Uistiti drobna: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
z Handbook of the Mammals of the World |
z opisu gatunku |
||
| Linia 32: | Linia 32: | ||
Długość głowy i tułowia wynosi od 20 do 24 cm, długość ogona od 29,5 do 33 cm. Masa ciała od 250 do 390 g ze średnią 326,9 g{{r|HMW}}. |
Długość głowy i tułowia wynosi od 20 do 24 cm, długość ogona od 29,5 do 33 cm. Masa ciała od 250 do 390 g ze średnią 326,9 g{{r|HMW}}. |
||
Uistiti drobna przypomina [[uistiti parańska|uistiti parańską]], jednakże ma nieco ciemniejsze futro, a także [[uistiti czarnoogonowa|uistiti czarnoogonową]]{{r|iucn}}. |
Uistiti drobna przypomina [[uistiti parańska|uistiti parańską]], jednakże ma nieco ciemniejsze futro, a także [[uistiti czarnoogonowa|uistiti czarnoogonową]]{{r|iucn}}. Ogólnie barwy szarej{{r|Mico rondoni}}, opisywana jest jako srebrna, bladoszara. Ciemniejsze włosy porastają czoło i boki twarzy, rozciągając się bocznie do podstaw uszu i do tyłu ku tyłowi głowy, przy czym w okolicy uszu są gęstsze, ale i jaśniejsze, podobnie jak i po bokach szyi{{r|HMW}}. Nie występują kępki włosów na uszach{{r|Mico rondoni}} obserwowane u innych gatunków pazurkowcowatych, jak [[uistiti frędzloucha]]{{r|HMWf}}. Autorzy zwracają jeszcze uwagę na białą plamę na czole pośrodku{{r|HMW}}. Twarz jest pozbawiona pigmentu{{r|Mico rondoni}}. |
||
Szary brąz barwi okolicę lędźwi, przechodząc w ciemniejszy kolor, prawie czarny, u podstawy ogona. Porastające tam włosy są u podstawy czerwonawobrązowe, przechodząc nagle w ciemniejsze odcienie, by rozjaśnieć ku końcowi. Czarne są ręce. Kończyny dolne ciemnieją [[kierunek dystalny|dystalnie]], osiągając na łydkach czerwony brąz i czarniawy kolor na kostkach oraz czerń na stopach{{r|HMW}}. Dłonie są niepigmentowane{{r|Mico rondoni}}. |
|||
== Systematyka == |
== Systematyka == |
||
Pierwsza wzmianka o gatunku pochodzi z 1985, kiedy to opisano ją jako izolowaną populację [[uistiti parańska|uistiti parańskiej]]{{r|HMW}}, wtedy jeszcze zaliczaną do rodzaju ''Callithrix''{{r|iucn}}, czyli [[uistiti]]{{r|Cichocki&inni}}. Doniesienie pochodziło od Vivo. Opisywany naczelny przypominał uistiti parańską, jednakże miał nieco ciemniejsze futro. Kolejni autorzy podnosili kwestię odrębnych zasięgów występowania. Badania genetyczne mitochondrialnego [[cytochrom II|cytochromu II]] wykazały też odrębności{{r|iucn}} |
Pierwsza wzmianka o gatunku pochodzi z 1985, kiedy to opisano ją jako izolowaną populację [[uistiti parańska|uistiti parańskiej]]{{r|HMW}}, wtedy jeszcze zaliczaną do rodzaju ''Callithrix''{{r|iucn}}, czyli [[uistiti]]{{r|Cichocki&inni}}. Doniesienie pochodziło od Vivo. Opisywany naczelny przypominał uistiti parańską, jednakże miał nieco ciemniejsze futro. Kolejni autorzy podnosili kwestię odrębnych zasięgów występowania. Badania genetyczne mitochondrialnego [[cytochrom II|cytochromu II]] wykazały też odrębności{{r|iucn}}. Ferrari ''et al.'' zauważyli genetyczną odrębność od uistiti parańskiej, którą w międzyczasie przeniesiono do rodzaju ''Mico'', wykazującego największą różnorodność wśród szerokonosych{{r|Mico rondoni}}. |
||
