||
== Zobacz też == |
|||
* [[Góry Transantarktyczne]] |
|||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
== Bibliografia == |
|||
* {{cytuj pismo |url= http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/zeszyty/zeszyt_08.pdf |czasopismo=Nazewnictwo geograficzne Świata |tytuł= Antarktyka |wolumin=8 |wydawca = [[Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej]] (KSNG) |odpowiedzialność=[[Główny Urząd Geodezji i Kartografii]] |rok=2006 |data dostępu = 2022-05-27 |odn={{odn/id|KSNG|2006}}}} |
|||
* {{Cytuj książkę | adres rozdziału= https://data.aad.gov.au/aadc/gaz/scar/display_name.cfm?gaz_id=122248| tytuł = SCAR Composite Gazetteer of Antarctica|rozdział = Barton Mountains (United States Gazetteer)| autor = Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR)| język = en | data dostępu = 2022-05-28|odn={{odn/id|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Barton Mountains}}}} |
|||
* {{Cytuj książkę | adres rozdziału= https://data.aad.gov.au/aadc/gaz/scar/display_name.cfm?gaz_id=123137| tytuł = SCAR Composite Gazetteer of Antarctica|rozdział = Bush Mountains (United States Gazetteer)| autor = Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR)| język = en | data dostępu = 2022-05-28|odn={{odn/id|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Bush Mountains}}}} |
|||
* {{Cytuj książkę | adres rozdziału= https://data.aad.gov.au/aadc/gaz/scar/display_name.cfm?gaz_id=125827| tytuł = SCAR Composite Gazetteer of Antarctica|rozdział = Gothic Mountains (United States Gazetteer)| autor = Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR)| język = en | data dostępu = 2022-05-28|odn={{odn/id|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Gothic Mountains}}}} |
|||
* {{Cytuj książkę | autor = Faure, Gunter, Mensing, Teresa M. | tytuł = The Transantarctic Mountains: Rocks, Ice, Meteorites and Water | wydawca = Springer Science & Business Media | data = 2010 | isbn = 9789048193905 | data dostępu = 2022-05-28 | url = https://books.google.be/books?id=5Xk482GKlQsC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false| język = en |odn={{odn/id|Faure|Mensing|2010}}}} |
|||
* {{Cytuj książkę | adres rozdziału= https://data.aad.gov.au/aadc/gaz/scar/display_name.cfm?gaz_id=126326| tytuł = SCAR Composite Gazetteer of Antarctica|rozdział = Hays Mountains (United States Gazetteer)| autor = Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR)| język = en | data dostępu = 2022-05-28|odn={{odn/id|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Hays Mountains}}}} |
|||
* {{Cytuj książkę | adres rozdziału= https://data.aad.gov.au/aadc/gaz/scar/display_name.cfm?gaz_id=126452| tytuł = SCAR Composite Gazetteer of Antarctica|rozdział = Herbert Range (United States Gazetteer)| autor = Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR)| język = en | data dostępu = 2022-05-28|odn={{odn/id|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Herbert Range}}}} |
|||
* {{Cytuj książkę | adres rozdziału= https://data.aad.gov.au/aadc/gaz/scar/display_name.cfm?gaz_id=126808| tytuł = SCAR Composite Gazetteer of Antarctica|rozdział = Hughes Range (United States Gazetteer)| autor = Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR)| język = en | data dostępu = 2022-05-28|odn={{odn/id|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Hughes Range}}}} |
|||
* {{encyklopedia PWN|id = 3927731|tytuł=Królowej Maud, Góry|data dostępu=2022-05-27|odn={{odn/id|Encyklopedia PWN}}}} |
|||
* {{Cytuj książkę | adres rozdziału= https://data.aad.gov.au/aadc/gaz/scar/display_name.cfm?gaz_id=127683| tytuł = SCAR Composite Gazetteer of Antarctica|rozdział = La Gorce Mountains (United States Gazetteer)| autor = Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR)| język = en | data dostępu = 2022-05-28|odn={{odn/id|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – La Gorce Mountains}}}} |
|||
