Chropiatka pędzelkowata
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
chropiatka pędzelkowata |
| Nazwa systematyczna | |
| Thelephora penicillata (Pers.) Fr. Syst. mycol. (Lundae) 1: 434 (1821) | |
Chropiatka pędzelkowata (Thelephora penicillata (Pers.) Fr.) – gatunek grzybów z rodziny chropiatkowatych (Thelephoraceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Thelephora, Thelephoraceae, Thelephorales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1797 r. Christiaan Hendrik Persoon, nadając mu nazwę Merisma penicillatum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1821 r. Elias Fries[1].
Ma 23 synonimy. Niektóre z nich:
- Phylacteria mollissima (Pers.) Rea 1922
- Thelephora penicillata f. subfimbriata (Bourdot & Galzin) Corner 1968
- Thelephora penicillata var. byssoideofimbriata (Bourdot & Galzin) Corner 1968[2].
Nazwy polskie: pleśniak pędzelkowaty (Franciszek Błoński 1889), chropiatka piórowata (Władysław Wojewoda 1999), chropiatka pędzelkowata (W. Wojewoda 2003)[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Krótkotrwały, wachlarzowaty przypominający rozetę, tworzony nisko na dnie lasu. Ma szerokości od 4 do 15 cm, a pojedyncze kolce osiągają długość od 2 do 7 cm. Barwa fioletowobrązowa u nasady i biała lub kremowa w kierunku rozgałęzionych i spiczastych końcówek. Starsze owocniki brązowieją od środka. Zapach ziemisty, ale słaby, smak łagodny, nie charakterystyczny[4].
- Cechy mikroskopowe
Strzępki tramy monomityczne, zwykle o szerokości 4–7 µm, ze sprzążkami. Zarodniki kanciasto-elipsoidalne, 7–10 × 5–7 µm z nieregularnymi brodawkami, w masie fioletowobrązowe[4].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Chropiatka pędzelkowata występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji. Najwięcej stanowisk podano w Europie[5]. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył kilkanaście stanowisk[3]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma kategorię V – gatunek narażony, który zapewne w najbliższej przyszłości przesunie się do kategorii wymierających, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[6]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[7].
Grzyb mykoryzowy, ale prawdopodobnie może żyć także jako saprotrof, czerpiąc składniki z rozkładającego się drewna, liści i igieł. Występuje w liściastych lasach na leżących na ziemi liściach i martwych gałęziach drzew, notowany także na pniu świerka[3]. Owocniki pojawiają się od późnego lata do końca jesieni, najczęściej pod świerkami[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2022-04-18].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2022-04-18].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c Thelephora penicillata Fr. – Urchin Earthfan [online] [dostęp 2022-04-18].
- ↑ Miejsca występowania Thelephora penicillata na świecie (mapa) [online] [dostęp 2022-04-18].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Aktualne stanowiska chropiatki pędzelkowatej w Polsce [online] [dostęp 2022-04-18].