Dzięcioł czarnogardły

Dzięcioł czarnogardły
	Colaptes atricollis
	(Malherbe, 1850)
	; Samiec
	; Samica
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	dzięciołowe
Podrząd	dzięciołowce
Rodzina	dzięciołowate
Podrodzina	dzięcioły
Plemię	Picini
Rodzaj	Colaptes
Gatunek	dzięcioł czarnogardły
Synonimy
	Chrysopicos atricollis Malherbe, 1850; Chrysoptilus atricollis (Malherbe, 1850); Chrysoptilus peruvianus Reichenbach 1854;
	Chrysopicos atricollis Malherbe, 1850; Chrysoptilus atricollis (Malherbe, 1850); Chrysoptilus peruvianus Reichenbach 1854;
Podgatunki
	C. a. atricollis (Malherbe, 1850); C. a. peruvianus (Reichenbach, 1854);
	C. a. atricollis (Malherbe, 1850); C. a. peruvianus (Reichenbach, 1854);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dzięcioł czarnogardły^[4]^[5] (Colaptes atricollis) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny dzięciołowatych (Picidae). Jest endemiczny dla zachodnich stoków peruwiańskich Andów. Występuje w lasach i zadrzewieniach nadrzecznych, suchych lasach mglistych, zaroślach górskich i pustynnych, na obszarach upraw. Spotykany jest także ponad górną granicą lasu. Nie jest zagrożony^[6].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał Alfred Malherbe, nadając mu nazwę Chrysopicos atricollis. Opis ukazał się w 1850 roku w Revue et magasin de zoologie pure et appliquée^[2]^[7]. Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia dwa podgatunki^[8]:

C. a. atricollis (Malherbe, 1850)
C. a. peruvianus (Reichenbach, 1854).

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Colaptes: gr. κολαπτης kolaptēs „osoba posługująca się dłutem”, od κολαπτω kolaptō „dłutować, dziobać, uderzać”^[9].
articollis: łac. ater – „czarny”, łac. collis – „-szyi, -gardły”, od łac. collum – „szyja”^[10].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Średniej wielkości dzięcioł o średnio długim, spiczastym i czarnym dziobie, z lekko zakrzywioną górną krawędzią. Tęczówki w kolorze brązowym lub kasztanowobrązowym. Nogi silne, zielonoszare. Pióra czoła i górnej części głowy tworzą czarną czapeczkę. Tył głowy czerwony, a niekiedy cały wierzch głowy jest czerwony. Gardło, podbródek i dolna część szyi czarne. Policzki, okolice oczu i uszu żółtawo-białe. U samców ciemnoczerwone wąsy i boki czoła. Spód ciała bladożółty z czarnymi gęstymi pręgami, mocniej zaznaczonymi w górnej części. Zad i grzbiet oraz pokrywy skrzydeł brązowozielone z wąskimi czarniawymi prążkami. Górna część ogona ciemnobrązowa. Długość ciała około 26–27 cm^[6], masa ciała wynosi 73–90 g^[11].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Dzięcioł czarnogardły występuje w zachodniej części Ameryki Południowej w środkowych Andach. Zasiedla obszary od wysokości 500 m n.p.m. do 2800 m n.p.m. (inne źródła podają nieco inne granice np. 600–3100 m n.p.m.^[3]^[11]). Lokalnie zasiedla obszary położone wyżej – do 3400 m n.p.m. na zachodnich zboczach Andów, w górach wokół doliny rzeki Marañón 1700–4300 m n.p.m., a w obszarze Kordyliery Białej do wysokości 4000 m n.p.m.^[6] Poszczególne podgatunki występują^[6]^[12]:

C. a. atricollis – na zachodnich zboczach peruwiańskich Andów od regionów La Libertad i Ancash na południe do północnej części regionu Tacna,
C. a. peruvianus – na zboczach gór w dolinie rzeki Marañón do zachodniej części regionu Huánuco^[6].