Uistiti drobna opisana jako osobny gatunek została dopiero w 2010. Dokonali tego Ferrari i inni. Jako [[miejsce typowe]] kreatorzy podali Cachoeira Samuel, czyli rezerwuar Samuel Hydroelectrics na [[Rio Jamari]], prawym dopływie [[Madeira (rzeka)|Madeiry]] w gminie [[Candeias do Jamari]] w [[Podział administracyjny Brazylii|stanie]] [[Rondônia]] w [[Brazylia|Brazylii]]. Badacze podali dokładne współrzędne: {{współrzędne|8°45′S 63°28′W|dokładność=min}}{{r|HMW}}. |
Uistiti drobna opisana jako osobny gatunek została dopiero w 2010. Dokonali tego Ferrari i inni. Jako [[miejsce typowe]] kreatorzy podali Cachoeira Samuel, czyli rezerwuar Samuel Hydroelectrics na [[Rio Jamari]], prawym dopływie [[Madeira (rzeka)|Madeiry]] w gminie [[Candeias do Jamari]] w [[Podział administracyjny Brazylii|stanie]] [[Rondônia]] w [[Brazylia|Brazylii]]. Badacze podali dokładne współrzędne: {{współrzędne|8°45′S 63°28′W|dokładność=min}}{{r|HMW}}. |
||
| Linia 61: | Linia 63: | ||
== Rozmieszczenie geograficzne == |
== Rozmieszczenie geograficzne == |
||
Uistiti drobna jest [[endemit]]em [[Brazylia|Brazylii]]. Żyje w [[Amazonia|Amazonii]]<ref name="HMW" /> podobnie jak inni przedstawiciele rodzaju ''Mico'', w odróżnieniu od zamieszkujących bardziej na wschodzie ''[[Uistiti|Callithrix]]''<ref name="HMWf" />. Na zachodzie ograniczeniem jest [[Mamoré|Rio Mamoré]], na wschodzie [[Rio Ji-Parana]], na północy Madeira, na południu zaś [[Serra dos Pacaas Novos]]{{r|HMW}}. |
Uistiti drobna jest [[endemit]]em [[Brazylia|Brazylii]]. Żyje w [[Amazonia|Amazonii]]<ref name="HMW" /> podobnie jak inni przedstawiciele rodzaju ''Mico'', w odróżnieniu od zamieszkujących bardziej na wschodzie ''[[Uistiti|Callithrix]]''<ref name="HMWf" />. Na zachodzie ograniczeniem jest [[Mamoré|Rio Mamoré]], na wschodzie [[Rio Ji-Parana]], na północy Madeira, na południu zaś [[Serra dos Pacaas Novos]]{{r|HMW}}. Podany przez kreatorów obszar występowania zwierzęcia mierzy około 100000 km²{{r|Mico rondoni}}. |
||
== Ekologia == |
== Ekologia == |
||
Siedliskiem uistiti drobnej są lasy{{r|iucn}}. Rylands i Mittermeier podają tu dokładniej wysokie lasy deszczowe na ''terra firma'' (obszary niezalewane przez wodę) w południowej [[Amazonia|Amazonii]], z gęstym [[podszyt]]em. Zwierzęta te radzą sobie na obszarach wtórnego wzrostu po upadłych drzewach oraz na terenach zniszczonych rzez człowieka{{r|HMW}}. |
Siedliskiem uistiti drobnej są lasy{{r|iucn}}. Rylands i Mittermeier podają tu dokładniej wysokie lasy deszczowe na ''terra firma'' (obszary niezalewane przez wodę) w południowej [[Amazonia|Amazonii]], z gęstym [[podszyt]]em. Zwierzęta te radzą sobie na obszarach wtórnego wzrostu po upadłych drzewach oraz na terenach zniszczonych rzez człowieka{{r|HMW}}. Występuje jednak rzadko{{r|Mico rondoni}}. |
||
Pożywienie uistiti drobnej to niewielkie owoce, nektar i gumy roślinne, jak również zdobycz zwierzęca. Potrafi ona strawić wydzieliny [[rośliny|roślin]] dzięki powiększonej [[Jelito ślepe|kątnicy]] o złożonej budowie<ref name="HMW" />. |
Pożywienie uistiti drobnej to niewielkie owoce, nektar i gumy roślinne, jak również zdobycz zwierzęca. Potrafi ona strawić wydzieliny [[rośliny|roślin]] dzięki powiększonej [[Jelito ślepe|kątnicy]] o złożonej budowie<ref name="HMW" />. |
||
| Linia 81: | Linia 83: | ||