* {{Cytuj książkę | adres rozdziału= https://data.aad.gov.au/aadc/gaz/scar/display_name.cfm?gaz_id=130373| tytuł = SCAR Composite Gazetteer of Antarctica|rozdział = La Prince Olav Mountains (United States Gazetteer)| autor = Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR)| język = en | data dostępu = 2022-05-28|odn={{odn/id|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Prince Olav Mountains}}}} |
|||
* {{Cytuj książkę | adres rozdziału= https://data.aad.gov.au/aadc/gaz/scar/display_name.cfm?gaz_id=130466| tytuł = SCAR Composite Gazetteer of Antarctica|rozdział = La Quarles Range (United States Gazetteer)| autor = Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR)| język = en | data dostępu = 2022-05-28|odn={{odn/id|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Quarles Range}}}} |
|||
* {{Cytuj książkę | adres rozdziału= https://data.aad.gov.au/aadc/gaz/scar/display_name.cfm?gaz_id=130480| tytuł = SCAR Composite Gazetteer of Antarctica|rozdział = Queen Maud Mountains (United States Gazetteer)| autor = Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR)| język = en | data dostępu = 2022-05-27|odn={{odn/id|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer}}}} |
|||
* {{Cytuj książkę | autor = Stilwell, Jeffrey D., Long, John A. | tytuł = Frozen in Time: Prehistoric Life in Antarctica | wydawca = Csiro Publishing | data = 2011 | isbn = 9780643104020 | data dostępu = 2022-05-28 | url = https://books.google.be/books?id=HReElufXeboC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false| język =en|odn={{odn/id|Stilwell|Long|2011}}}} |
|||
* {{Cytuj książkę | adres rozdziału= https://data.aad.gov.au/aadc/gaz/scar/display_name.cfm?gaz_id=132473| tytuł = SCAR Composite Gazetteer of Antarctica|rozdział = Tapley Mountains (United States Gazetteer)| autor = Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR)| język = en | data dostępu = 2022-05-28|odn={{odn/id|SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Tapley Mountains}}}} |
|||
* {{Cytuj książkę | autor = Taylor, Thomas N., Taylor, Edith L. | tytuł = Antarctic Paleobiology: Its Role in the Reconstruction of Gondwana | wydawca = Springer Science & Business Media | data = 2012 | isbn = 9781461232384 | data dostępu = 2022-05-28 | url = https://books.google.be/books?id=YPHSBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false| język =en|odn={{odn/id|Taylor|Taylor|2012}}}} |
|||
* {{Cytuj książkę | tytuł = [[Encyklopedia Britannica|Encyclopædia Britannica]] | wydawca = Encyclopædia Britannica, inc. |rozdział = Queen Maud Mountains| autor r = The Editors of Encyclopaedia Britannica| data dostępu = 2022-05-27| adres rozdziału = https://www.britannica.com/place/Queen-Maud-Mountains| język =en|odn={{odn/id|Encyclopædia Britannica}}}} |
|||
{{Kontrola autorytatywna}} |
{{Kontrola autorytatywna}} |
||
{{SORTUJ:Królowej Maud, Góry}} |
|||
[[Kategoria:Góry Antarktydy]] |
|||
[[Kategoria:Góry Transantarktyczne]] |
[[Kategoria:Góry Transantarktyczne]] |
Wersja z 11:24, 28 maj 2022
Góry Królowej Maud – Lodowiec Axela Heiberga (1956–1957) | |
Kontynent | |
---|---|
Najwyższy szczyt | |
Długość |
400 km |
Położenie na mapie Antarktyki | |
86°00′S 160°00′E/-86,000000 160,000000 |
Góry Królowej Maud[1] (ang. Queen Maud Mountains, nor. Dronning Mauds Fjell)[1] – pasmo górskie w Górach Transantarktycznych w Antarktydzie Wschodniej.
Nazwa
Nazwany przez Roalda Amundsena (1872–1928) na cześć norweskiej królowej – Maud (1869–1938)[2] .
Geografia
Góry Królowej Maud tworzą pasmo górskie w Górach Transantarktycznych w Antarktydzie Wschodniej[3] , pomiędzy Lodowcem Beardmore’a a Reedy Glacier[2][a]. Zajmują obszar między Morzem Rossa (Lodowcem Szelfowym Rossa)[3] a Płaskowyżem Polarnym[2] , rozciągając się na przestrzeni 400 km[4]. W górach wyróżnia się m.in. następujące pasma i grzbiety: Barton Mountains[5] , Bush Mountains[6] , Gothic Mountains[7] , Hays Mountains[8] , Herbert Range[9] , Hughes Range[10] , La Gorce Mountains[11] , Prince Olav Mountains[12] , Quarles Range[13] i Tapley Mountains[14] .
