Peruka: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
→‎Dziś: przyczyny łysienia są tu zupełnie zbędne
Znacznik: Edytor kodu źródłowego 2017
Znaczna aktualizacja artykułu o najnowsze informacje. Przypisy, literówki.
Znacznik: Wycofane
Linia 1: Linia 1:
'''Peruka''' ([[Język francuski|fr.]] ''perruque'') – [[Włos|włosy]] umocowane na bazie zakładanej na głowę, w celu imitacji [[Fryzura|fryzury]] i skalpu<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = peruka - definicja, synonimy, przykłady użycia |data dostępu = 2022-08-27 |opublikowany = sjp.pwn.pl |url = https://sjp.pwn.pl/slowniki/peruka.html |język = pl}}</ref><ref name=":2">{{Cytuj |tytuł = Types of wig bases & foundations |data = 2018-06-13 |data dostępu = 2022-08-27 |opublikowany = Cancer Hair Care |url = https://www.cancerhaircare.co.uk/wig-bases-and-foundations/ |język = en-GB}}</ref><ref name=":1" /><ref name=":4" />. Obecnie peruki najczęściej nosi się w celu zakrycia braku włosów, bądź jako element ubioru. Peruki mogą być wykonane z włosów naturalnych lub syntetycznych<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Cytuj |tytuł = How Are Modern Wigs Different from the Wigs of the Past? |data = 2018-02-01 |data dostępu = 2022-08-27 |opublikowany = Joseph's Wigs |url = https://www.josephs-wigs.com/blog/2018/02/01/why-are-todays-wigs-so-much-better-than-before/ |język = en-GB}}</ref><ref name=":4" /><ref name=":3">{{Cytuj |autor = Latoya Gayle |tytuł = Can YOU spot the natural hairstyle from the ultra-modern wigs? |data = 2019-10-16 |data dostępu = 2022-08-27 |opublikowany = Daily Mail UK |url = https://www.dailymail.co.uk/femail/article-7298821/Can-spot-natural-hairstyle-ultra-modern-wigs.html |język = en}}</ref>.

Nowoczesne peruki używane w celach medycznych i modowych są najczęściej niemal niemożliwe do odróżnienia od prawdziwych włosów, bez przeprowadzenia dokładniejszej obserwacji<ref name=":1" /><ref name=":3" /><ref name=":4" />.

Do częściowego zagęszczenia włosów, lub zakrycia mniejszego przerzedzenia stosuje się [[Topper|toppery]] (znane również jako tupety)<ref>{{Cytuj |tytuł = Hair Toppers: What Are They and 14 of the Best Styles to Try {{!}} Hair.com By L'Oréal |data dostępu = 2022-08-27 |opublikowany = NGLORA |url = https://www.hair.com/hair-toppers.html |język = en}}</ref>.

[[Plik:Hime cut.jpg|thumb|right|150px|Peruka]]
[[Plik:Hime cut.jpg|thumb|right|150px|Peruka]]
[[Plik:Colourful wigs.jpg|thumb|200px|Kolorowe peruki na bale kostiumowe]]
[[Plik:Colourful wigs.jpg|thumb|200px|Kolorowe peruki na bale kostiumowe]]
Linia 5: Linia 11:
|słownik = peruka
|słownik = peruka
}}
}}
'''Peruka''' ([[Język francuski|fr.]] ''perruque'') – nakrycie głowy, zwykle w formie kunsztownej fryzury, wykonane z włosów naturalnych lub sztucznych.