<ref name="HMW">8. Rondon's Marmoset, s. 311 w: {{Cytuj | autor = R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, D.E. Wilson| tytuł = [[Handbook of the Mammals of the World]] | autor r = A.B. Rylands, R.A. Mittermeier| rozdział = Family Callitrichidae (Marmosets and Tamarins)| wolumin = 3. Primates| wydawca = Lynx Edicions | miejsce = Barcelona | s = 262-| isbn = 978-84-96553-89-7| data = 2013 | język = en}}</ref> |
<ref name="HMW">8. Rondon's Marmoset, s. 311 w: {{Cytuj | autor = R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, D.E. Wilson| tytuł = [[Handbook of the Mammals of the World]] | autor r = A.B. Rylands, R.A. Mittermeier| rozdział = Family Callitrichidae (Marmosets and Tamarins)| wolumin = 3. Primates| wydawca = Lynx Edicions | miejsce = Barcelona | s = 262-| isbn = 978-84-96553-89-7| data = 2013 | język = en}}</ref> |
||
<ref name="HMWf">{{Cytuj | autor = R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson | tytuł = [[Handbook of the Mammals of the World]] | autor r = A.B. Rylands & R.A. Mittermeier| rozdział = Family Callitrichidae (Marmosets and Tamarins)| wolumin = 3. Primates| wydawca = Lynx Edicions | miejsce = Barcelona | s = 262-| isbn = 978-84-96553-89-7| data = 2013 | język = en}}</ref> |
<ref name="HMWf">{{Cytuj | autor = R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson | tytuł = [[Handbook of the Mammals of the World]] | autor r = A.B. Rylands & R.A. Mittermeier| rozdział = Family Callitrichidae (Marmosets and Tamarins)| wolumin = 3. Primates| wydawca = Lynx Edicions | miejsce = Barcelona | s = 262-| isbn = 978-84-96553-89-7| data = 2013 | język = en}}</ref> |
||
<ref name="Mico rondoni">{{Cytuj | autor = Ferrari, S. F., Sena, L., Schneider, M. P. C., Júnior, J. S. S. | tytuł = (2010). Rondon’s marmoset, Mico rondoni sp. n., from southwestern Brazilian Amazonia | url = https://link.springer.com/article/10.1007/s10764-010-9422-6 | czasopismo = International Journal of Primatology | wolumin = 31 | wydawca = Springer | data = 2010 | s = 693-714 | data dostępu = 2023-12-28 | język = en}}</ref> |
|||
<ref name="Mico munduruku">{{Cytuj | autor = Costa-Araújo R, de Melo FR, Canale GR, Hernández-Rangel SM, Messias MR, Rossi RV, Silva FE, da Silva MNF, Nash SD, Boubli JP, Farias IP, Hrbek T. | tytuł = The Munduruku marmoset: a new monkey species from southern Amazonia | url = https://peerj.com/articles/7019/?fbclid=IwAR2QEqZT2QKdQVSltcCv-XDWWNJ3VeUw5OySFZh6t-MZLthmaPxjSThZH90 | czasopismo = PeerJ | wolumin = 7 | data = 2019 | s = e7019 | język = en}}</ref> |
<ref name="Mico munduruku">{{Cytuj | autor = Costa-Araújo R, de Melo FR, Canale GR, Hernández-Rangel SM, Messias MR, Rossi RV, Silva FE, da Silva MNF, Nash SD, Boubli JP, Farias IP, Hrbek T. | tytuł = The Munduruku marmoset: a new monkey species from southern Amazonia | url = https://peerj.com/articles/7019/?fbclid=IwAR2QEqZT2QKdQVSltcCv-XDWWNJ3VeUw5OySFZh6t-MZLthmaPxjSThZH90 | czasopismo = PeerJ | wolumin = 7 | data = 2019 | s = e7019 | język = en}}</ref> |
||
</references> |
</references> |
||
Wersja z 08:41, 28 gru 2023
| Mico rondoni | |
| Ferrari et al., 2010 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
uistiti drobna |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
| |
Uistiti drobna[2] (Mico rondoni) – gatunek ssaka naczelnego z rodziny pazurkowcowatych (Callitrichidae).
