Budynki w zespole dawnej kopalni Preussen
nr rej. A/486/2017 oraz A/487/2017 z 22 marca 2017[1] | |
Budynek maszyny wyciągowej szybu Zachodniego (2012) | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Miejscowość | |
Adres | |
Typ budynku |
nadszybie, budynek maszyny wyciągowej |
Styl architektoniczny | |
Ukończenie budowy |
1908 |
Pierwszy właściciel |
Preussengrube AG |
Położenie na mapie Bytomia | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa śląskiego | |
50°21′06,2″N 18°49′00,4″E/50,351722 18,816778 |
Budynki w zespole dawnej kopalni Preussen – budynki nadszybia szybu wentylacyjnego i maszyny wyciągowej z 1908 roku, w Bytomiu, wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego[1].
Zabytkowe budynki wentylacyjnego szybu Zachodniego wybudowane w stylu historyzmu należały do zlikwidowanej kopalni węgla kamiennego Miechowice w Bytomiu.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wentylacyjny i zjazdowy[3] szyb Zachodni kopalni węgla kamiennego Preussen, która rozpoczęła wydobycie w 1905 roku[4] rozpoczęto głębić w 1906 roku w celu zapewnienia wentylacji północnego pola wydobywczego[5]. 11 stycznia 1908 roku osiągnięto głębokość 122,6 metra. W 1909 roku jego drążenie do 257 metrów głębokości zostało zakończone[6]. Przepływ powietrza pierwszym wydechowym[7] szybem wentylacyjnym kopalni[6] uzyskano w grudniu 1909 roku[6]. W 1910 roku oddano do użytku budynek maszyny wyciągowej[2] , nadszybia i dom dla pracowników dozoru. Budynki wzniesiono w stylu historyzmu, obecnie są one otoczone lasem[2] . Zamontowano wentylator firmy Capell o wydajności 3000 m³ na minutę[8], oraz elektryczny kompresor o wydajności 4000 m³ na godzinę[9]. Aby połączyć szyb z poziomem 370 m wybito pozostałe 113 metrów poprzez nadsięwłom o wielkości 2×2 metry z tegoż poziomu, prace te zakończono w 1914 roku[3].
Na poziomie 150 m zostało zabudowane źródło wody słodkiej, utworzone w celu awaryjnego zapewnienia wody przemysłowej dla kopalni[10]. W lipcu 1944 roku jego wydajność wynosiła 1600 litrów na minutę; woda ta była wykorzystywana do picia, pracy kotłowni i łaźni[11].
W czasie II wojny światowej w barakach położonych w pobliżu szybu przetrzymywano jeńców wojennych[12] .
W 1945 roku w barakach przy szybie zakwaterowano robotników z kopalni węgla kamiennego Flora, którzy powiększyli skład załogi kopalni Miechowice[13].
W 1939 roku zgłębiono szyb do poziomu 720 m[14].
Szyb został wyłączony z systemu wentylacyjnego kopalni w 1965 roku, co umożliwiło likwidację jego filara ochronnego; w tym samym roku uruchomiono nowy wentylacyjno-podsadzkowy szyb Ignacy[15].
Z oryginalnych zabudowań zachowały się: budynek maszynowni, jeden z budynków pomocniczych oraz dwa baseny. Nie przetrwała wieża wyciągowa i pobliskie budynki mieszkalne[12] .
W pobliżu dawnych zabudowań szybu mieści się zakład murarsko-betoniarski[16] oraz przedsiębiorstwo skupujące surowce wtórne[17].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 25 [dostęp 2017-08-28] .
- ↑ a b c d Śląsk 2006 ↓.
- ↑ a b Dybeł i Hebliński 2002 ↓, s. 421.
- ↑ Dybeł i Hebliński 2002 ↓, s. 322.
- ↑ Dybeł i Hebliński 2002 ↓, s. 351.
- ↑ a b c Dybeł i Hebliński 2002 ↓, s. 323.
- ↑ Dybeł i Hebliński 2002 ↓, s. 350.
- ↑ Dybeł i Hebliński 2002 ↓, s. 353.
- ↑ Dybeł i Hebliński 2002 ↓, s. 326–327.
- ↑ Dybeł i Hebliński 2002 ↓, s. 329.
- ↑ Dybeł i Hebliński 2002 ↓, s. 376.
- ↑ a b Kubacz ↓.
- ↑ Dybeł i Hebliński 2002 ↓, s. 384.
- ↑ Dybeł i Hebliński 2002 ↓, s. 422.
- ↑ Dybeł i Hebliński 2002 ↓, s. 425.
- ↑ Zakład murarsko-betoniarski. krs-online.com.pl. [dostęp 2017-08-28].
- ↑ Sortmet. Skup surowców wtórnych. Sortmet. [dostęp 2017-08-28].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Tadeusz Dybeł, Józef Hebliński: Historia Miechowic i kronika kopalni „Miechowice” (reprint wydania z 1988 roku). W: Historia KWK „Bobrek”. Józef Hebliński (red.). Bytom: Zakład Górniczy „Bytom III”, 2002.
- Adam Kubacz: Kopalnia Preussengrube (potem Miechowice) 1900-2005. Bractwo Gwarków Związku Górnośląskiego. [dostęp 2017-08-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-28)].
- Zabytki sztuki w Polsce: Śląsk. opieka nauk. Ernst Badstübner et al.; red. merytoryczna Sławomir Brzezicki i Christine Nielsen ; współpr. Grzegorz Grajewski i Dietmar Popp ; red. językowa Marcin Grabski, Olga Rutkowska; tł. Barbara Ilkosz i Teresa Szymczyk. Warszawa: Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, 2006, s. 183. ISBN 83-922906-1-5.