Jest gatunkiem osiadłym, prawdopodobnie czasami wykazuje niewielkie migracje wysokościowe spowodowane warunkami pogodowymi^[6]^[11]^[12].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Jego głównym habitatem są lasy i zadrzewienia nadrzeczne, suche i półsuche obszary w suchych lasach mglistych, zarośla górskie z dużymi kaktusami, zarośla pustynne, a także nawadniane obszary upraw, sady, ogrody i plantacje. Czasami spotykany jest także ponad górną granicą lasu. Podstawą pożywienia są mrówki, ich larwy oraz poczwarki^[6]. Żeruje głównie pojedynczo lub w parach, zwykle na drzewach, ale także w krzakach lub bezpośrednio na powierzchni ziemi^[6].

Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]

Sezon lęgowy prawdopodobnie trwa od czerwca do lipca, tylko w dolinie rzeki Marañón we wrześniu; w regionie Ica pisklęta widziano także w marcu i grudniu. Gniazda buduje w dziuplach w pniach drzew, słupach telegraficznych (C. a. atricollis) lub w dużych kaktusach (C. a. peruvianus), ale także w skarpach i urwiskach w dolinie rzek (C. a. atricollis). W jednym lęgu od 2 do 4 jaj. Okres inkubacji 14 dni, okres przebywania piskląt w gnieździe – 28 dni. Oboje rodzice uczestniczą w wysiadywaniu jaj i karmieniu piskląt^[6].

Status[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN dzięcioł czarnogardły klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (od 1988 roku LR/LC – Lower Risk/Least Concern, od 2004 roku LC – Least Concern). Zasięg jego występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 438 tys. km²^[11]. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten jest opisywany jako rzadki. Trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku^[3]^[11].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Colaptes atricollis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Denis Lepage: Black-necked Woodpecker Colaptes atricollis (Malherbe, 1850). Avibase. [dostęp 2022-03-06]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Colaptes atricollis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Picidae Leach, 1820 - dzięciołowate - Woodpeckers (wersja: 2020-09-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-02-02].
↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 184, 1999.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Hans Winkler, David Christie & Eduardo de Juana: Black-necked Woodpecker Colaptes atricollis, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-03-05]. (ang.).
↑ AlcideA. d’Orbigny AlcideA., Description de quelques espèces de Picinées ; (Genus Picus, Linn.), „Revue et magasin de zoologie pure et appliquée”, 2, Bureau de la Revue et Magasin de Zoologie, 1850, s. 156 (fr.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Woodpeckers. IOC World Bird List (v12.1). [dostęp 2022-03-05]. (ang.).
↑ colaptes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-03-05] (ang.).
↑ atricollis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-03-05] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Black-necked Woodpecker Colaptes atricollis, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-03-06]. (ang.).
↑ ^a ^b Josep del Hoyo, Andrew Elliott & Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 7: Jacamars to Woodpeckers. Barcelona: Lynx Edicions, 2002, s. 510. ISBN 84-87334-37-7. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].

[itis-1] Colaptes atricollis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[AviBase-2] Denis Lepage: Black-necked Woodpecker Colaptes atricollis (Malherbe, 1850). Avibase. [dostęp 2022-03-06]. (ang.).

[iucn-3] Colaptes atricollis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Picidae Leach, 1820 - dzięciołowate - Woodpeckers (wersja: 2020-09-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-02-02].

[mc-5] P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 184, 1999.

[botw-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Hans Winkler, David Christie & Eduardo de Juana: Black-necked Woodpecker Colaptes atricollis, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-03-05]. (ang.).

[oryg-7] AlcideA. d’Orbigny AlcideA., Description de quelques espèces de Picinées ; (Genus Picus, Linn.), „Revue et magasin de zoologie pure et appliquée”, 2, Bureau de la Revue et Magasin de Zoologie, 1850, s. 156 (fr.).

[ioc-8] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Woodpeckers. IOC World Bird List (v12.1). [dostęp 2022-03-05]. (ang.).

[9] colaptes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-03-05] (ang.).

[10] atricollis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-03-05] (ang.).

[birdlife-11] Black-necked Woodpecker Colaptes atricollis, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-03-06]. (ang.).

[HBW_7-12] Josep del Hoyo, Andrew Elliott & Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 7: Jacamars to Woodpeckers. Barcelona: Lynx Edicions, 2002, s. 510. ISBN 84-87334-37-7. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]