Eciton

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Eciton[1]
Latreille, 1804
Ilustracja
Robotnica Eciton vagans
Ilustracja
Głowa tego samego okazu
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

błonkoskrzydłe

Rodzina

mrówkowate

Podrodzina

Ecitoninae

Plemię

Ecitonini

Rodzaj

Eciton

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Eciton mexicanum
Głowa Eciton burchellii

Eciton – rodzaj mrówek z podrodziny Ecitoninae. Należą tu neotropikalne mrówki koczujące (nomadne). Gatunkiem typowym jest E. hamatum. Najlepiej poznanymi gatunkami są E. burchellii i E. hamatum.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Robotnice Eciton są polimorficzne. Wyróżnia się wśród nich cztery podkasty: robotnice minor, opiekujące się potomstwem i królową; robotnice media, odpowiedzialne za zdobywanie pokarmu; robotnice submajor, transportujące pokarm do gniazda i robotnice major (żołnierze), odpowiedzialne za obronę kolonii. Te ostatnie charakteryzują się olbrzymimi, sierpowatymi żuwaczkami. Podkasta submajor jest szczególnie wyraźnie wyodrębniona u gatunku E. burchellii[2].

U E. burchellii i E. hamatum liczba stadiów larwalnych wynosi pięć[3].

E. hamatum ma dobrze rozwinięte gruczoły pygidialny i postpygidialny, nie mają natomiast gruczołu analnego. Dobrze rozwinięty jest za to nabłonek gruczołowy na powierzchni VII sternitu[4]. U tego rodzaju występuje również gruczoł Dufoura, którego wydzielina odgrywa rolę w komunikacji między robotnicami[5]. Posiadają gruczoł jadowy i żądło; jad E. burchellii zawiera skatol[5].

Biologia[edytuj | edytuj kod]

Eciton żyją w dużych koloniach, których liczebność szacowano na 150–700 tysięcy (E. burchellii) i 100–500 tysięcy (E. hamatum)[6].

Mrówki Eciton charakteryzują się dwufazowym cyklem życiowym, w którym na zmianę występują faza osiadła (stacjonarna) i faza wędrowna (nomadna). W fazie stacjonarnej, trwającej około trzech tygodni, mrówki nie przemieszczają się, a robotnice z własnych ciał tworzą tymczasowe gniazdo, w środku którego chroniona jest królowa i jaja. W tym czasie królowa składa olbrzymie ilości jaj. Królowa E. burchellii może żyć sześć lat, w tym czasie ze złożonych przez nią jaj wylęga się około trzech milionów robotnic[7]. Robotnice odbywają tzw. rajdy, penetrując okolicę i zabijając zwierzęta które nie są w stanie przed nimi uciec. U większości gatunków Eciton zdobyczą są wyłącznie inne owady społeczne, przede wszystkim mrówki. U E. burchellii, wyjątkowo, około 50% pokarmu stanowią mrówki, a na resztę składają się duże stawonogi i małe kręgowce[8].

W fazie nomadnej, trwającej około dwóch tygodni, mrówki przemieszczają się w poszukiwaniu nowych żerowisk.

Wiele organizmów wykształciło złożone zależności z koloniami Eciton. Muchówki z rodzaju Stylogaster (Conopidae) i z rodziny Tachinidae składają jaja do ciał uciekających przed mrówkami owadów. Larwy rozwijają się w nich jako parazytoidy; jest to stosunkowo ryzykowna strategia ewolucyjna, ponieważ część tych owadów ostatecznie zostanie jednak złapana i pożarta przez mrówki. Myrmekofilne chrząszcze kusakowate i gnilikowate (m.in. Euxenister) przemieszczają się razem z kolonią[9]. Marszom mrówek towarzyszą liczne ptaki, polujące na uciekające przed mrówkami owady[10][11]. Pewne gatunki motyli Ithomiini odżywiają się odchodami tych ptaków[12].

Wyspecjalizowane roztocze Circocylliba crinita spotykane są wyłącznie na wewnętrznej powierzchni żuwaczek E. dulcium[13]. Nicienie Agamomermis ecitoni są pasożytami wewnętrznymi robotnic Eciton burchellii[14].

Historia badań[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj Eciton opisał jako pierwszy Pierre André Latreille w 1804[15]. Cykl życiowy tych mrówek poznano dzięki pracom Theodore′a Christiana Schneirli.

Gatunki[edytuj | edytuj kod]

Furażujące mrówki E. burchellii

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Eciton, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ Powell S, Franks NR. Caste evolution and ecology: a special worker for novel prey. „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”. 272 (1577), s. 2173-2180, 2005. DOI: 10.1098/rspb.2005.3196. 
  3. ↑ Wheeler GC, Wheeler J. Young larvae of Eciton (Hymenoptera: Formicidae: Dorylinae). „Psyche”. 93, s. 341-350, 1986. DOI: 10.1155/1986/98071. 
  4. ↑ Hölldobler & Wilson, 1990 s. 235
  5. ↑ a b Sarah J. Keegans i inni, Volatile glandular secretions of three species of new world army ants, Eciton burchelli, Labidus coecus, and Labidus praedator, „Journal of Chemical Ecology”, 19 (11), 1993, s. 2705–2719, DOI: 10.1007/BF00980702, ISSN 0098-0331 (ang.).
  6. ↑ Bert Hölldobler, Edward Raymond Wilson: The Ants. Cambridge, Mass.: Belknap Press of Harvard University Press, 1990, s. 161. ISBN 0-674-04075-9.
  7. ↑ Franks 1985 Cytat za Hölldobler & Wilson, 1990
  8. ↑ Franks NR. Ecology and population regulation in the army ant Eciton burchelli. W: Leigh EG Jr., Rand AS, Windsor DM (ed.): The ecology of a tropical forest: seasonal rhythms and long-term changes. Oxford University Press; 1983. ss 389–395
  9. ↑ Guests of Eciton hamatum (Fab.) collected by Professor WM Wheeler. Psyche (1925) PDF
  10. ↑ E O Willis, Y. Oniki, Birds and Army Ants, 28 listopada 2003, DOI: 10.1146/annurev.es.09.110178.001331 (ang.).
  11. ↑ Peter H. Wrege, Martin Wikelski, James T. Mandel, Thomas Rassweiler, and Iain D. Couzin. Antbirds parasitize foraging army ants. „Ecology”. 86, s. 555-559, 2005. DOI: 10.1890/04-1133. 
  12. ↑ TS Ray, CC Andrews. Antbutterflies: Butterflies That Follow Army Ants to Feed on Antbird Droppings. „Science”. 210 (4474), s. 1147-1148, 1980. DOI: 10.1126/science.210.4474.1147. PMID: 17831470. 
  13. ↑ Army Ant Mites: the Most Specialized Mites Found on Any Social Insect
  14. ↑ Poinar G, et al. Recent and fossil nematode parasites (Nematoda: Mermithidae) of Neotropical ants. „Journal of invertebrate pathology”. 91 (1), s. 19-26, 2006. DOI: 10.1016/j.jip.2005.10.003. 
  15. ↑ Latreille PA. Tableau méthodique des insectes. Classe huitième. Insectes, Insecta. Nouveau Dictionnaire d'Histoire Naturelle 24: 129-200 (1804)

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Eciton&oldid=68344567”