Budowa
Długość głowy i tułowia wynosi od 20 do 24 cm, długość ogona od 29,5 do 33 cm. Masa ciała od 250 do 390 g ze średnią 326,9 g[3].
Uistiti drobna przypomina uistiti parańską, jednakże ma nieco ciemniejsze futro, a także uistiti czarnoogonową[1]. Ogólnie barwy szarej[4], opisywana jest jako srebrna, bladoszara. Ciemniejsze włosy porastają czoło i boki twarzy, rozciągając się bocznie do podstaw uszu i do tyłu ku tyłowi głowy, przy czym w okolicy uszu są gęstsze, ale i jaśniejsze, podobnie jak i po bokach szyi[3]. Nie występują kępki włosów na uszach[4] obserwowane u innych gatunków pazurkowcowatych, jak uistiti frędzloucha[5]. Autorzy zwracają jeszcze uwagę na białą plamę na czole pośrodku[3]. Twarz jest pozbawiona pigmentu[4].
Szary brąz barwi okolicę lędźwi, przechodząc w ciemniejszy kolor, prawie czarny, u podstawy ogona. Porastające tam włosy są u podstawy czerwonawobrązowe, przechodząc nagle w ciemniejsze odcienie, by rozjaśnieć ku końcowi. Czarne są ręce. Kończyny dolne ciemnieją dystalnie, osiągając na łydkach czerwony brąz i czarniawy kolor na kostkach oraz czerń na stopach[3]. Dłonie są niepigmentowane[4].
Systematyka
Pierwsza wzmianka o gatunku pochodzi z 1985, kiedy to opisano ją jako izolowaną populację uistiti parańskiej[3], wtedy jeszcze zaliczaną do rodzaju Callithrix[1], czyli uistiti[2]. Doniesienie pochodziło od Vivo. Opisywany naczelny przypominał uistiti parańską, jednakże miał nieco ciemniejsze futro. Kolejni autorzy podnosili kwestię odrębnych zasięgów występowania. Badania genetyczne mitochondrialnego cytochromu II wykazały też odrębności[1]. Ferrari et al. zauważyli genetyczną odrębność od uistiti parańskiej, którą w międzyczasie przeniesiono do rodzaju Mico, wykazującego największą różnorodność wśród szerokonosych[4].
Uistiti drobna opisana jako osobny gatunek została dopiero w 2010. Dokonali tego Ferrari i inni. Jako miejsce typowe kreatorzy podali Cachoeira Samuel, czyli rezerwuar Samuel Hydroelectrics na Rio Jamari, prawym dopływie Madeiry w gminie Candeias do Jamari w stanie Rondônia w Brazylii. Badacze podali dokładne współrzędne: 8°45′S 63°28′W/-8,750000 -63,466667[3].
Kreatorzy Mico munduruku zaprezentowali następujący kladogram[6] (uproszczono):
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Podgatunków się nie wyróżnia[3].
Tryb życia
Nie ma szczegółowych danych dotyczących rozrodu uistiti drobnej[3]. Inne pazurkowcowate żyją w grupach rodzinnych, w których rozmnaża się pojedyncza samica, która zwykle wydaje na świat bliźnięta, występuje opieka współdzielona, w której uczestniczą inne osobniki z grupy[5].
