Bronisław Zelek
| Data i miejsce urodzenia |
27 września 1935 |
|---|---|
| Data śmierci |
28 lutego 2018 |
| Narodowość | |
| Alma Mater | |
| Dziedzina sztuki |
Bronisław Zelek (ur. 27 września 1935 w Nastasowie, zm. 28 lutego 2018[1]) – polski grafik, plakacista i projektant krojów typograficznych.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (początkowo na Wydziale Rzeźby, potem na Wydziale Grafiki), na której w 1961 obronił dyplom w pracowni profesora Henryka Tomaszewskiego. W latach 1961-1971 był wykładowcą tej uczelni i działał w środowisku polskiej szkoły plakatu[2].
W 1967 otrzymał Nagrodę im. Tadeusza Trepkowskiego za najlepszy plakat roku[3]. Jako uczestnik warszawskiego Biennale Plakatu zadebiutował w 1968 plakatem Ptaki (1965) do filmu Alfreda Hitchcocka o tym samym tytule[4].
W latach 60. i 70. stworzył wiele prac, które uznano za najlepsze w jego twórczości (m.in. Głód do filmu Henninga Carlsena o tym samym tytule). W 1971 wyjechał do Austrii i osiadł w Wiedniu.
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Plakat[edytuj | edytuj kod]
Podstawą kompozycji i ekspresji w jego plakatach były litery. Specjalizował się w kompilacji obrazu z typografią. Zajmował się głównie projektowaniem plakatów na potrzeby filmu, tworzył także dla Polskiej Federacji Jazzowej. Był autorem uznawanego za jeden z najlepszych plakatów chopinowskich na „VIII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina”. Jego znane plakaty to: Dni Filmu Polskiego (1964), Pierwszy krzyk (1965), Noc poślubna w deszczu (1968), Wielka miłość (1970), Chłodnym okiem (1972) i Che (1973).
W 2012 miała miejsce pierwsza od czterdziestu lat w Polsce wystawa jego plakatów i malarstwa „Litera Obraz”. Została zorganizowana w warszawskiej Galerii Grafiki i Plakatu.
Kroje typograficzne[edytuj | edytuj kod]
Był autorem kilku krojów typograficznych, które projektował w latach 70. i 80. dla francuskiego przedsiębiorstwa poligraficznego Mecanorma: New Zelek, Zelek Boldline, Zelek Sheadline, Zelek Black (tzw. „zelki”). Wykończenia liter kroju New Zelek zaprojektowane są pod kątem 45 stopni (początkowo krój ten nazywano „Liczbą 45”[5]). New Zelek należy do najbardziej znanych na świecie krojów Zelka w erze przedcyfrowej. Było to pierwsze polskie pismo zawierające, oprócz liter łacińskich, także znaki z innego alfabetu – (cyrylicy)[5]. Miało też kilka wersji rosyjskich i angielskich (ostatnia w 2009 autorstwa Brytyjczyka Simona Griffina).
O początkach swojej przygody z liternictwem napisał: Byłem kiedyś przeziębiony. Przyszła mnie odwiedzić moja dziewczyna i wypełniła kilka kształtów, które wcześniej narysowałem. Wysłałem to na konkurs do Paryża i zdobyłem pierwszą nagrodę[5].
Krój New Zelek został wykorzystany m.in. w logotypie Wien Energie[6], kopalni „Halemba” w Rudzie Śląskiej oraz londyńskiego duetu houseowego Basement Jaxx. Ponadto New Zelek Pro został użyty na okładce projektu muzycznego Taconafide[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Culture.pl
- ↑ Autorzy [online], www.desa.pl [dostęp 2016-03-22].
- ↑ Sylwia Giżka, Bronisław Zelek, „Culture.pl” [dostęp 2016-03-22].
- ↑ Zelek i jego plakaty [online], O.pl Polski Portal Kultury [dostęp 2016-03-22].
- ↑ a b c Agnieszka Warnke, Litery nie są niewinne, czyli o projektowaniu pisma w Polsce [online], culture.pl [dostęp 2016-03-22].
- ↑ New Zelek Pro, „NN6T”, 9 maja 2017 [dostęp 2018-04-20].
- ↑ Taconafide na muralu Spotify! – Brand journal Spotify Poland [online], spotify.prowly.com [dostęp 2018-04-20].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Janusz Górski, Jak ktoś mógł na to pozwolić! • Z twórcami polskiej szkoły grafiki rozmawia Janusz Górski, Czysty Warsztat Pracownia Sp. z o.o., Gdańsk 2012, (ISBN 978-83-89945-62-4)