Duchowość muzułmańska

Duchowość muzułmańska - dla każdego muzułmanina bardzo ważnym elementem życia jest intymna relacja z Bogiem oraz stałe podtrzymywanie i rozwijanie tej więzi. Słowo islam pochodzi od czasownika aslama, co znaczy „być posłusznym”, „posłuszny Bogu”, zatem muzułmanin oznacza „ten, kto jest posłuszny (Bogu)”. Można mówić o dwóch wymiarach duchowości muzułmańskiej. Pierwszy ma łączyć wymiar mistyczny z racjonalnym myśleniem. Jest związany z filozofami, teologami, gnostykami, mistykami i poetami takimi jak: al- Halladż, Ibn’ Arabi, Yahya Suhrawardi, Nadżmaddin Kubra, Rabi’a al-Adawijja, Dżalaladdin Rumi, Nasir-e-Chosrow. Drugi często jest określany jako duchowość ludowa. Ten rodzaj duchowości charakteryzuje silna potrzeba bliskości Boga lub jego namiestników (imamów, świętych lub religijnych autorytetów).

Modlitwa-Salat

Modlitwa jest jednym z pięciu filarów islamu. Każdy muzułmanin ma obowiązek modlić się pięć razy dziennie. Regularne jej odmawianie, umożliwia każdemu człowiekowi nawiązanie prawdziwego, żywego kontaktu z Bogiem oraz własny rozwój duchowy. Oprócz pięciu obowiązkowych modlitw, można wyróżnić nadobowiązkowe typy modlitw. W islamie unikalność ceremonii polega na tym, że zawiera ona elementy obrządków pochodzących z innych religii. Islam zaleca wiernym modlitwę w obrządku tak wszechstronnym, że zawiera symboliczne postawy modlitewne nawiązujące do innych religii. Według nauki zawartej w Koranie, Bogu niepotrzebne są ludzkie modlitwy. Dlatego są opisane z myślą o samym wyznawcy. Podczas modlitwy wspominanie Boga i Jego przymiotów pomaga człowiekowi oczyścić duszę i osiągnąć harmonię z Boską naturą. Na tym polega istota modlitwy w islamie. Poprzez myślenie o sobie jako stworzeniu Boga i działaniu jak On, człowiek stale doskonali swoje relacje z innymi ludźmi, a nawet innymi formami życia. Poprzez modlitwę człowiek wyzwala się od grzechów, umacnia swój charakter i rozwija się dzięki czemu staje się godny kontaktu z Bogiem. Według islamu dusza ludzka pozostaje z ciałem w relacjach a człowiek może wywierać wpływ na kształtowanie duszy za pomocą modlitwy. W Koranie słowo określające modlitwę oznacza niewolę. Bezokolicznik „modlić się” oznacza podążać czyimś śladem. A zatem w efekcie jest naśladowaniem boskich cech.

„Zaiste, Modlitwa powstrzymuje człowieka przed nieprzyzwoitością i jawnym złem”.

Al-Ankabut (29:46)

Modlitwy zbiorowe są nastawione na wspólne oddawanie czci Bogu. Z kolei w modlitwach indywidualnych kładzie się nacisk na prywatność i na nikogo nie wolno nalegać, aby ujawniał je innym. Pod względem treści modlitwy można podzielić na dwa typy:

1. Formalne, rutynowe recytacje wersetów Koranu i odmawianie innych modlitw w języku arabskim. Wszyscy wyznawcy powinni znać treść recytowanych słów, bo w przeciwnym razie pozbawiają się korzyści wynikających ze świadomej deklamacji.
2. Drugi typ modlitwy wyznawca odmawia w swoim ojczystym języku i może prosić Boga, o co mu się podoba.

Modlitwa zbiorowa

Islam zaleca modlitwę zarówno zbiorową, jak i indywidualną. Tradycja mówi, iż modlitwa ofiarowana w zgromadzeniu jest warta dwadzieścia siedem razy więcej niż składana indywidualnie. Modlitwy zbiorowe są dobrze zorganizowane, jest przewodnik, który kieruje całym zgromadzeniem wiernych. Najczęściej jest to imam, czyli człowiek wybrany przez innych jako ktoś godny do sprawowania tej funkcji. Przy wyborze imama powinna być brana pod uwagę jego pobożność i dobra znajomość Koranu. Wierni muszą ustawić się za imamem w równych szeregach, blisko siebie, ramię w ramię, aby między jednym a drugim wyznawcą nie było wolnego miejsca. Później wszyscy dokładnie naśladują imama. Niektóre modlitwy polegają na głośnej recytacji Koranu. Jest to coś w rodzaju zaśpiewu donośnym głosem, chociaż bardziej niż śpiewem jest ona rytmiczną, przenikliwą deklamacją. Prorok Mahomet radził, aby w tonie recytacji Koranu znajdował się cień smutku, przez co staje się ona bardziej poruszająca i głębiej trafia do serca. Gdy imam składa pokłon, wierni robią to samo, gdy on wstaje, wstają i oni. Gdy on kładzie się twarzą do ziemi, oni kładą się za nim. Nawet jeśli imam popełni błąd i nie poprawi go, gdy ktoś zwróci mu uwagę, to wszyscy wyznawcy muszą go naśladować. Podczas modlitwy nie wolno kwestionować postępowania imama. Wszyscy, bez wyjątku, stoją twarzą w tę samą stronę, w stronę Mekki. Podczas modlitwy nie ma podziału na bogatych i biednych, czy lepszych i gorszych, nikt nie może zarezerwować sobie miejsca za imamem. Ten kto przyjdzie pierwszy na modlitwy do meczetu, ma prawo usiąść, gdzie mu się podoba. Nikomu nie wolno wyganiać kogoś z miejsca, które tamten zajął, chyba że ze względów bezpieczeństwa itp., a wówczas jest to rozporządzenie administracyjne.

