Dziwne przypadki i osobliwe zdarzenia szewca Ahmeda

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Dziwne przypadki i osobliwe zdarzenia szewca Ahmeda (osm.-tur. Vakaayi-i Acibe ve Havadis-i Garibe-i Kefşger Ahmed) – turecki dramat (komedia) nieznanego autora w rękopisie, napisany najprawdopodobniej między 1775 a 1782 w Wiedniu. Stanowi zabytek Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu (sygnatura Rkp. 284)[1].

Dzieło powstało w kręgu studentów i orientalistów wiedeńskich, a nieznany autor (możliwe, że nauczyciel) był prawdopodobnie także twórcą drugiego, podobnego w formie dzieła – Urzędu Nasreddina Hodży. Nie wyjaśniono dotąd, czy był on Turkiem (przemawia za tym nienaganna turecczyzna komedii), Lewantyńczykiem, Ormianinem tureckim, czy też Europejczykiem (za tym przemawia fakt, że w latach powstania dzieła nie istniał jeszcze dramat turecki)[1].

Za wielką wartością historyczną utworu przemawia fakt, że przez długi czas za pierwszy dramat turecki uważano Ożenek poety (Şair evlenmesi) autorstwa İbrahima Şinasiego z 1859. Obie sztuki z poznańskiej biblioteki są o około pół wieku starsze. Rękopis, oprócz oryginalnego tekstu tureckiego, pisanego alfabetem sprzed 1928 (osmańskim), posiada też tłumaczenia: niemieckie autorstwa Johanna Lippy, francuskie autorstwa Jeana de Franca i włoskie Testy[1].

Rękopisy obecne były już w katalogu Biblioteki Raczyńskich z roku 1885, ale opisał je dopiero w 1967 Tadeusz Majda. Drugi, bliźniaczy rękopis odkrył w Wiedniu Fahir İz, badacz turecki i wydał go w 1958[1].

Dzieło napisane jest w konwencji komedii europejskiej, co stało w sprzeczności z ówczesną wysoką literaturą turecką, pisaną w sztucznym i napuszonym języku, pełnym ozdobników. Zawiera wiele sprośnych dowcipów i niewybrednych scen obyczajowych, a także wulgaryzmów. Fakt ten miał prawdopodobnie wpływ na anonimowość autora, który nie życzył sobie tego rodzaju popularności[1].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e Henryk Jankowski, Dwie tureckie sztuki teatralne w zbiorach Biblioteki Raczyńskich, w: Winieta – pismo Biblioteki Raczyńskich, 1(68)/2015, s. 5-6, ISSN 1509-6343