Rozmieszczenie geograficzne
Uistiti drobna jest endemitem Brazylii. Żyje w Amazonii[3] podobnie jak inni przedstawiciele rodzaju Mico, w odróżnieniu od zamieszkujących bardziej na wschodzie Callithrix[5]. Na zachodzie ograniczeniem jest Rio Mamoré, na wschodzie Rio Ji-Parana, na północy Madeira, na południu zaś Serra dos Pacaas Novos[3]. Podany przez kreatorów obszar występowania zwierzęcia mierzy około 100000 km²[4].
Ekologia
Siedliskiem uistiti drobnej są lasy[1]. Rylands i Mittermeier podają tu dokładniej wysokie lasy deszczowe na terra firma (obszary niezalewane przez wodę) w południowej Amazonii, z gęstym podszytem. Zwierzęta te radzą sobie na obszarach wtórnego wzrostu po upadłych drzewach oraz na terenach zniszczonych rzez człowieka[3]. Występuje jednak rzadko[4].
Pożywienie uistiti drobnej to niewielkie owoce, nektar i gumy roślinne, jak również zdobycz zwierzęca. Potrafi ona strawić wydzieliny roślin dzięki powiększonej kątnicy o złożonej budowie[3].
Uistiti drobna występuje sympatrycznie z tamaryną boliwijską, nieco mniejszym gatunkiem z tej samej rodziny. Tworzą one wspólne zgromadzenia[3], jak to się zdarza również w przypadku innych Mico i innych tamaryn[5]. W takiej wspólnej grupie osobniki obu gatunków podróżują razem przez 40% czasu. Dzieli je jednak żerowanie, jako że tamaryny poszukują pokarmu niżej, niż uistiti drobne, zazwyczaj na wysokości 6 m nad ziemią, podczas gdy uistiti drobne żerują 11 m nad ziemią. Gatunki konsumowanych owoców roślin istotnie się na siebie nakładają, podczas gdy wyłącznie Mico nagryzają korę celem dobrania się do wydzielin roślin. Tamaryny mogą potem korzystać z wyżłobień uczynionych zębami uistiti drobnych, same nie dokonując własnych (nie wiadomo, czy wpływa to jakoś ujemnie na uistiti drobną). Oba gatunki konsumują gumy roślinne ze strąków. Natomiast zdobycz zwierzęca także dzieli oba gatunki. Uistiti drobne przeszukują listowie i mniejsze gałązki, szukając głównie wysoko żyjących owadów, podczas gdy tamaryny szukają zdobyczy raczej w dziupłach i szczelinach drzew[3].
Zagrożenia i ochrona
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów (IUCN) został zaliczony do kategorii VU (gatunek narażony na wyginięcie). Całkowita liczebność gatunku spada[1].
Gatunek obejmuje Załącznik II CITES. Zamieszkuje on tereny chronione[1].
Przypisy
- ↑ a b c d e f g Messias i inni, Rondon’s Marmoset, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2023-12-25] (ang.).
- ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 36. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n 8. Rondon's Marmoset, s. 311 w: A.B. Rylands, R.A. Mittermeier, Family Callitrichidae (Marmosets and Tamarins), [w:] R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, D.E. Wilson, Handbook of the Mammals of the World, t. 3. Primates, Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 262-, ISBN 978-84-96553-89-7 (ang.).
- ↑ a b c d e f g Ferrari i inni, (2010). Rondon’s marmoset, Mico rondoni sp. n., from southwestern Brazilian Amazonia, „International Journal of Primatology”, 31, Springer, 2010, s. 693-714 [dostęp 2023-12-28] (ang.).
- ↑ a b c d A.B. Rylands & R.A. Mittermeier, Family Callitrichidae (Marmosets and Tamarins), [w:] R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson, Handbook of the Mammals of the World, t. 3. Primates, Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 262-, ISBN 978-84-96553-89-7 (ang.).
- ↑ Costa-Araújo R i inni, The Munduruku marmoset: a new monkey species from southern Amazonia, „PeerJ”, 7, 2019, e7019 (ang.).