Albert Armitage
 Albert Armitage (przed 1900) | |
| Data i miejsce urodzenia |
2 lipca 1864 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1878–1886 |
| Siły zbrojne | |
| Odznaczenia | |
| |
Albert Borlase Armitage (ur. 2 lipca 1864 w Balquhidder, 31 października 1943 w Surrey) – brytyjski polarnik, odkrywca, oficer Royal Navy, uczestnik wyprawy Jacksona–Harmswortha do Ziemi Franciszka Józefa (1894–1897) i Ekspedycji Discovery pod dowództwem Roberta F. Scotta (1901–1904).
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Albert Borlase Armitage urodził się 2 lipca 1864 roku w Balquhidder w Perthshire w środkowej Szkocji, jako jedno z ośmiorga dzieci lekarza Samuela Harrisa Tathama Armitage’a i Alice (Lees) Armitage[1].
W 1878 roku wstąpił do Royal Navy i rozpoczął szkolenie wojskowe na statku szkoleniowym HMS Worcester[1]. Następnie zamierzał opuścić marynarkę i rozpocząć pracę w przedsiębiorstwie transportowym P&O (The Peninsular and Oriental Steam Navigation Company), do czego nie dopuścił jego ojciec[1]. Armitage został zatrudniony jako praktykant na statku „Punjaub” Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej i popłynął do Kolkaty, gdzie przeniósł się na inny statek Kompanii – „Lucknow”[1].
Po przepracowaniu siedmiu lat w Kompanii, w 1886 roku Armitage przeniósł się do P&O, rozpoczynając pracę na pokładzie statku pasażerskiego „SS Bokhara”[1].
Wyprawa Jacksona–Harmswortha (1894–1897)[edytuj | edytuj kod]
Po przepracowaniu ośmiu lat w P&O dyrekcja firmy powierzyła mu funkcję obserwatora podczas wyprawy Jacksona–Harmswortha do Ziemi Franciszka Józefa [2]. Początkowo miał zajmować się dokumentacją astronomiczną, meteorologiczną i magnetyczną, lecz na krótko przed wypłynięciem główny sponsor wyprawy Alfred Harmsworth (1865–1922) mianował go drugim dowódcą[2]. Głównym dowódcą wyprawy był Frederick George Jackson (1860–1938), który jako jedyny spośród ośmiu uczestników ekspedycji miał doświadczenie polarne[2]. Funkcja drugiego dowódcy wiązała się z dużą odpowiedzialnością, ponieważ Jackson nie okazał się dobrym przywódcą i Armitage musiał przejąć wiele jego obowiązków[2]. Armitage towarzyszył Jacksonowi we wszystkich wyprawach saniami[2]. Wyprawa spędziła w Arktyce trzy lata[3].
17 czerwca 1896 roku Armitage dostrzegł postać idącą po lodzie – był to norweski badacz polarny Fridtjof Nansen (1861–1930), który razem z Hjalmarem Johansenem (1867–1913) dotarł do Ziemi Franciszka Józefa dziesięć miesięcy wcześniej podczas próby zdobycia bieguna północnego[2]. Spotkanie z Armitagem pozwoliło na uratowanie Nansena i jego ludzi[3].
Po powrocie do Wielkiej Brytanii, w maju 1899 roku Armitage otrzymał Murchison Grant Królewskiego Towarzystwa Geograficznego[4]. Prezydent Towarzystwa Clements Markham (1830–1916) konsultował z nim plany brytyjskiej ekspedycji antarktycznej – na podstawie doświadczeń zdobytych w Arktyce Armitage opracował plany wypraw saniami na Antarktydzie[2].
Ekspedycja Discovery (1901–1904)[edytuj | edytuj kod]
Dzięki zdobytemu doświadczeniu w Arktyce Armitage został mianowany drugim dowódcą brytyjskiej ekspedycji w rejon Antarktydy, którą dowodził Robert Falcon Scott (1868–1912)[2]. Armitage został również nawigatorem statku ekspedycji RRS Discovery[5]. Oprócz Armitage’a doświadczenie polarne mieli jeszcze dwaj inni uczestnicy wyprawy – lekarz Reginald Koettlitz (1860–1916) i fizyk Louis Bernacchi (1876–1942)[6].