== Historia ==
== Historia ==
Peruki były noszone już w [[starożytny Egipt|starożytnym Egipcie]]. Egipcjanie golili sobie głowy i zastępowali włosy perukami, głównie ze względów estetycznych. Peruki były popularne w XVI i XVII wieku, jednak największy okres popularności peruk przypadł na wiek XVIII. Rozpropagował je głównie [[Ludwik XIV]]. Peruka świadczyła wtedy o zamożności właściciela. W imperium brytyjskim w XVIII wieku peruki były jednym z elementów strojów prawników oraz wyższego duchowieństwa (w niektórych krajach tradycja ta przetrwała do dziś). Pod koniec XIX wieku jedyną grupą społeczną, wśród której ich noszenie było na porządku dziennym, były ortodoksyjne żydowskie mężatki. Wedle żydowskiego prawa ich włosy nie powinny być widoczne, co związane było z wymogami skromności<ref>{{Cytuj stronę | url = https://perukikrakow.pl/ | tytuł = Historia peruk | nazwisko = Rojek | imię = Zofia | data dostępu = 2017-06-12}}</ref>. W Polsce za [[Władysław IV Waza|Władysława IV]] zaczęto peruki nosić w Warszawie.<ref>{{Cytuj stronę | url = https://pl.wikisource.org/wiki/Encyklopedia_staropolska/Peruki | tytuł = Encyklopedia staropolska | autor = Zygmunt Gloger | data dostępu = 2017-06-02}}</ref>. Były wtedy także tradycyjnym elementem stroju [[sędzia|sędziego]].
Peruki były noszone już w [[starożytny Egipt|starożytnym Egipcie]]. Egipcjanie golili sobie głowy i zastępowali włosy perukami, głównie ze względów estetycznych. Peruki były popularne w XVI i XVII wieku, jednak największy okres popularności peruk przypadł na wiek XVIII. Rozpropagował je głównie [[Ludwik XIV]]. Peruka świadczyła wtedy o zamożności właściciela. W [[Imperium brytyjskie|imperium brytyjskim]] w XVIII wieku peruki były jednym z elementów strojów prawników oraz wyższego duchowieństwa (w niektórych krajach tradycja ta przetrwała do dziś). Pod koniec XIX wieku jedyną grupą społeczną, wśród której ich noszenie było na porządku dziennym, były ortodoksyjne żydowskie mężatki. Wedle żydowskiego prawa ich włosy nie powinny być widoczne, co związane było z wymogami skromności. W Polsce za [[Władysław IV Waza|Władysława IV]] zaczęto peruki nosić w [[Warszawa|Warszawie]]. Były wtedy także tradycyjnym elementem stroju [[sędzia|sędziego]]<ref>{{Cytuj stronę|url=https://pl.wikisource.org/wiki/Encyklopedia_staropolska/Peruki|tytuł=Encyklopedia staropolska|autor=Zygmunt Gloger|data dostępu=2017-06-02}}</ref>.

⚫
== Obecnie ==

==== Powody medyczne ====
W dzisiejszych czasach peruki noszone są najczęściej z powodów medyczno-estetycznych, na przykład utraty włosów w wypadku lub [[łysienie|łysienia]]. Może być konsekwencją [[Chemioterapia nowotworów|terapii antynowotworowej]], [[Łysienie plackowate|łysienia plackowatego]], zaburzeń [[Układ hormonalny|hormonalnych]], problemów z [[Tarczyca|tarczycą]], przebytego [[COVID-19]], czy też stosowania niektórych leków. To także nieodwracalny rezultat [[Proces starzenia się|starzenia się organizmu]]<ref>{{Cytuj |autor = Mahadi, Ashrafur Rahaman, Rafi, Md. Abdur, Shahriar, Tasnim, Seemanta, Senjuti, Rabbani, Md. Golam |tytuł = Association Between Hair Diseases and COVID-19 Pandemic-Related Stress: A Cross-Sectional Study Analysis |czasopismo = Frontiers in Medicine |data = 2022 |data dostępu = 2022-08-27 |issn = 2296-858X |wolumin = 0 |doi = 10.3389/fmed.2022.876561/full |url = https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fmed.2022.876561/full |język = en}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Hair loss: Who gets and causes |data dostępu = 2022-08-27 |opublikowany = www.aad.org |url = https://www.aad.org/public/diseases/hair-loss/causes/18-causes |język = en}}</ref>.

