Łużyckie przekłady Biblii
Łużyckie przekłady Biblii – grupa przekładów Pisma Świętego w językach dolno- i górnołużyckim. Pierwsze tłumaczenia rozpoczęto w XVI wieku, natomiast pierwsze wydania drukowane opublikowano na początku XVIII stulecia.
Pierwszymi wydanymi drukiem przekładami były: w języku dolnołużyckim – Nowy Testament Fabriciusa (1709) i Stary Testament Fryca (1796), zaś w górnołużyckim – Nowy Testament Frencla (1706) i pełna Biblia (1728).
Dolnołużyckie przekłady[edytuj | edytuj kod]
W 1548 pastor Mikławš Jakubica ze wsi Lubanice ukończył przekład Nowego Testamentu. Pod względem językowym był to przekład bardzo niejednolity – zawierał zarówno elementy wschodnio-dolno-łużyckie i zachodnio-dolno-łużyckie, jak również górnołużyckie, czeskie oraz polskie. Przekład ten nie został wydany drukiem[1].
W drugiej połowie XVII wieku powstał rękopis Nowego Testamentu, który w 1996 opublikował Heinz Schuster-Šewc. Pierwszy pełny przekład Nowego Testament wydał drukiem Jan Bogumil Fabricius w 1709, zaś Stary Testament opublikował Jan Bjedrich Fryco w 1796. W latach 1860–1868 opublikowano edycję zrewidowaną Biblii. Po raz ostatni Nowy Testament wydano w 1895. Biblia dolnołużycka stała się podstawą dolnołużyckiego języka literackiego[2].
Górnołużyckie przekłady[edytuj | edytuj kod]
Początek górnołużyckich przekładów biblijnych i piśmiennictwa górnołużyckich protestantów wiąże się z działalnością Michała Frencla (1628–1706), który w 1670 wydał przekład Ewangelii według św. Mateusza i św. Marka, a później Nowy Testament (1706). Jego tłumaczenie włączono w zrewidowanej wersji do pełnej Biblii protestanckiej (1728). Stała się ona podstawą wariantu języka literackiego górnołużyckich protestantów, który różnił się od wariantu katolickiego[a]. W latach 1728–1905 ukazało się 11 wydań tej Biblii[2].
Katolicki przekład powstawał znacznie wolniej. Jurij Hawštyn Swĕtlik kilka razy opublikował Perykopy (1690 lub 1692, 1699, 1720). Pracował również nad pełnym przekładem Biblii (1688–1707/1711), ale praca ta ze względów finansowych pozostała w rękopisie. W 1750 Jakub Wöski opublikował z niewielkimi zmianami Perykopy J.H. Swĕtlika. J. Buk w 1862 przełożył i opublikował tylko Ewangelię według Mateusza oraz Ewangelię według Marka (wyłącznie rozdz. 1–3). W 1872 wydano Psalmy Jana Larasa. Katolicy górnołużyccy dopiero w 1896 doczekali się edycji przekładu Nowego Testamentu, który był wspólnym dziełem Jurija Łusčanskiego i Michała Hórnika. Filip Rězak przełożył z Wulgaty cały Stary Testament, ale opublikował jedynie Psałterz (1899), Księgę Hioba i Księgę Przysłów (brak miejsc i dat wydania). Pełny czterotomowy przekład katolickiej Biblii ukazał się dopiero w latach 1966–1976. Tłumaczenie pod redakcją ks. Měrćina Salowskiego przygotował zespół tłumaczy katolickich. Nową (poprawioną) edycję wydano drukiem w 2006 roku (Swjate Pismo Stareho a Noweho zakonja). Język tego przekładu jest przyjmowany za wzorcowy[2].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jednolity, bezwyznaniowy język górnołużycki powstał w drugiej połowie XIX wieku.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Lewaszkiewicz 2017 ↓, s. 153, 154.
- ↑ a b c Lewaszkiewicz 2017 ↓, s. 154.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Tadeusz Lewaszkiewicz. Przekłady biblijne na słowiańskie mikrojęzyki literackie. „Język. Religia. Tożsamość”. vol. 1 (15) 2017, s. 145–162, 2017. ISSN 2083-8964.