Dołczan
| Stenobothrus | |||
| Fischer, 1853 | |||
 Stenobothrus grammicus | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj |
Stenobothrus | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Gryllus lineatus Panzer, 1976 | |||
| Synonimy | |||
| |||
Dołczan[1] (Stenobothrus) – rodzaj owadów prostoskrzydłych z rodziny szarańczowatych (Acrididae) obejmujący około 50 gatunków o palearktycznym zasięgu występowania.
Takson ten wprowadzony został w 1853 roku przez H.L. Fischera[2]. W 1910 roku W.F. Kirby wyznaczył jego gatunkiem typowym Gryllus lineatus[3].
Owady te są małych lub średnich rozmiarów. Głowę ich cechuje krótkie ciemię, długie i wąskie dołki ciemieniowe oraz czułki pozbawione zgrubień wierzchołkowych. Przedplecze u obu płci z wierzchu szerokie, o bocznych listewkach wygiętych słabo, tak, że odległość między nimi z tyłu wynosi najwyżej półtorakrotność tej z przodu. Narząd bębenkowy częściowo nakryty jest fałdem oskórka. U obu płci występuje aparat strydulacyjny. Pokrywy (tegminy) i tylne skrzydła są dobrze wykształcone, rzadziej skrócone. Tegminy mają prosty przedni brzeg i niezwężone u nasady pole marginalne. Zewnętrzne krawędzie płatów pokładełka mają wyraźny ząb[4].
Rodzaj palearktyczny[5]. Z Polski wykazywano 6 gatunków z tego rodzaju, ale tylko trzy: dołczana wysmukłego, czarnoplamego i deresza zaliczono do polskiej ortopterofauny[4][6]. Występowanie we współczesnych granicach Polski pozostałych trzech gatunków, tzn.: S. crassipes, S. fischeri, S. rubicundulus nie zostało potwierdzone[4].
Należy tu 48 opisanych gatunków[5]:
- Stenobothrus amoenus (Brisout de Barneville, 1850)
- Stenobothrus apenninus Ebner, 1915
- Stenobothrus berberus Uvarov, 1942
- Stenobothrus bolivarii (Brunner von Wattenwyl, 1876)
- Stenobothrus bozcuki Çiplak, 1994
- Stenobothrus burri Karabag, 1953
- Stenobothrus carbonarius (Eversmann, 1848)
- Stenobothrus caucasicus Dovnar-Zapolskij, 1927
- Stenobothrus clavatus Willemse, 1979
- Stenobothrus cobresianus Bey-Bienko, 1949
- Stenobothrus cotticus Kruseman & Jeekel, 1967
- Stenobothrus crassipes (Charpentier, 1825)
- Stenobothrus croaticus Ramme, 1933
- Stenobothrus derrai Harz, 1988
- Stenobothrus divergentivus Shiraki, 1910
- Stenobothrus eurasius Zubovski, 1898
- Stenobothrus festivus Bolívar, 1887
- Stenobothrus fischeri (Eversmann, 1848)
- Stenobothrus formosanus Shiraki, 1910
- Stenobothrus fumatus Shiraki, 1910
- Stenobothrus graecus Ramme, 1926
- Stenobothrus grammicus Cazurro y Ruiz, 1888
- Stenobothrus kirgisorum Ikonnikov, 1911
- Stenobothrus limosus Walker, 1870
- Stenobothrus lineatus (Panzer, 1796) – dołczan wysmukły
- Stenobothrus magnus Shiraki, 1910
- Stenobothrus maroccanus Uvarov, 1942
- Stenobothrus minor Shiraki, 1910
- Stenobothrus minutissimus Bolívar, 1878
- Stenobothrus miramae Dirsh, 1931
- Stenobothrus mistshenkoi Woznessenskij, 1998
- Stenobothrus newskii Zubovski, 1900
- Stenobothrus nigromaculatus (Herrich-Schäffer, 1840) – dołczan czarnoplamy
- Stenobothrus olgaephilus Storozhenko, 1985
- Stenobothrus palpalis Uvarov, 1927
- †Stenobothrus posthumoides Zeuner, 1934
- Stenobothrus posthumus Ramme, 1931
- Stenobothrus rubicundulus Kruseman & Jeekel, 1967
- Stenobothrus selmae Ünal, 1999
- Stenobothrus stigmaticus (Rambur, 1838) – dołczan deresz
- Stenobothrus subrufescens Walker, 1871
- Stenobothrus sviridenkoi Ramme, 1930
- Stenobothrus tadzhicus Mistshenko, 1951
- Stenobothrus umbrifer Walker, 1871
- Stenobothrus ursulae Nadig, 1986
- Stenobothrus weidneri (Demirsoy, 1977)
- Stenobothrus werneri Adelung, 1907
- Stenobothrus zubowskyi Bolívar, 1899
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Władysław Bazyluk: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XI Prostoskrzydłe – Salwatoriany. Warszawa: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1956, s. 106-118.
- ↑ Heinrich Leopold Fischer: Orthoptera Europaea. 1853, s. 296, 313.
- ↑ W.F. Kirby, A Synonymic Catalogue of Orthoptera (Orthoptera Saltatoria, Locustidae vel Acridiidae) vol. III Orthoptera. Saltatoria. Part II. Locustidae vel Acridiidae, Londyn 1910, s. 260.
- ↑ a b c Władysław Bazyluk, Anna Liana: Prostoskrzydłe - Orthoptera. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2000, seria: Katalog Fauny Polski cz. 17, z. 2. ISBN 83-85192-94-8.
- ↑ a b Eades, D.C.; D. Otte; M.M. Cigliano & H. Braun: Orthoptera Species File Online: species Stenobothrus nigromaculatus (Herrich-Schäffer, 1840). [dostęp 2010-10-03]. (ang.).
- ↑ Fauna Polski - charakterystyka i wykaz gatunków. Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I. i Skibińska E. (red.). T. II. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2007. ISBN 978-83-881470-7-4.