==== Kultura popularna i moda ====
Peruki są także popularne jako ozdoba wśród artystów i celebrytów, takich jak [[Cher]], [[Tina Turner]], [[Lady Gaga]], czy [[Nicki Minaj]]. W Polsce peruki noszą m.in. [[Beata Kozidrak]], [[Joanna Liszowska]] i [[Doda (piosenkarka)|Doda]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Doda, Małgosia Rozenek i inne gwiazdy, które noszą peruki i doczepy! |data dostępu = 2022-08-27 |opublikowany = Viva.pl |url = https://viva.pl/moda/doda-natalia-siwiec-malgorzata-rozenek-i-inne-gwiazdy-ktore-nosza-peruki-i-doczepy-127315-r1/ |język = pl}}</ref>. Mogą też być elementem strojów na [[Bal (zabawa)|balach kostiumowych]] oraz zlotów fanów [[manga|mang]] i [[anime]], czyli [[Konwent fanów|konwentów]] (zobacz też: [[cosplay]])<ref name=":1" /><ref name=":3" /><ref name=":4">{{Cytuj |tytuł = How the wig got big {{!}} Fashion {{!}} The Guardian |data dostępu = 2022-08-27 |opublikowany = amp.theguardian.com |url = https://amp.theguardian.com/fashion/2019/jul/17/how-the-wig-got-big-katy-perry-cardi-b-summer-trend}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = What Is a Cosplay Wig? (A Beginner's Guide) |data = 2021-07-27 |data dostępu = 2022-08-27 |opublikowany = WigReports.com |url = https://wigreports.com/what-is-cosplay-wig/}}</ref>.

==== Budowa peruk ====
Peruki według typu włosów użytych do produkcji<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":3" />:

⚫
* Peruki naturalne - wykonane z włosów ludzkich (lub obecnie rzadziej zwierzęcych),

* Peruki syntetyczne - wykonane z materiałów sztucznych, m.in. [[Kanekalon|kanekalonu]]<ref>{{Cytuj |tytuł = About Kanekalon｜Kaneka's fibers for Hair Attachments |data dostępu = 2022-08-27 |opublikowany = 頭髪装飾 |url = https://www.kanekalon-hair.com/en/about |język = en}}</ref>,
⚫
* Peruki z włosów mieszanych - wykonane zarówno z włosów ludzkich, jak i materiałów sztucznych.
*


Rodzaje baz peruk<ref name=":2" />:
⚫
== Dziś ==
W dzisiejszych czasach peruki noszone są najczęściej z powodów medyczno-estetycznych np. w przypadku utraty włosów lub [[łysienie|łysienia]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.biomedical.pl/uroda/uroda-seniora-6744.html | tytuł = Uroda seniora | autor = Zofia Rojek | data dostępu = 2017-06-02}}</ref>. Peruki także są popularne jako ozdoba wśród artystów występujących na scenie, takich jak [[Cher]], [[Tina Turner]], [[Lady GaGa]], czy [[Nicki Minaj]]. Często też są elementem strojów na [[Bal (zabawa)|balach kostiumowych]] oraz zlotów fanów [[manga|mang]] i [[anime]], czyli [[Konwent fanów|konwentów]].


* koronkowe (z siatki),
Wyróżnia się 3 typy peruk, podzielonych na materiały użyte do produkcji:
* [[Silikony|silikonowe]],
⚫
* Peruki naturalne - wykonane z włosów ludzkich,
* elastyczne,
* Peruki syntetyczne - wykonane z materiałów sztucznych, m.in. kanekalonu,
* z [[Włókno monofilament|monofilamentu]].
⚫
* Peruki z włosów mieszanych - wykonane z włosów ludzkich oraz materiałów sztucznych.


== Przypisy ==
== Przypisy ==

Wersja z 18:42, 27 sie 2022

Peruka (fr. perruque) – włosy umocowane na bazie zakładanej na głowę, w celu imitacji fryzury i skalpu[1][2][3][4]. Obecnie peruki najczęściej nosi się w celu zakrycia braku włosów, bądź jako element ubioru. Peruki mogą być wykonane z włosów naturalnych lub syntetycznych[1][3][4][5].

Nowoczesne peruki używane w celach medycznych i modowych są najczęściej niemal niemożliwe do odróżnienia od prawdziwych włosów, bez przeprowadzenia dokładniejszej obserwacji[3][5][4].

Do częściowego zagęszczenia włosów, lub zakrycia mniejszego przerzedzenia stosuje się toppery (znane również jako tupety)[6].