Rodzaje modlitw

Wszystkie meczety zapełniają się pięć razy dziennie. Modlitwa w środku dnia, Asr, która budzi najwięcej kontrowersji, jest odprawiana w muzułmańskich społecznościach podczas południowej przerwy w pracy. Przerwa obiadowa zostaje nieco wydłużona na odprawienie modlitwy. Następna jest modlitwa popołudniowa, Zuhur, którą zwykle odprawia się zaraz po zakończeniu pracy. Zuhur powinna być odprawiana kiedy słońce przekroczy zenit i zaczyna chylić się ku zachodniej stronie nieba. W modlitwach popołudniowych nie ma głośnej recytacji, bo nie pasowałaby do ogólnego nastroju tej pory dnia. Później nie wolno modlić się aż do zachodu słońca. Ten czas przeznaczony jest na zajęcia pozadomowe, na przykład uprawianie sportu, zakupy, spacery, wizyty u krewnych i znajomych itp. W czasie odpoczynku modlitwa jest praktycznie zakazana, nie licząc cichych wspominań Boga, które dla niektórych wiernych są czynnością wykonywaną niemal stale. Wieczorem jest modlitwa o zachodzie słońca, Maghrib, po której znów następuje okres odpoczynku przeznaczony na kolację. Początek nocy wyznacza modlitwa o nazwie Isza po niej zalecany sen. Modlitwa nocna należy do bardzo prywatnych modlitw. Mieszkańcy jednego domu starają się znaleźć sobie zaciszne miejsce i nawet mąż z żoną starają się odmawiać ją osobno, bo kontakt z Bogiem staje się wówczas sprawą jak najbardziej osobistą. Dzień powinien zaczynać się kilka godzin przed świtem. Modlitwa przed zakończeniem nocy nazywa się Tahażżud, nie jest obowiązkowa. Po niej następuje modlitwa poranna zwana Fażyr. Modlitwy poranne, modlitwy po wschodzie słońca i modlitwy po zapadnięciu nocy charakteryzują głośne recytacje wersetów Koranu.

Duchowość a Koran

Koran zawiera całą ideologię życia jednostki i społeczeństwa, doktryny religijne, prawne i moralne, zasady ustroju państwowego a nawet zasady savoir vivre. Główne motywy Koranu to monoteizm i wszechmoc Boga oraz natura i przeznaczenie ludzi w relacjach z Bogiem. Koran jest nieodłącznym elementem życia każdego muzułmanina. Kiedy muzułmanin planuje przyszłość, kiedy się z czegoś cieszy lub czegoś się obawia, mówi „insha Allah” - „jak Bóg zechce”. Każde działanie zaczyna od wypowiedzenia „bismi' Llah al-Rahman al-Rahim” a kończy wypowiadając „al-hamdu Li'Llah”- „chwała Bogu”.

Mistycyzm – Sufizm

Szczególnym przejawem duchowości islamu są zgromadzenia wiernych, których celem jest osiągnięcie ekstazy. Techniki są różne, większość z nich wypracowali sufi. I tak na przykład w „Zakonie wirujących derwiszy” środkiem wprowadzającym w trans jest muzyka i taniec. Istotą sufickiego mistycyzmu jest nadzieja przezwyciężająca paraliżującą świadomość własnych błędów i ograniczeń.

Duchowość szyicka

Charakterystyczne dla szyizmu jest oczekiwanie na powrót (radża, paruzja) ostatniego z imamów (który nie umarł, lecz „znikł”) jako zbawcy całej ludzkości. Szyizm imamicki i sufizm mają kilka wspólnych cech, jak status wali (świętego), aktab (mistrz duchowy danej epoki), sukcesję proroków i etapy duchowego wzrastania. Szyizm, tak jak sufizm, rozwija ezoteryczny wymiar islamu, batini. Islam szyicki obchodzi własne święta, jedno z najważniejszych to Aszura, upamiętniające męczeństwo Al-Husajna. Dni żałoby na pamiątkę Al-Husajna obejmują śpiewy, recytacje, udramatyzowane inscenizacje konfliktu oraz pochody biczowników niosących ulicami drewniane trumny. Szyici obchodzą urodziny imamów, w tym Alego.

Zobacz też

• Duchowość
• Islam
• Pięć filarów islamu
• Koran
• Mahomet
• Sufizm
• Mistycyzm