Po dotarciu do Discovery Inlet przy Lodowcu Szelfowym Rossa Scott powierzył Armitage’owi organizację obserwatorium magnetyzmu[2]. Armitage pełnił również ważną rolę przy planowaniu wypraw saniami[7]. W listopadzie 1902 roku Armitage poprowadził wyprawę saniami poprzez Ziemię Wiktorii celem zdobycia bieguna magnetycznego[7]. Podczas wcześniejszego rekonesansu wraz z geologiem Hartley’em Ferrarem (1879–1932) odkrył Lodowiec Ferrara, którym ostatecznie podążyła wyprawa w kierunku bieguna magnetycznego, wcześniej jednak marnując kilka dni na wyczerpującą wspinaczkę w górach[7]. Armitage musiał zawrócić, by sprowadzić jednego z uczestników, który miał atak serca[8]. Wyprawa osiągnęła wysokość 2750 m n.p.m., przecierając szlak do Płaskowyżu Polarnego, którym podążył w kolejnym roku Scott, docierając na płaskowyż[9].
Po powrocie Scott zaproponował Armitage’owi powrót do Wielkiej Brytanii na statku „Morning”, który przypłynął z zaopatrzeniem[10]. Armitage odmówił i do końca ekspedycji pozostawał odsunięty od wypraw, doglądając RRS Discovery[10]. Armitage, któremu organizatorzy wyprawy obiecali niezależność od Scotta i możliwość prowadzenia własnej eksploracji, był niezadowolony z decyzji Scotta[10]. Na pozycję Scotta wpłynęły niepochlebne raporty z wyprawy do bieguna magnetycznego, które obarczały Armitage’a pełną odpowiedzialnością za niefortunną decyzję o wspinaczce bez uprzedniego rozpoznania terenu i zarzucały mu brak otwartości na sugestie innych uczestników wyprawy[10].
Po powrocie do Wielkiej Brytanii Armitage wydał raport z wyprawy Two Years in the Antarctic[11]. Powrócił do pracy dla P&O, gdzie dosłużył się rangi komandora marynarki handlowej[5]. Zmarł 31 października 1943 roku[5].
Publikacje[edytuj | edytuj kod]
- 1905 – Two Years in the Antarctic[11]
Odznaczenia i nagrody[edytuj | edytuj kod]
- 1899 – Murchison Grant[4]
- 1909 – srebrny Medal Polarny[12][5]
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Na cześć Armitage’a nazwano następujące obiekty geograficzne:
- Cape Armitage – przylądek na Wyspie Rossa[13]
- Armitage Saddle – siodło na Blue Glacier[14]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Walton 1985 ↓, s. 511.
- ↑ a b c d e f g h i Mills 2003 ↓, s. 35.
- ↑ a b Blackhall 2012 ↓.
- ↑ a b Armitage 1905 ↓, s. 11.
- ↑ a b c d The Polar Museum ↓.
- ↑ Riffenburgh 2007 ↓, s. 199.
- ↑ a b c Mills 2003 ↓, s. 36.
- ↑ Mills 2003 ↓, s. 36–37.
- ↑ Faure i Mensing 2010 ↓, s. 13.
- ↑ a b c d Mills 2003 ↓, s. 37.
- ↑ a b Armitage 1905 ↓.
- ↑ The London Gazette 1909 ↓, s. 8665.
- ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Cape Armitage ↓.
- ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Armitage Saddle ↓.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Armitage, A.: Two Years in the Arctic. London: Edward Arnold, 1905. [dostęp 2022-07-30]. (ang.).
- Armitage Saddle (United States Gazetteer). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- Blackhall, Sue: Scott of the Antarctic: The Legend 100 Years On. Casemate Publishers, 2012. ISBN 978-1-78159-599-2. [dostęp 2022-07-30]. (ang.).
- Cape Armitage (United States Gazetteer). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- Faure, Gunter, Mensing, Teresa M.: The Transantarctic Mountains: Rocks, Ice, Meteorites and Water. Springer Science & Business Media, 2010. ISBN 978-90-481-9390-5. [dostęp 2022-07-30]. (ang.).
- Mills, William James: Exploring Polar Frontiers. ABC-CLIO, 2003. ISBN 978-1-57607-422-0. [dostęp 2022-07-30]. (ang.).
- Riffenburgh, Beau: Encyclopedia of the Antarctic. Taylor & Francis, 2007. ISBN 978-0-415-97024-2. [dostęp 2022-07-30]. (ang.).
- Scott Polar Research Institute: Albert Borlase Armitage. [w:] The Polar Museum [on-line]. [dostęp 2022-07-30]. (ang.).
- „The London Gazette”, 23 November 1909. [dostęp 2022-07-30]. (ang.).
- Walton, D. W. H.. Profile: Albert Borlase Armitage. „Polar Record”. 22 (140), s. 511–518, 1985. DOI: 10.1017/S0032247400005969. [dostęp 2022-07-30]. (ang.).