Działo bezodrzutowe Davisa
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Projektant |
Cleland Davis |
| Zasada działania | |
| Obsługa |
1 |
| Historia | |
| Prototypy |
1910 |
| Dane techniczne | |
| Liczba luf |
1 |
| Zasilanie |
ręczne |
| Inne | |
| Prędkość pocz. pocisku |
610 m/s |
| Dane operacyjne | |
| Platformy strzeleckie | |
| Royal Aircraft Factory B.E.2, Handley Page O/400, Royal Aircraft Factory R.E.8 | |
Działo bezodrzutowe Davisa – pierwsze praktyczne i wykorzystane bojowo działo bezodrzutowe, testowane i kilkukrotnie używane przez samoloty brytyjskie w czasie I wojny światowej.
Historia i zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
Broń opracował komandor porucznik US Navy Cleland Davis w 1910 roku; w 1914 roku General Ordnance Co. rozpoczęła produkcję małoseryjną dla marynarki amerykańskiej. Działem zainteresowała się Admiralicja brytyjska – po pierwszych testach w roku 1914, w następnym roku zakupiła 11 dział (jedno dwufuntowe, reszta sześciofuntowe) do dalszych prób; w październiku tego roku zamówienie powiększono o dalsze 293 sztuki, w tym jedno 12- i jedno 50-funtowe[1]. Testy wykazały, że działa miały zasięg do 7300-9100 m (skuteczny do 1800 m), prędkość wylotową ok. 910 m/s i dużą siłę niszczącą granatów[2]. Przewidywano ich użycie przeciw takim celom naziemnym jak pociągi, składy amunicyjne i budynki; sterowcom (w tym celu testowano specjalny 12-funtowy pocisk zapalający)[3] i okrętom podwodnym[4].
Pierwszym samolotem, na którym testowano działa Davisa był Short S.81[2]; prowadzono też próby na Short 310 i RAF B.E.12 (skierowane w górę, do użycia przeciw sterowcom), a także na Felixstowe Porte Baby[3]. Mimo tego, że entuzjastyczne opinie o testach prowadzonych w 1914 roku drukowała prasa lotnicza, Royal Flying Corps przez dłuższy czas nie zdawał sobie spraw z prac Admiralicji i dopiero w 1916 roku pozyskał 6-funtowe działo zamontowane na Royal Aircraft Factory B.E.2c (z możliwością strzelania pod kątem 45° w górę lub w dół). Testy wykazały, że mimo pokrycia burty samolotu blachą, tylny podmuch mógł być niebezpieczny dla maszyny; niemniej próby uznano za udane[2]. Do zwalczania sterowców zaprojektowano kilka maszyn uzbrojonych w tę broń: przedsiębiorstwo Pemberton-Billing zbudowało prototypowy czteropłat PB-29 z 1915 roku i PB-31 z roku 1917, który miał się charakteryzować niezmiernie długim czasem patrolowania; obie maszyny były nieudane, podobnie jak i Robey Peters R.R.F.25, z dwiema gondolami dla strzelców z działami Davisa[3]. Admiralicja rozważała też wprowadzenie tych dział na wyposażenie kutrów motorowych i wozów pancernych[1].
Ze względu na znaczną masę broni, podjęto próby instalowania jej na wielkich bombowcach Handley Page O/100 w 1917 roku, montując wersje sześciofuntowe na kilku maszynach 6. i 7. dywizjonu RNAS. Okazało się jednak, że podmuch z nich uszkadza górne płaty samolotów, co spowodowało konieczność zmiany montażu i zmianę kształtu skrzydła. Działa nie okazały się jednak szczególnie skuteczne i w 1918 roku z nich zrezygnowano. Podjęto też próbę zainstalowania wersji dwufuntowej na lekkim bombowcu Airco DH.4[5]. W Mezopotamii w 1918 roku użyto Royal Aircraft Factory R.E.8 z takim działem do atakowania celów naziemnych[3].
Po wojnie Admiralicja zarzuciła użycie dział Davisa w roku 1919 stwierdzając, że ograniczenia wywołane tylnym podmuchem uniemożliwiają montaż dający sensownie szerokie pole ostrzału; Amerykanie postąpili podobnie w 1921 roku[6]. Idea montażu dział bezodrzutowych na samolotach odżyła w czasie II wojny światowej w postaci niemieckich dział Gerät 104[5] i Jägerfaust[7].
Konstrukcja[edytuj | edytuj kod]
Działo Davisa działało na zasadzie minimalizowania odrzutu przez wyrzucenie do tyłu ładunku równoważącego – śrutu ołowianego (w przypadku działa 6-funtowego było to 25 funtów śrutu zmieszanego z 0,6 funta wazeliny[2]). Broń składała się z dwóch części o równej długości. Jedna stanowiła właściwą lufę, z komorą nabojową i częścią gwintowaną; druga była dyszą służącą odprowadzeniu podmuchu i ładunku równoważącego. Aby załadować, działo należało odryglować, odciągnąć tylną część i odchylić w bok, równolegle do osi lufy; następnie usunąć łuskę wystrzelonego naboju i wprowadzić nowy[8]. Ze względu na obecność ładunku równoważącego z tyłu, spłonka w nabojach do tych dział umieszczona była z boku łuski, a odpalana była elektrycznie[9]
Zaletą dział Davisa był niewielki odrzut, dzięki czemu można było montować je na lekkich i prostych podstawach. Do wad zaliczała się znaczna długość, niska szybkostrzelność i duża waga i długość nabojów[9].
Dane techniczne dział Davisa[edytuj | edytuj kod]
| Wagomiar | Kaliber | Nabój | Waga broni | Waga montażu | Długość całkowita | Długość gwintowanej części lufy | Naboje do dział Davisa |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 3 funty | 40 mm | 23 × 378 mm[10] | 24 kg[10] lub 20,5 kg[5] | 9 kg[5] | 213 cm[10] | 94 cm[10] |  |
| 6 funtów | 57 mm | 57 × 390 mm[10] | 76 kg[10] | 18 kg[5] | 305 cm[10] | 137 cm[10] | |
| 12 funtów | 76 mm | 76 × 535 mm[10] | 119 kg[10] | 27 kg[5] | 305 cm[10] | 137 cm[10] |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Woodman 1989 ↓, s. 205.
- ↑ a b c d Woodman 1989 ↓, s. 206.
- ↑ a b c d Williams i Gustin 2003 ↓, s. 94.
- ↑ Williams i Gustin 2003 ↓, s. 95.
- ↑ a b c d e f Woodman 1989 ↓, s. 207.
- ↑ Williams i Gustin 2003 ↓, s. 102.
- ↑ Komet weapons: SG500 Jägerfaust. home.xs4all.nl. [dostęp 2013-09-09]. (ang.).
- ↑ Williams i Gustin 2003 ↓, s. 85-86.
- ↑ a b Williams i Gustin 2003 ↓, s. 86.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Williams i Gustin 2003 ↓, s. 167.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Anthony G. Williams, Emmanuel Gustin: Flying Guns: World War I and its Aftermath 1914–32. Ramsbury: Airlife, 2003. ISBN 1-84037-396-2.
- Harry Woodman: Early Aircraft Armament: The Aeroplane and the Gun Up to 1918. Smithsonian Institution Press, 1989. ISBN 978-0-87474-994-6.