Pasmo zbudowane jest ze skał osadowych i krystalicznych[3] . W górach odkryto pokaźne złoża węgla kamiennego[15] . Znaleziono tu również skrzemieniałe drewno z okresu permu[16] oraz skamieniałości archeocjatyd – jednych z najstarszych odkrytych form życia na ziemi[17].
Od strony kontynentu góry pokryte są śniegiem i lodem do wysokości ok. 3000 m n.p.m.[3] Występuje tu wiele lodowców, m.in.[4]:
- Barrett Glacier
- Liv Glacier
- Strom Glacier
- Lodowiec Axela Heiberga
- Lodowiec Amundsena
- Lodowiec Scotta
- Leverett Glacier
- Reedy Glacier
Kilka szczytów wznosi się powyżej 4000 m n.p.m.[15] , a wiele powyżej 3000 m n.p.m.[4] Najwyższym szczytem jest Góra Kaplana o wysokości 4084 m n.p.m.[3]
Historia
Szczyty nad Lodowcem Beardmore’a na zachodnim krańcu Gór Królowej Maud widziały ekspedycje Ernesta Shackletona (1874–1922) w latach 1907–1909 i Roberta F. Scotta (1868–1912) w latach 1910–1913[2] . Same góry zostały odkryte w listopadzie 1911 roku przez wyprawę pod dowództwem Roalda Amundsena (1872–1928)[2] .
Zostały zmapowane przez amerykańskie ekspedycje Richarda Byrda (1888–1957) w latach 30 i 40. XX wieku oraz przez wyprawy w ramach United States Antarctic Program i New Zealand Antarctic Research Programme w okresie od lat 50. do lat 70. XX wieku[2] .
Uwagi
- ↑ Fuare i Mensing (2010) podają, że Góry Królowej Maud leżą pomiędzy Lodowcem Shackletona a Reedy Glacier, zob. Faure i Mensing 2010 ↓, s. 173.
Przypisy
- ↑ a b KSNG 2006 ↓, s. 27.
- ↑ a b c d e f SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer ↓.
- ↑ a b c d e Encyklopedia PWN ↓.
- ↑ a b c Faure i Mensing 2010 ↓, s. 173.
- ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Barton Mountains ↓.
- ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Bush Mountains ↓.
- ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Gothic Mountains ↓.
- ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Hays Mountains ↓.
- ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Herbert Range ↓.
- ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Hughes Range ↓.
- ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – La Gorce Mountains ↓.
- ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Prince Olav Mountains ↓.
- ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Quarles Range ↓.
- ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Tapley Mountains ↓.
- ↑ a b Encyclopædia Britannica ↓.
- ↑ Taylor i Taylor 2012 ↓, s. 150.
- ↑ Stilwell i Long 2011 ↓, s. 43.
Bibliografia
- Antarktyka. „Nazewnictwo geograficzne Świata”. 8, 2006. Główny Urząd Geodezji i Kartografii. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej (KSNG). [dostęp 2022-05-27].
- Barton Mountains (United States Gazetteer). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- Bush Mountains (United States Gazetteer). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- Gothic Mountains (United States Gazetteer). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- Faure, Gunter, Mensing, Teresa M.: The Transantarctic Mountains: Rocks, Ice, Meteorites and Water. Springer Science & Business Media, 2010. ISBN 978-90-481-9390-5. [dostęp 2022-05-28]. (ang.).
- Hays Mountains (United States Gazetteer). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- Herbert Range (United States Gazetteer). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- Hughes Range (United States Gazetteer). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- Królowej Maud, Góry, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2022-05-27] .
- La Gorce Mountains (United States Gazetteer). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- La Prince Olav Mountains (United States Gazetteer). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- La Quarles Range (United States Gazetteer). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- Queen Maud Mountains (United States Gazetteer). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- Stilwell, Jeffrey D., Long, John A.: Frozen in Time: Prehistoric Life in Antarctica. Csiro Publishing, 2011. ISBN 978-0-643-10402-0. [dostęp 2022-05-28]. (ang.).
- Tapley Mountains (United States Gazetteer). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- Taylor, Thomas N., Taylor, Edith L.: Antarctic Paleobiology: Its Role in the Reconstruction of Gondwana. Springer Science & Business Media, 2012. ISBN 978-1-4612-3238-4. [dostęp 2022-05-28]. (ang.).
- The Editors of Encyclopaedia Britannica: Queen Maud Mountains. W: Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica, inc.. (ang.).