Peruka
Kolorowe peruki na bale kostiumowe
Informacje w projektach siostrzanych
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Definicje słownikowe w Wikisłowniku

Historia

Peruki były noszone już w starożytnym Egipcie. Egipcjanie golili sobie głowy i zastępowali włosy perukami, głównie ze względów estetycznych. Peruki były popularne w XVI i XVII wieku, jednak największy okres popularności peruk przypadł na wiek XVIII. Rozpropagował je głównie Ludwik XIV. Peruka świadczyła wtedy o zamożności właściciela. W imperium brytyjskim w XVIII wieku peruki były jednym z elementów strojów prawników oraz wyższego duchowieństwa (w niektórych krajach tradycja ta przetrwała do dziś). Pod koniec XIX wieku jedyną grupą społeczną, wśród której ich noszenie było na porządku dziennym, były ortodoksyjne żydowskie mężatki. Wedle żydowskiego prawa ich włosy nie powinny być widoczne, co związane było z wymogami skromności. W Polsce za Władysława IV zaczęto peruki nosić w Warszawie. Były wtedy także tradycyjnym elementem stroju sędziego[7].

Obecnie

Powody medyczne

W dzisiejszych czasach peruki noszone są najczęściej z powodów medyczno-estetycznych, na przykład utraty włosów w wypadku lub łysienia. Może być konsekwencją terapii antynowotworowej, łysienia plackowatego, zaburzeń hormonalnych, problemów z tarczycą, przebytego COVID-19, czy też stosowania niektórych leków. To także nieodwracalny rezultat starzenia się organizmu[8][9].

Kultura popularna i moda

Peruki są także popularne jako ozdoba wśród artystów i celebrytów, takich jak Cher, Tina Turner, Lady Gaga, czy Nicki Minaj. W Polsce peruki noszą m.in. Beata Kozidrak, Joanna Liszowska i Doda[10]. Mogą też być elementem strojów na balach kostiumowych oraz zlotów fanów mang i anime, czyli konwentów (zobacz też: cosplay)[3][5][4][11].

Budowa peruk

Peruki według typu włosów użytych do produkcji[1][3][5]:

  • Peruki naturalne - wykonane z włosów ludzkich (lub obecnie rzadziej zwierzęcych),
  • Peruki syntetyczne - wykonane z materiałów sztucznych, m.in. kanekalonu[12],
  • Peruki z włosów mieszanych - wykonane zarówno z włosów ludzkich, jak i materiałów sztucznych.

Rodzaje baz peruk[2]:

Przypisy

  1. ↑ a b c peruka - definicja, synonimy, przykłady użycia [online], sjp.pwn.pl [dostęp 2022-08-27] (pol.).
  2. ↑ a b Types of wig bases & foundations [online], Cancer Hair Care, 13 czerwca 2018 [dostęp 2022-08-27] (ang.).
  3. ↑ a b c d e How Are Modern Wigs Different from the Wigs of the Past? [online], Joseph's Wigs, 1 lutego 2018 [dostęp 2022-08-27] (ang.).
  4. ↑ a b c d How the wig got big | Fashion | The Guardian [online], amp.theguardian.com [dostęp 2022-08-27].
  5. ↑ a b c d Latoya Gayle, Can YOU spot the natural hairstyle from the ultra-modern wigs? [online], Daily Mail UK, 16 października 2019 [dostęp 2022-08-27] (ang.).
  6. ↑ Hair Toppers: What Are They and 14 of the Best Styles to Try | Hair.com By L'Oréal [online], NGLORA [dostęp 2022-08-27] (ang.).
  7. ↑ Zygmunt Gloger: Encyklopedia staropolska. [dostęp 2017-06-02].
  8. ↑ Mahadi i inni, Association Between Hair Diseases and COVID-19 Pandemic-Related Stress: A Cross-Sectional Study Analysis, „Frontiers in Medicine”, 0, 2022, DOI: 10.3389/fmed.2022.876561/full, ISSN 2296-858X [dostęp 2022-08-27] (ang.).
  9. ↑ Hair loss: Who gets and causes [online], www.aad.org [dostęp 2022-08-27] (ang.).
  10. ↑ Doda, Małgosia Rozenek i inne gwiazdy, które noszą peruki i doczepy! [online], Viva.pl [dostęp 2022-08-27] (pol.).
  11. ↑ What Is a Cosplay Wig? (A Beginner's Guide) [online], WigReports.com, 27 lipca 2021 [dostęp 2022-08-27].
  12. ↑ About Kanekalon｜Kaneka's fibers for Hair Attachments [online], 頭髪装飾 [dostęp 2022-08-27] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Peruka&oldid=67917458”